Met de komende verkiezingen op 28 juli draaien de Verenigde Staten overuren om de socialistische regering van Nicolás Maduro van de troon te stoten. De zittende president Maduro, die aan het hoofd staat van een coalitie van 13 linkse groeperingen neemt het op tegen negen tegenkandidaten.

Stembiljet. Foto: Marc Vandepitte

De voorkeurkandidaat van de VS is de 74-jarige gepensioneerde diplomaat Edmundo González. Washington geeft veel geld uit aan een groot aantal oppositieorganisaties, van politieke partijen tot ngo’s en mediakanalen, allemaal met hetzelfde doel voor ogen: Maduro verdrijven en Venezuela terugbrengen in de invloedssfeer van de VS.

Om de inzet van de huidige verkiezingen goed te begrijpen is een terugblik op de recente geschiedenis nuttig.

Bolivariaanse revolutie

Vijfentwintig jaar geleden werd Hugo Chávez met een uitgesproken links programma verkozen als president van Venezuela. Het was het begin van een grondige transformatie, die Chávez  de Bolivariaanse revolutie noemde. Het was een transformatie niet alleen van zijn land, maar ook van het continent.

Chávez verklaarde de oorlog aan de armoede en de miserie. Daartoe nationaliseerde hij de olie-industrie.[1] Met de opbrengsten ervan investeerde hij in heel wat sociale projecten: huisvesting, alfabetisering, onderwijs, gezondheidszorg, … Op een relatief korte tijd ging de situatie van de onderste lagen van de bevolking er sterk op vooruit.

Chávez verklaarde de oorlog aan de armoede en de miserie. Daartoe nationaliseerde hij de olie-industrie

Zijn voorbeeld werd al snel gevolgd in een hele reeks landen in de regio. Het was het begin van een linkse golf in Latijns-Amerika.

Die linkse golf ging gepaard met een meer onafhankelijke koers ten aanzien van de VS. Onder impuls van Venezuela zag de ALBA[2] het levenslicht in 2004 en CELAC[3] in 2010. Die laatste organisatie groepeert alle landen van het continent behalve de VS en Canada, een kaakslag voor Washington.

Nicolas Maduro op een verkiezingsbijeenkomst op 26 juli. Foto: REDH

De VS slaat terug

Zowel voor de rijkste lagen van Venezuela als voor de VS – hierin gevolgd door Europa – waren beide evoluties ontoelaatbaar. Sinds 1999 hebben zij alles uit de kast gehaald om dit links experiment te saboteren, onder andere twee staatsgrepen, een moordaanslag op de president, militaire provocatie via ontwikkelingshulp, moorddadige straatblokkades, lock-out[4] van de oliepatroons, oppotten van essentiële goederen om schaarste te creëren, diplomatiek isolement, zware economische sancties, bevriezen van buitenlandse tegoeden en het onmogelijk maken van financiële transacties.

Elk van deze uitgeprobeerde strategieën werd beraamd of gefinancierd vanuit de VS.

Een speciale rapporteur van de VN vergeleek de economische sancties van de VS met een middeleeuwse belegering

Zoveel agressie bleef niet zonder gevolgen. De olie-industrie van Venezuela stortte in, net als het vermogen om voedsel, medicijnen en andere essentiële goederen te kopen. Het inkomen van het land daalde met 99 procent, voedsel werd schaars en de inflatie tierde welig. Een speciale rapporteur van de Verenigde Naties die het land bezocht, vergeleek de situatie met een middeleeuwse belegering, beschuldigde de Verenigde Staten van misdaden tegen de mensheid en schatte dat als gevolg van de economische sancties ongeveer 100.000 mensen gestorven waren.

De economische oorlog leidde tot een ongekende exodus uit het land. Ongeveer zeven miljoen Venezolanen – bijna een kwart van de bevolking van voor de sancties – verlieten het land.

Verkiezingen

De pogingen om het Bolivariaans project ongedaan te maken heeft ook een politiek luik: de verkiezingen. Op dit terrein evolueerde de strategie doorheen de jaren. Omdat de oppositie te zwak en te verdeeld was om een vuist te maken, werden de verkiezingen meestal geboycot en werden de resultaten ervan steevast niet erkend. Maar die aanpak had nauwelijks succes.

Een andere poging was om een niet verkozen oppositiefiguur uit te roepen tot rechtmatige president en die dan door zoveel mogelijk (westerse) landen te laten erkennen.[5] Maar ook die poging mislukte uiteindelijk.

