x

“Ik was nog nooit in Zelzate geweest.” Dat is de titel van het boek van Thomas Blommaert dat voor me ligt. Ook ik ben nog nooit in het fabrieksdorp geweest en het boek lijkt een belofte in zich te dragen: “Lees mij en begrijp waarom de mensen hier donkerrood stemmen.”

Zelzate is altijd een dorp van arbeiders geweest, die werken in een fabriek en stemmen op de socialisten. Zo leek het toch lange tijd te gaan, met scores boven de 50 procent voor de toenmalige SP.

Naarmate de traditionele sociaaldemocratie achteruit begon te boeren, sprong de PVDA in het gat. Met een centrale rol voor haar dokters van Geneeskunde voor het Volk die gratis geneeskunde aanbieden, wist het een soort minizuil op te bouwen in Zelzate. “Zelzate bewijst dat een anti-establishmentstem in Vlaanderen ook links kan zijn”, zo schreef Walter Pauli in Knack naar aanleiding van het boek van Blommaert.

“Het leven is geen boek”, zo opent het laatste hoofdstuk van het boek dat in 2010 uitkwam. “Een boek begint ergens en gaat naar een einde. Het leven is een gekrioel en dat geldt in Zelzate nog meer.”

“En zo komt het dat ge na meer dan tweehonderd bladzijden over het rode karakter van Zelzate een schoorvoetende mededeling moet doen: de kans bestaat dat de volgende burgemeester van ‘t fabrieksdorp een blauwe is.”

En zo geschiedde. Van 2013 tot 2018 werd de rode gemeente bestuurd door een liberale burgemeester met een coalitie tussen CD&V, N-VA en Open VLD.

De erfenis van een liberaal bestuur

Als ik Geertje Franssen, beleidscoördinator van SAAMO mag geloven heeft dat liberale bestuur een grote impact gehad op de gemeente.

“Onder het vorig bestuur werd de sociale dienstverlening afgebouwd”, aldus Franssen. Inzetten op sociaal beleid zou juist armoede aantrekken, dat was de logica. “Er was daardoor geen actief sociaal beleid; kwetsbare groepen werden niet actief benaderd en de toegankelijkheid van de dienstverlening werd niet ter discussie gesteld.”

“Sociale diensten verdwenen ook uit Zelzate”, gaat Franssen verder. Geen CAW (Centrum Algemeen Welzijnswerk), geen VDAB-kantoor, al die dienstverlening werd weggetrokken uit de gemeente. De inwoners van Zelzate waren aangewezen op Gent, wat misschien dichtbij lijkt, maar door het slechte openbaar vervoer erg moeilijk bereikbaar was.”

Sociale dienstverlening is in de gemeente nochtans heel erg nodig. “Zelzate is misschien een kleine gemeente, maar het heeft te maken met grootstedelijke problemen”, aldus Franssen. Als je naar de kaart van Vlaanderen kijkt, scoort Zelzate op vrijwel alle sociaaleconomische indicatoren het laagst.

“Het armoedecijfer in Zelzate is enorm, met ongeveer 22 procent van de inwoners die moeilijk rondkomen. Het percentage kinderarmoede ligt ook rond dat cijfer, wat voor een dorp bijzonder hoog is.”

Heropleving van het middenveld

Het is met die liberale erfenis dat het huidige bestuur heeft willen breken. In 2019 vormden Vooruit en PVDA een coalitie, en zo werd Zelzate de eerste gemeente in Vlaanderen waar radicaal-links mee in het bestuur stapte.
Met de terugkeer van een rood bestuur in het fabrieksdorp werd er een duidelijke keuze gemaakt voor armoedebestrijding en sociaal beleid zoals bijvoorbeeld toegankelijke schuldhulpverlening.

“Dit bestuur heeft massaal geïnvesteerd in welzijn en opbouwwerk”

Ook werd de deur opnieuw wagenwijd opengezet voor het middenveld. De VDAB nam opnieuw zijn intrek in het OCMW-gebouw en ook Woonwijzer (nu Wooneco) opende er een woon- en energieloket. Het CAW verhoogde eveneens zijn lokale inzet in Zelzate.

“Dit bestuur heeft massaal geïnvesteerd in welzijn en opbouwwerk”, verklaart Debra Van Den Bossche, jeugdopbouwwerker voor Uit De Marge. Dat heeft duidelijk voor een nieuwe dynamiek gezorgd. Met projecten zoals het ontmoetingshuis Nest en het sociaal sportief project Diepgang.

Jens Beresole is als opbouwwerker actief in beide projecten en hoopt dat het beleid op de ingeslagen weg kan verdergaan. “We krijgen als middenveld hier in Zelzate het vertrouwen en de ruimte om onze job uit te voeren.”

Taxshift

Misschien wel de meest opmerkelijke beleidsmaatregel die het rode bestuur maakte is de zogenaamde taxshift.
Door een aanpassing van de bedrijvenbelasting moeten de multinationals die een groot deel van het grondgebied innemen iets meer bijdragen. Achttien grote en multinationale bedrijven dragen gezamenlijk zo’n 487.000 euro meer bij.

Voor die bedrijven is dat slechts 0,09 procent van hun winsten, maar die inkomsten stelden het bestuur de belastingen voor gezinnen te verlagen en ook 670 kleinere bedrijven en zelfstandigen een belastingkorting te geven van 100 euro.

Op die manier toont de kleine rode gemeente in de praktijk aan dat er weldegelijk een alternatief is voor de rechtse ideologie die in Vlaanderen de boventoon voert. Maar het werk is allesbehalve af. Veel sociale projecten bevinden zich nog in de opbouwfase.

Het leven is geen boek en ook geen artikel, met een begin en een einde. Het is een gekrioel waarvan de uitkomst nooit van tevoren vastligt. Of het progressief experiment ook na zondag 13 oktober verder kan, zal dus voor een groot stuk afhangen van de verkiezingsuitslag.

Lees ook:
– De slag om Antwerpen
– In Borgerhout kan wat elders niet kan