Het doet ons veel plezier dat de echo’s vanwege slachtoffers van misbruik in de Kerk na het onderhoud met de Paus overwegend zeer positief zijn. In het VRT-radionieuws van acht uur na het gebeuren op 27 september 2024 horen wij een getuige: “Nog nooit, in al die jaren, heb ik een clericus ontmoet die zo goed, open en vriendelijk luisterde. De bisschop van Rome heeft zich aan ons met aandrang verontschuldigd. Hij zei: “Ik ben boos dat jullie dit hebben moeten doorstaan!”

Deze paus Franciscus is een groot man, een zegen voor de Kerk, een van de beste pausen sinds eeuwen. Maar in Kerk en priesterschap hapert er een en ander aan belangrijke voorwaarden voor menselijk bestuur, voor kansen op menselijke ontplooiing en op goede werkomstandigheden. Bepaalde oude idealen en afspraken zijn dringend en pijnlijk-duidelijk aan revitaliserende updates toe.

Daarom geef ik op dit moment graag enkele kernachtige bedenkingen bij de debatten over emoties, seksualiteit en tederheid in de Kerk. Bij het debat en de hoop wat betreft priesters die een levenspartner & liefdespartner nemen, en over de wenselijkheid van meer vrouwelijke spirit in de Kerk.

Het is duidelijk dat het model van het verplichte celibaat, ingevoerd in de elfde eeuw in specifieke omstandigheden, meer dan uitgeleefd, uitgewoond en failliet is.

__

De diep ingewortelde behoefte van de mens aan nabijheid – in de lichamelijke zin – staat haaks op de eeuwenoude interpretatie van de evangelies door het Vaticaan: “cijfer jezelf weg, zoals Jezus, om de medemens bij te staan”.

Persoonlijk hoorde ik, toen ik vrijwilligerswerk deed in een rusthuis met oude zusters van een bepaalde orde, van een medezuster het verhaal van een zuster van de missiesorde. Die verplicht werd in oorlogsgebied zwaar gewonde soldaten te wassen en te verzorgen. Onbegonnen werk voor een jonge vrouw die nog nooit een man had bekend, uiteraard… De vrouw is na dit trauma uit de orde en uit de Kerk gestapt.

___

Meer en meer zien we hoe door dit model priesters zichzelf leeg gaven en geven: verondersteld als zij zijn om “liefde te delen”, terwijl daar geen thuis tegenover staat, waar zij de batterijen (van en voor liefdesvoorraad!) kunnen opladen.

__

In Leuven was er een tijd terug een jonge priester die opviel door zijn charisma, door vuur en overtuiging in prediking en stijl; hij deed uitspraken tijdens homilieën als “Jezus evenaren is niet moeilijk!”. Hij, deze Jan. D. – fascineerde mij en andere parochianen van de Universitaire Parochie. Later, toen ik zelf een echtgenote koesterde van Igbo afkomst uit Nigeria, leerde ik het geheim van deze man kennen: hij stond in kringen van immigranten uit Nigeria bekend als… verdoken seksuele partner van Afrikaanse vrouwen zonder man.

__

Het lijkt mij een veelzeggende anekdote en situatie: hoe ver is het gekomen, als de beste, meest dynamische vertegenwoordigers van de Kerk (de man liet zich opmerken en werd naar het Vaticaan geroepen om aldaar te werken), zich ook juist maar staande weten te houden door… een paar van de meest essentiële reglementen flagrant te doorbreken?

___

Het is hoog tijd dat Kerk (en ook de wereldse samenleving, waar het nog nodig is) gaat inzien dat de waarde van het Woord, zo typisch voor de klerikale cultuur, vandaag misschien wat lager mag ingesteld worden; dat lichamelijkheid, menselijke warmte, tederheid, erotiek, huidcontact en de orgastische ervaring aan opwaardering toe zijn in onze morele systemen en waardeschalen. Net zoals lichamelijke liefde voor mensen bevrijding, troost en heil betekent, meer dan (nog meer) Geld zoeken of bezitten.

__

Geen ingeboren neiging tot het beleven van erotiek met kinderen. Jongens en meisjes waren wat “voor de hand lag”; dat waren – duidelijk als gevolg van het celibaats-corset – de enige “seksuele partners” die beschikbaar waren. Gemakkelijke partners ook, voor mannen die nooit veel ervaring met erotiek en seks hadden kunnen opdoen; de gezagsverhouding verlaagde de drempel en was een tegenmiddel tegen de onzekerheid en onervarenheid.

De hedendaagse stand in wetenschappen als de seksuologie kan aanknopingspunten tot gezond maken, saneren bieden: zoals in het concept “seksuele gezondheid”.

___

Priesters, zo stellen seksuologen, hadden en hebben vaak een weinig ontwikkeld begrip van seksualiteit. Zij hebben individueel nog veel te leren. Dàt is een potentieel probleem.

___

De priester valt na eeuwen van verkeerd begrepen superioriteit, het zogenaamde Klerikalisme, van zijn sokkel, een stuk van hem wordt zichtbaar als ‘sukkel’.

___

Wij mogen hopen dat deze Paus voor zijn dood nog de kracht zal vinden grondige verbeteringen door te voeren. Dat hij de koe bij de horens zal vatten, op zijn Vlaams gezegd. Vaticaanse theologen en beleidsmakers in de dicasteries kunnen intussen beslist goede inspiratie halen uit het besef dat in de wetenschappelijke wereld gemeengoed is intussen: dat de mens thuishoort in de dierenwereld. Wat ook juist betekent dat je de mens geen goed doet door hem hoofdzakelijk te zien als een brein zonder lichaam. Een lichaam met noden. Aan liefde. God was volgens een van de grote evangelische definities toch juist dat: Liefde?

___________________________________________________________

Graag mag ik om af te sluiten een mooi en kernachtig gezegde meegeven. Het inspireerde mij meteen als twintiger, toen ik het aantrof in literatuur in kringen van de Nieuwe Sociale Bewegingen in de jaren tachtig: in kritiek op de rationaliteitscultuur van generaties terug, in contrast met de beroemde uitspraak “Je pense, donc je suis – ik denk, en dus weet ik dat ik leef” uit het denken van de priester-filosoof René Descartes, klinkt het eigentijds, strijdbaar, speels en eigenzinnig aldus

“JE DANSE,

DONC

JE SUIS!”