De VS heeft tientallen, zo niet honderden miljoenen dollars uitgegeven aan “democratiebevordering” in Venezuela

Met de huidige presidentsverkiezingen in zicht werd het roer omgegooid. De stembusslag wordt niet langer geboycot en de hoop is dat een oppositiekandidaat de meeste stemmen kan behalen. De zware economische sancties hebben de bevolking uitgeput. Men hoopt dat de bevolking zich zal afkeren van de huidige regering in de verwachting dat Washington zijn economische wurging zal stopzetten als Maduro niet langer president is.

Het is een strategie die met succes toegepast werd bij de verkiezingen in Nicaragua in 1990.[6]

Het belangrijkste instrument waarmee de VS groepen overzee steunt is de National Endowment for Democracy (NED). “Veel van wat we vandaag de dag doen werd 25 jaar geleden heimelijk gedaan door de CIA,” zie een voormalig directeur en mede-oprichter van NED in een openhartige bui.

Sinds de verkiezing van president Hugo Chavez in 1998 hebben de Verenigde Staten tientallen, zo niet honderden miljoenen dollars uitgegeven aan ‘democratiebevordering’ in het land.

Nicolas Maduro: ‘ga ervoor’. Foto: Marc Vandepitte

Extreemrechts

Die ‘democratiebevordering’ moet je met een serieuze korrel zout nemen. Het valt namelijk op dat de Verenigde Staten in het verleden, maar ook deze keer consequent de voorkeur hebben gegeven aan de meer radicale, extreemrechtse facties boven de meer verzoeningsgezinde groepen binnen de oppositie.

Deze keer gaat het om Maria Corina Machado. Zij staat niet op het stembiljet omdat ze vanwege een reeks corruptieschandalen, het steunen van de staatsgreep en haar steun voor de inmenging van de VS geen politieke functies meer mag bekleden.

Op het stembiljaat staat Edmundo González, die eigenlijk een stroman is van Machado. In het hele land heeft zij energiek campagne gevoerd voor González, waarbij ze vaak een grote foto van zijn gezicht bij zich droeg. Toch heeft ze ook verklaard dat zij aan de touwtjes zal trekken als hij zou worden gekozen.

De VS geeft ook deze keer de voorkeur aan de meer radicale, extreemrechtse facties boven de meer verzoeningsgezinde groepen binnen de oppositie

Machado werd geboren in een van de meest elitaire en welgestelde families van Venezuela en bezocht de prestigieuze Yale University, net als president George W. Bush, die haar in 2005 verwelkomde in het Oval Office voor een officieel bezoek.

In tegenstelling tot anderen in de Venezolaanse oppositie heeft Machado openlijk geld ontvangen van de NED. Haar organisatie die toezicht houdt op de verkiezingen, Súmate, werd jarenlang gefinancierd door de dekmantelorganisatie van de CIA.

In 2014 leidde Machado een campagne van guarimbas – gewelddadige straatprotesten die gericht waren tegen infrastructuur zoals ziekenhuizen, scholen, universiteiten en de metro. Drieënveertig mensen werden daarbij gedood, waaronder twee die publiekelijk werden onthoofd door demonstranten. Net als haar stroman González ondertekende ook zij een decreet dat de staatsgreep van 2002 goedkeurde.

x

Machado heeft consequent buitenlandse interventie in Venezuela gesteund, niet alleen van de Verenigde Staten maar ook van Israël. In 2018 stuurde ze een brief aan de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, waarin ze vroeg om een Israëlische militaire interventie, waarin ze schreef:

“Onze bevolking lijdt onder de wijdverspreide en systematische aanval van het huidige regime. De criminele aard ervan, nauw verbonden met drugshandel en terrorisme, vormt een reële bedreiging voor andere landen, waaronder en vooral voor Israël. Het huidige regime … werkt nauw samen met Iran en extremistische groeperingen die, zoals we allemaal weten, Israël op een existentiële manier bedreigen.”

Mediaoorlog

Zoals in de rest van Latijns-Amerika zijn de commerciële media grotendeels in handen van grote kapitaalgroepen die de kaart van de VS trekken en links virulent aanpakken.

Zij bestempelen de regeringen van Maduro en Chávez systematisch als dictaturen. Vreemd, want in de voorbije 25 jaren hielden hun regeringen niet minder dan 31 verkiezingen (nationaal, regionaal, lokaal en referenda). Ook bij een nederlaag werd, in tegenstelling tot wat de rechtse oppositie doet, de uitslag steeds erkend.

Westerse media in het buitenland doen ook hun duit in het zakje. Dezelfde media die in het verleden de couppogingen van de VS tegen Venezuela krachtig hebben gesteund, blazen nu de kansen van Edmundo González enorm op.

