“We can’t breathe anymore. Even sports, we can’t do them anymore”: Violations of Muslim women’s and girls’ human rights through hijab bans in sports in France, toont de impact die het hoofddoekverbod heeft op moslimvrouwen en -meisjes op alle niveaus van de Franse sport.

“Het verbod voor Franse atletes om met een hoofddoek deel te nemen aan de Olympische Spelen en Paralympische Spelen, maakt de bewering dat de Spelen in Parijs van 2024 de eerste “Gender Equal Olympics” zouden zijn, belachelijk. Het toont de racistische genderdiscriminatie die de toegang tot sport in Frankrijk beperkt”, zegt Anna Błuś, onderzoeker Vrouwenrechten van Amnesty International in Europa.

Schending van de mensenrechten

“Discriminerende regels over wat vrouwen dragen zijn een schending van de mensenrechten van moslimvrouwen en -meisjes, en hebben een verwoestende impact op hun deelname aan sport. Ze ondergraven pogingen om sport meer inclusief en toegankelijk te maken.”

Het hoofddoekverbod bij verschillende sporten in Frankrijk heeft een onhoudbare situatie gecreëerd waarbij het gastland van de Olympische Spelen mensenrechtenverplichtingen met voeten treedt. Ook houdt het land zich hiermee niet aan de verplichtingen en waarden uit het mensenrechtenkader van het IOC.

Olympisch Comité grijpt niet in

Ondanks herhaaldelijke verzoeken hiertoe, riep het IOC tot nu toe de Franse autoriteiten niet op om dit verbod in te trekken tijdens de Olympische Spelen en op alle niveaus van sport. In antwoord op een brief van een coalitie van organisaties die er bij het IOC op aandrongen om actie te ondernemen, beweerde het IOC dat het Franse verbod op het dragen van de hoofddoek buiten de opdracht van de Olympische beweging viel.

Het IOC gaf aan dat “godsdienstvrijheid op veel verschillende manieren wordt geïnterpreteerd door verschillende staten”. In het antwoord van de IOC werd niet ingegaan op andere schendingen van rechten door het hoofddoekverbod, zoals vrijheid van meningsuiting en de toegang tot gezondheidszorg.

Het Franse verbod voor hoofdbedekking bij sport druist in tegen de kledingregels van internationale sportorganisaties als de FIFA (International Football Federation), FIBA (International Basketball Federation) en FIVB (International Volleybal Federation). Amnesty International bekeek de regels in 38 Europese landen en zag dat Frankrijk het enige land is dat een verbod heeft ingesteld op religieuze hoofdbedekking, in landelijke wetgeving of bij individuele sportreglementen.

‘Dromen tegenhouden op basis van een stukje stof’

Hélène Bâ, een basketbalspeelster, vertelde Amnesty International dat het hoofddoekverbod tijdens de Olympische spelen “een duidelijke schending is van het Olympisch handvest, de Olympische waarden en beleid, en een aantasting van onze fundamentele rechten en vrijheden … Ik denk dat het een beschamend moment wordt voor Frankrijk”.

Een andere vrouw, ‘B’, vertelde Amnesty International: “Het is triest. Het is beschamend om in 2024 op dit punt te zijn, om dromen tegen te houden op basis van een stukje stof.”

Hoofddoekverbod in Frankrijk

In Frankrijk gaat het verbod voor moslimvrouwen om enige vorm van religieuze hoofdbedekking te dragen veel verder dan de Olympische Spelen en de Paralympische Spelen. Hoofddoekverboden gelden in het land bij verschillende sporten zoals voetbal, basketbal en volleybal, zowel op professioneel als amateurniveau.

Deze verboden van sportfederaties zorgen ervoor dat veel moslimvrouwen worden uitgesloten van deelname aan sport en bovendien ook niet de nodige training en wedstrijdkansen krijgen om het Olympische niveau te bereiken.

De verboden en uitsluiting leiden tot vernedering, trauma en angst

De verboden en uitsluiting leiden tot vernedering, trauma en angst. Het leidt ertoe dat veel vrouwen en meisjes stoppen met de sporten waarvan ze houden of hun kansen in andere landen gaan zoeken. Als moslimvrouwen en -meisjes niet volledig en vrijwillig kunnen deelnemen aan sport, als vrijetijdsbesteding of als carrière, kan dat vergaande effecten hebben op alle aspecten van hun leven, waaronder hun mentale en lichamelijke gezondheid.

Hélène Bâ, die al sinds oktober 2023 niet meer kan deelnemen aan basketbalwedstrijden, vertelde Amnesty International: “Mentaal is het ook zwaar omdat je je echt buitengesloten voelt … Vooral als je naar de bank loopt en de scheidsrechter zegt dat je naar de tribune moet gaan … Iedereen ziet je … het is een walk of shame.”

Internationaal recht

Volgens internationaal recht zijn de neutraliteit van de staat of secularisme (“laïcité”) geen legitieme redenen om de vrijheid van meningsuiting en/of de godsdienstvrijheid op zo’n manier in te perken. Toch misbruiken de Franse autoriteiten deze concepten al vele jaren om wetten en beleid uit te voeren die moslimvrouwen en -meisjes onevenredig hard treffen.

In Frankrijk wordt al 20 jaar de ene na de andere schadelijke wetgeving of regulering ingevoerd om de kleding van moslimvrouwen en -meisjes te reguleren

In Frankrijk wordt al 20 jaar de ene na de andere schadelijke wetgeving of regulering ingevoerd om de kleding van moslimvrouwen en -meisjes te reguleren. Dit gebeurt onder invloed van vooroordelen, racisme en gendergerelateerde islamofobie.

Founé Diawara, medevoorzitter van voetbalvereniging de Hijabeuses, vertelde Amnesty International: “Onze strijd is niet politiek of religieus, maar richt zich op onze mensenrechten om aan sport deel te nemen.”

“Geen enkele beleidsmaker zou mogen dicteren wat een vrouw wel of niet mag dragen. Vrouwen mogen niet gedwongen worden te kiezen tussen de sport waar ze van houden en hun geloof, culturele identiteit of overtuigingen”, aldus Anna Błuś.

“Het is nog niet te laat voor de Franse autoriteiten, sportfederaties en het IOC om het juiste te doen en het hoofddoekverbod voor atleten bij Franse sporten in te trekken, zowel tijdens de Olympische Zomerspelen als in alle sporten, op alle niveaus.”

Achtergrond

Op 11 juni 2024 publiceerden leden van de Sport & Rights Alliance en Baskets Pour Toutes een brief gericht aan het IOC. In de brief riepen ze het IOC op om alle sportautoriteiten in Frankrijk publiekelijk op te roepen een einde te maken aan alle hoofddoekverboden voor atleten in de Franse sportwereld. Zowel bij de Olympische Spelen in Parijs in 2024 als op alle andere niveaus van sport. Op 18 juni antwoordde het IOC via een brief.