Voor de EU is strategische autonomie een gepasseerd station. De oorlog in Oekraïne deelt de wereld in tweeën. Amerika pleegt economische zelfmoord en sleept de EU in zijn kielzog mee. Rusland, China en India creëren een nieuwe wereldorde, maar dat gebeurt niet zonder slag of stoot.

Bijna drie jaar geleden publiceerden we het interview van de Amerikaanse ‘Guns And Butter’ radio host Bonnie Faulkner met haar landgenoot, de toen 80-jarige econoom en historicus Michael Hudson. In dat gesprek legde Hudson uit hoe de VS erin is geslaagd de wereld economisch te domineren en waarom aan de dollardominantie stilaan een einde komt. De koersmanipulatie onder Trump was niet dé troef om de maakindustrie herop te bouwen. Amerika krijgt zijn maakindustrieën maar terug als de factor arbeid goedkoper wordt. Zo niet, dan blijft een duur, geïsoleerd Amerika over, met een groot tekort op zijn handelsbalans en een even groot probleem om zijn wereldwijde militaire inspanningen te financieren, aldus het verdict van Hudson destijds.

Vorige week was het aan nieuwsanker bij Russian Television (RT) Peter Scott om met Hudson van gedachten te wisselen. De toekomst leek zo rooskleurig, zo zei Hudson. De EU zou strategisch autonoom worden, economisch en geopolitiek loskomen van de VS. De Unie zou een leidende rol spelen in de wereldeconomie. Het zou investeren in Rusland en China en daar de vruchten van plukken. Maar de reactie van Brussel op de oorlog in Europa’s achtertuin gooit roet in het eten. De EU blijft economisch achter bij andere economieën. De euro verliest in waarde. Europa moet veel meer buitenlandse valuta ophoesten voor energie, voeding en wapens. En strategische autonomie is een gepasseerd station: de Unie is meer dan ooit een satelliet van de VS, en gedraagt zich als zodanig.

Balkanisering

Hudson meent dat de oorlog in Europa’s achtertuin per saldo een oorlog is tussen de VS en Rusland, gericht op regime change, balkanisering van de Russische Federatie, en het verhinderen van een hecht partnerschap tussen Rusland en China. Een bijkomende plus voor Washington is de onderwerping van Europa en het verhinderen van economische betrekkingen van de EU met Rusland en China. Het Euraziatische blok onder leiding van Rusland en China heeft economisch de wind in de zeilen en de EU blijft verwezen achter. De Unie wordt door de VS onder druk gezet en besteedt haar budget aan investeringen in Amerikaans wapentuig in plaats van de industrie. De lidstaten verhogen de pensioengerechtigde leeftijd om de investeringen in hun NAVO-lidmaatschap te kunnen financieren.

In plaats van in de confrontatie met Rusland te zegevieren, isoleert de VS zich van de rest van de wereld.

Nu de Amerikaanse president Joe Biden China heeft bestempeld als de grote vijand zet de VS de bondgenoten onder druk om hun handelsrelatie met China af te bouwen. Ook Rusland moet blijvend worden geboycot, niet enkel voor gas en olie, maar ook voor zeldzame aardmetalen. Hudson ziet de oorlog in Oekraïne de wereld in tweeën delen: een gebied dat de VS, Europa en de Amerikaanse satellieten omvat, en een multipolaire groep rond Rusland en China die initiatieven ontplooit om de wereld op een andere manier te organiseren, een wereld waarin Afrika, Latijns-Amerika en andere Aziatische landen een betere deal kunnen sluiten met Rusland en China dan met de Verenigde Staten. In plaats van in de confrontatie met Rusland te zegevieren, isoleert de VS zich van de rest van de wereld.

De Amerikaanse strategen zien in dat de VS de economische oorlog met China, Rusland en de opkomende landen aan het verliezen is. Dus klampen ze zich vast aan Europa dat economisch nog kan worden geëxploiteerd. In sneltreinvaart wordt de internationale oliehandel gededollariseerd. Het idee was dat het nog minstens 10 jaar zou duren voor Rusland, China en andere landen de petrodollar¹ zouden dumpen. Maar de VS zelf heeft het proces versneld. Het heeft de deviezenreserves van Afghanistan, Venezuela en nu Rusland in beslag genomen. Niemand zal nog vertrouwen hebben in de Amerikaanse dollar voor olietransacties, handel en investeringen, aldus Hudson.

Economische zelfmoord

De sancties werken per saldo in het voordeel van Rusland. De roebel is sterker dan ooit. Wat het land niet meer kan importeren gaat het gewoon zelf produceren. Het slaagt erin zijn zelfvoorziening tot een ongekend niveau te verhogen. Tegelijk kan Europa niet zonder Russisch aardgas. De Europese LNG-terminals hebben te weinig capaciteit om over te schakelen op Amerikaans vloeibaar gas. Het gaat jaren duren om die capaciteit op peil te brengen. De gevolgen voor Europese huishoudens en industrie zijn nefast. De energie-intensieve productie van kunstmest krijgt het moeilijk, voeding wordt duurder en/of schaars. In de visie van Hudson pleegt de EU economische zelfmoord ten behoeve van de Amerikanen.