Bloomberg bijvoorbeeld citeerde gegevens van notoir onbetrouwbare opiniepeilers en vertelde de lezers dat González veruit de beste keuze van de Venezolanen was. Desondanks hebben ze hun kansen afgedekt door lezers voor te bereiden op een schok door hen te informeren dat als Maduro wint, dit te wijten zal zijn aan verkiezingsbedrog.

In de Westerse media wordt Machado afgeschilderd als een vervolgde heilige of een “enorm populaire” “rockster” van een politica

CNN zei dat Maduro de verkiezingen zou manipuleren. De New York Times benadrukte dat de lokale media (waarvan een groot deel gesponsord wordt door de Amerikaanse overheid) in Maduro’s zak zaten. De krant voegde eraan toe dat als Maduro wint, dit de armoede in het land alleen maar “zal vergroten” – een uitspraak die als een dreigement zou kunnen worden opgevat.

In de Westerse media wordt Machado afgeschilderd als een vervolgde heilige of een “enorm populaire” “rockster” van een politica. In de Financial Times kreeg deze extreemrechtse politica ongegeneerd een forum om zich sympathiek voor te stellen.

In De Standaard wordt ze omschreven als een “razend populaire oppositiekandidate” terwijl de journalist zedig zwijgt over haar extreemrechtse opvattingen, haar betrokkenheid bij de gewelddadige straatprotesten en over de schandalige inmenging van de VS in deze verkiezingen.

Toch blijft Machado in Venezuela een zeer controversieel figuur, zelfs bij delen van de oppositie.

Spannend

De stembusslag belooft in elk geval spannend te worden. Omwille van het boycotten bleef een groot deel van de rechtse kiezers in het verleden thuis. Deze keer zullen zij wellicht wel gaan stemmen. Veel Venezolanen snakken ook naar het einde van de economische sancties. De commerciële media hebben een virulente campagne gevoerd tegen de huidige president Maduro.

Betoging ten voordele van Maduro in Caracas, 26 juli. Foto: REDH

Daar staat tegenover dat links, in tegenstelling tot rechts, kan steunen op heel wat volksorganisaties en in staat is die te mobiliseren en dit tijdens de huidige campagne ook gedaan heeft. Het ergste leed van de economische sancties is ook stilaan achter de rug. De economie is de laatste jaren opnieuw lichtjes beginnen groeien en de hyperinflatie is helemaal weggevallen.

In tegenstelling tot rechts kan links steunen op heel wat volksorganisaties en is ze in staat om die te mobiliseren

Links heeft ook het voordeel dat het verenigd is, terwijl er verschillende rechtse kandidaten zijn. Een deel van de kiezers die niet voor Maduro zijn, vinden bovendien Machado te radicaal en vrezen voor chaos en destabilisatie als González zou verkozen worden. Daarmee overwegen ze om toch voor Maduro te stemmen.

De uitkomst van deze verkiezingen zal grote gevolgen hebben voor Venezuela maar ook voor Latijn-Amerika.

Bronnen:

– Maduro vs. Us election interference: a battle for Venezuela’s future
– Is the game up for Venezuela’s ruling party after 25 years?

Notes:

[1] De olie-industrie was wel al gedeeltelijk genationaliseerd, maar bracht weinig geld op voor de schatkist. Chávez zorgde ervoor dat het merendeel van de winst voortaan naar de overheid ging.

[2] ALBA staat voor de Bolivariaanse Alliantie voor de Volkeren van Ons Amerika. Het is een samenwerking tussen gebaseerd op het idee van politieke en economische integratie van Latijns-Amerikaanse en Caribische landen. Lid zijn Venezuela, Cuba, Nicaragua, Bolivia en enkele kleine eilanden in de Cariben.

[3] De Gemeenschap van Latijns-Amerikaanse en Caraïbische Staten of CELAC is een internationale organisatie die bestaat uit de 33 onafhankelijke staten op het Amerikaanse continent.

[4] Een lock-out is een situatie waarbij een werkgever de werknemers verhindert of verbiedt om te werken of de werkvloer te betreden.

[5] Dat gebeurde in 2019. De vrijwel onbekende Juan Guaidó werd toen onder impuls van de VS tot rechtmatig president uitgeroepen door de oppositie en direct erkend door voornamelijk westerse landen.

[6] In Nicaragua ging het over een vuile oorlog die vanuit buurland Honduras gevoerd werd door terreurbrigades die door de VS waren gehuurd. Door op de oppositie te stemmen hoopten de Nicaraguanen dat deze vuile oorlog zou stoppen. Het lukte, Violetta Chamorro haalde het nipt van Daniel Ortega.