Marc Rigaux,
Masereelfonds Antwerpen
Sociaal verzet, de multidimensionele tegenstrategie tegen het hyperkapitalisme
De klassenstrijd als kernconcept van een internationale sociale tegenmacht.
Een voorstel van tien krachtlijnen.
vrijdag 31 mei 2024 16:28
- Een efficiënt sociaal verzet veronderstelt een correcte kennis van het kapitalisme in zijn laatste ontwikkelingsfase, die men vaak genoegzaam aanduidt met de term: hyperkapitalisme (hierna HK).
- De term HK of overkapitalisme wijst op een allesoverheersende greep van het kapitaal op de maatschappelijke verhoudingen. De greep is alles overheersend omdat de dominantie zich ver buiten de economische verhoudingen uitstrekt, tot wat men de sociale, de politieke en de culturele sferen pleegt te noemen. De term hyperkapitalisme lijkt bovendien ook terecht, omdat het kapitaal via zijn greep op de informatica en op de GAFA-concentraten nog nooit zo’n inzicht bezat in de menselijke gedragingen, en die naar zijn hand kon zetten. Alles overheersend tenslotte omdat hetzelfde kapitaal, met het neoliberalisme als bode, inzet op een hyperindividualisme als vector van een geprogrammeerde desintegratie van de samenleving. Het kapitalisme ontaardt de burgers tot nietige kleine wezentjes, die het in de juiste vorm kan kneden ten bate van de winstmaximalisatie.
- De globaliserende greep van het kapitaal op de maatschappelijke verhoudingen betreft voor de arbeidersbeweging terzelfdertijd een bedreiging en een uitdaging. Het HK vormt een bedreiging omdat het gesterkt en ondersteund door de informaticagiganten wereldwijd werkt als een splijtzwam voor solidaire netwerken, die de samenlevingen met hun associatief patrimonium tenslotte in essentie zijn. De georganiseerde arbeidersbewegingen vormen wereldwijd een cruciaal element van dit patrimonium. Maar het HK vormt minstens evenzeer een uitdaging, omdat het meteen duidelijk aangeeft hoe het sociaal verzet zich zal moeten herorganiseren en heroriënteren om de werkende klasse van het juk van het kapitaal te bevrijden. Een Sociaal Verzetsnetwerk (SVN ) of Social Resistance Network (SRN) kan hierbij dienst doen als sleutelelement.
- Om de vanuit de werkende klasse opgebouwde en aangestuurde sociale tegenmacht aan te wijzen, lijkt het ons om diverse semantische redenen meer aangewezen de term sociaal verzet te bezigen. Om te beginnen bezit verzet een algemenere draagwijdte en dekt ze dan ook een algemener gamma van vormen van tegenmachtsontwikkeling. Aangezien de werkende klasse het voorwerp uitmaakt van een onderwerping en onderdrukking met een algemeen karakter, lijkt verzet het best aan te sluiten bij de situatie. Meer nog, het lijkt historisch volkomen correct te stellen dat een volledige onderwerping een recht op aangepast verzet voortbrengt. Anders gesteld, de onderdrukte groep is gelegitimeerd de onderdrukking en onderwerping te bestrijden door het verzet te plegen dat het best aansluit bij de aard van de situatie. En het verzet en de keuze van het middel zijn dus in beginsel rechtmatig om een onwettig opgedrongen subordinatie aan te vechten en te bestrijden. Maar aangezien het niet de bedoeling is buiten de internationale rechtsorde te treden, zoals die door de VN onder meer in de grondrechtenverdragen is bepaald, dient de vrije keuze van het meest aangepaste verzetsmiddel zo gelezen, dat het steeds een middel betreft, dat door het VN-recht wordt gedragen en gewettigd.
- De ruime draagwijdte van ‘sociaal verzet’ veronderstelt dan meteen ook dat de sociale weerstand alle maatschappelijke verhoudingen aangaat en niet enkel deze die rechtstreeks verbonden zijn met de arbeids- of productieverhoudingen. Geen sprake dus van het nog langer afscheiden van de arbeidsverhoudingen en van het limiteren van de syndicale actie tot arbeidsaangelegenheden. Het uitwerken van een sociaal verzetsnetwerk dient bijgevolg te steunen op een politieke analyse van het kapitalistisch imperialisme.
- De dominantie en de onderwerping door het kapitaal is meer dan ooit gegrond op een snelle en actieve informatie-uitwisseling, op een soepele netwerkvorming en op de bijhorende snelle, complexe en varieerbare interactie, die meteen ook de Achilespees vormen van de algemene, wereldwijde suprematie. Efficiënt verzet plegen is bijgevolg moeilijk denkbaar zonder het terrein van de informatiestromen te mogen betreden. De onbegrensde informatieve overheersing lijkt ons daarom beter de plaats te ruimen voor een stelsel van informatiebeheersing.
- Informatiebeheersing kan bijgevolg begrepen als een geheel waarin de door het kapitaal aangestuurde informatieprocessen en -structuren bij tijd en wijlen worden bijgewerkt of gecorrigeerd door bij wet, bij overeenkomst of eenzijdig door arbeid opgelegde tegenmachten ten einde de kapitalistische onderwerping te doorbreken. Zoals de omschrijving het aangeeft kunnen de tegenmachten dus krachtens een wet, krachtens een onderhandelde regeling of krachtens een eenzijdige verzetsdaad van de werkende gemeenschap, gegrond op het VN-recht, worden ingesteld.
- De onder 7 vermelde wet, overeenkomst of eenzijdige correctie passen in de multidimentionele strategie, die aan het sociaal verzetsnetwerk ten gronde ligt. De strategie, met als ideologische kern de klassenstrijd, wordt uitgewerkt door het WSF (Wereld Sociaal Forum) of door een vergelijkbaar aangewezen of samengesteld orgaan.
- Afhankelijk van de sociale, economische, ecologische, politieke of culturele noodwendigheden, beslist het Sociaal Verzetsnetwerk (SVN) autonoom waar, wanneer en op welk niveau het zal ageren alsook welke middelen het zal aanspreken.
- In het verlengde van zijn oprichting door het WSF of door een ander door de VN gemachtigd platform, werkt het SVN zijn standregelen uit en kiest het een standplaats.