De wereld ziet dat financiële reserves niet veilig zijn in de VS, zoals landen als Afghanistan en Venezuela al hebben moeten ondervinden. Het vertrouwen in Washington neemt zienderogen af.

Het verhaal dat Rusland de Oekraïense graanexport blokkeert klopt niet. Oekraïne heeft zelf mijnen gelegd bij zijn havens aan de Zwarte Zee. Geen verzekeringsmaatschappij die nog graanexporten langs die weg dekt. De inbeslagname van honderden miljarden dollars aan Russische economische activa deert Moskou niet. In tegendeel, de Amerikanen spelen met wat de Russen diefstal noemen regelrecht in de kaart. De wereld ziet dat financiële reserves niet veilig zijn in de VS, zoals landen als Afghanistan en Venezuela al hebben moeten ondervinden. Het vertrouwen in Washington neemt zienderogen af.² Amerikaans schatkistpapier, gestald bij de Amerikaanse overheid, is niet langer de veiligste belegging ter wereld.

Volgens Hudson betekent dit dat de Amerikaanse economie zich heeft losgekoppeld van de Aziatische, Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse economieën. Maar de VS is hoegenaamd niet zelfvoorzienend. Het moet bij het buitenland te biecht, bij China en andere Aziatische landen voor industriële producten, en bij Rusland voor schaarse grondstoffen zoals helium, titanium, iridium en palladium. Amerika heeft in feite handelszelfmoord en economische harakiri gepleegd. Het vertrouwen in de VS is naar een dieptepunt afgegleden. Rusland mag dan miljarden dollar hebben verloren, het compenseert dat verlies met buitenlandse investeringen. Vandaag wordt Rusland veel meer dan de VS gezien als betrouwbare handelspartner.

Wereldorde

Tegen de achtergrond van de crisis pleiten grote mogendheden als Rusland, China en India voor een nieuwe, multipolaire wereldorde, een wereld die niet afhangt van het Westen. Volgens Hudson bereikt de crisis deze zomer zijn hoogtepunt. De prijzen voor energie, voedsel en transport zullen de pan uit swingen. Veel landen zullen aankijken tegen een gigantische schuldenberg in dollars. Rusland, China en hun bondgenoten zouden dan alternatieven kunnen lanceren voor het door de VS aangestuurde IMF en de Wereldbank. Zo kunnen landen zich definitief losmaken van de dwang van de dollar. De EU, die zich heeft overgeleverd aan de VS, zal als enige de tucht van de dollar blijven ondergaan, ten koste van de levensstandaard van zijn 450 miljoen burgers.

Europa zal door een diep economisch dal moeten voor het de bakens verzet en uiteindelijk toch aansluiting zoekt bij het Euraziatisch blok.

Rusland maakt een enorme inhaalslag. Het maakt komaf met de economische afhankelijkheid van de export van energie en grondstoffen, en van geïmporteerde consumptiegoederen. Het industrialiseert volop en kan het zonder import uit de EU doen. Europa verliest dus de lucratieve Russische markt. Dat zet zware druk op de Europese economie. De protectionistische VS biedt als afzetmarkt geen soelaas. Europa zal door een diep economisch dal moeten voor het de bakens verzet en uiteindelijk toch aansluiting zoekt bij het Euraziatisch blok. Mogelijk hebben de tegenstellingen binnen de Unie dan al geleid tot het uiteenvallen van de EU.

Hudson is niet optimistisch. Hij heeft jarenlang peroonlijk samengewerkt met de Amerikaanse beleidsmakers. Hij vreest dat de VS aankijkt tegen een lange periode van economische stagnatie en zal proberen met geweld zijn wereldwijde dominantie te handhaven. Om zijn woorden kracht bij te zetten citeert hij de 99-jarige Amerikaanse politicoloog, diplomaat en Republikeins politicus Henry Kissinger: “Vijandschap jegens Amerika is gevaarlijk, maar vriendschap fataal.” Europa moet die les nog leren.

Maar de rest van de wereld, vijanden in Amerikaanse ogen, zullen de rangen sluiten en het los van de VS goed met elkaar kunnen vinden, zo besluit Hudson.

*****

Noten

1 Tot dusverre werd wereldwijd olie verhandeld in Amerikaanse dollars, vandaar de term petrodollar. Het systeem garandeerde dat olielanden zouden blijven investeren in Amerikaanse staatsobligaties. Zo kon de Amerikaanse centrale bank onbeperkt dollars bijdrukken en de VS zijn staatsschuld ongelimiteerd laten oplopen. Na de val van de Sovjet-Unie en het beginnend verval van de Amerikaanse hegemonie werd het gebruik van de dollar met harde hand afgedwongen, denk aan de oorlogen in Irak en Libië.

2 Herinner u de ongeneerde uitspraak van voormalig VS-ambassadeur in Moskou Michael McFaul in het Munk-debat: “Ja, we liegen. Komaan, zo zit de echte wereld nu eenmaal in elkaar!”