Zo een vijfendertig jaar geleden begon deze nuchtere Duitse haar carrière als neurologe. Op zoek naar meer kennis leste ze haar intellectuele dorst verder aan een andere medische specialisatie, namelijk psychiatrie. Naast haar werk als therapeute is ze al tientallen jaren werkzaam als onderzoekster gespecialiseerd in het tot de verbeelding sprekende Gilles de la Tourette Syndroom (GTS). De afgelopen decennia onderzocht ze GTS bij duizenden patiënten, zowel kinderen als volwassenen. Daarnaast doceert professor Müller-Vahl Psychiatrie aan de afdeling Psychiatrie, Sociale Psychiatrie en Psychotherapie van de medische faculteit te Hannover (Duitsland). Tussen 2012 en 2016 was ze vicevoorzitter van de European Society of the Study of Tourette Syndrome (ESSTS). Van 2020 tot 2023 was ze voorzitter van deze organisatie. Ze schreef de richtlijnen voor de behandeling van het syndroom van Gilles de la Tourette voor de ESSTS en tevens voor de American Academy of Neurology. Tijdens haar indrukwekkende loopbaan ontwikkelde de arts tevens een verrassende interesse voor de controversiële cannabisplant als therapeutisch middel in de geestelijke gezondheidszorg. In 1998 was ze een van de oprichters van de Duitse Association for Cannabis as Medicine (Arbeitsgemeinschaft Cannabis als Medizin). Deze organisatie internationaliseerde in maart 2000, toen de International Association for Cannabinoid Medicines (IACM) het licht zag. Sinds 2019 is professor Müller-Vahl de voorzitter van het IACM.

Kan u kort uitleggen wat het syndroom van Tourette is, en hoe het het dagelijks leven van de mensen die eraan lijden beïnvloedt?

“Het syndroom van Gilles de la Tourette (GTS) is een neurologische ontwikkelingsstoornis die wordt gekenmerkt door motorische – (abrupte en repetitieve bewegingen) en vocale tics die in de kindertijd, vaak rond de leeftijd van zes à acht jaar, beginnen. Bovendien lijdt ongeveer 80% à 90% van deze patiënten aan psychiatrische comorbiditeiten, zoals obsessieve-compulsieve stoornis (OCS), aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis (ADHD), angst, depressie, slaapproblemen, woede-aanvallen en zelfbeschadigend gedrag. Uit klinisch onderzoek weten we dat deze psychiatrische comorbiditeiten de levenskwaliteit van de patiënten meer aantasten dan de tics. Let wel niet iedereen die tics heeft lijdt aan Tourette. Waar men vroeger de diagnose te weinig stelde zien we vandaag het tegenovergestelde gebeuren. Tussen de 0,4% tot 0,8% van de bevolking kampt met GTS.”

“De aandoening treft de patiënten op zeer uiteenlopende wijzen. Sommigen hebben bijna geen, of zeer weinig, zichtbare motorische – en vocale tics. Hierdoor ervaren ze minder last van de ziekte en van de vaak voorkomende negatieve reacties uit de bredere omgeving op hun stoornis. Anderen hebben dan weer zeer veel tics en ondervinden veel meer negatieve reacties. De psychiatrische comorbiditeiten manifesteren zich eveneens bij iedere patiënt op een individuele manier. Al bij al uit GTS zich dus op zeer veel verschillende manieren waardoor de gevolgen voor de persoon enorm kunnen variëren. Er zijn patiënten die zich omwille van hun stoornis gaan isoleren. Toch moedig ik ze aan om sociaal actief te blijven. Maar dit genereert soms zeer veel extra stress, waardoor hun tics fel gaan toenemen, en ze in een soort vicieuze cirkel dreigen terecht te komen.”

“Voorts is het voor de patiënt, en zijn omgeving, zeer belangrijk dat de behandelende arts een correcte diagnose stelt. Dit is niet altijd makkelijk daar de geneeskunde niet over biomarkers (bijvoorbeeld: bloedproef, scan, X-ray, …) beschikt die de arts bij deze uitdagende taak zekerheid biedt. Als deskundige kan ik na een gesprek van een uur redelijk zeker zeggen of de patiënt al dan niet met het syndroom van Tourette kampt. Vervolgens is het belangrijk om de patiënt en zijn ouders te informeren over de diagnose en de prognose van de aandoening. Het is opvallend dat de ouders het vaak moeilijker hebben, dan het kind, om de diagnose te aanvaarden. De prognose, of hoe de stoornis zich zal ontwikkelen, is bij Tourette in het algemeen niet zo slecht, maar de bijkomende psychiatrische comorbiditeiten kunnen de patiënt zwaar belasten. Mij lijkt het opportuun dat de patiënt aan zijn onmiddellijke omgeving (familie, vrienden, school, werk, …) te kennen geeft dat hij/zij GTS heeft, kort uitlegt wat het is en hen vraagt om niet teveel op de tics te focussen.”

Waarom koos u het Gilles de la Tourette Syndroom als specialisatie?

“Toen ik vijfendertig jaar geleden als jonge neurologe actief was, was GTS een nog onontgonnen terrein. In feite bestond er binnen de onderzoekswereld geen interesse voor deze aandoening. Wanneer mijn toenmalige onderzoeksleider peilde of ik interesse had om me op GTS te focussen, ging ik hiermee akkoord en daarmee startte mijn carrière als onderzoekster. Ik studeerde nog psychiatrie bij, wat een zeer waardevolle aanvulling is bij het onderzoek naar Tourette, dat tevens als een neuro-psychiatrische aandoening omschreven wordt.”

U hebt de richtlijnen voor de behandeling van het syndroom van Tourette opgesteld voor de European Society for the Study of Tourette Syndrome. Kan u ze kort toelichten?

“De therapeutische benaderingen om tics te behandelen, richten zich vooral op gedragstherapie, zoals Habit Reversal Training (HRT) , en psychotrope medicijnen, voornamelijk antipsychotica. Maar in de praktijk kennen deze behandelingsvormen hun beperkingen. Zo zijn er enerzijds niet genoeg gekwalificeerde therapeuten om HRT aan te leren, waardoor dus slechts een klein aantal patiënten een behandelplaats aangeboden krijgt. Anderzijds leveren antipsychotica frequent onbevredigende resultaten op en hebben ze vaak ernstige bijwerkingen zoals sedatie, gewichtstoename en seksuele disfuncties.”

Hoe kwam u erbij om cannabis als behandelingsmiddel bij Tourette te onderzoeken?

“Als arts en psychiater ben ik continu in gesprek met mijn patiënten. Ik vraag hen bij de kennismaking steeds of er iets is dat hun tics vermindert, of hun welbevinden verbetert. Verschillende onder hen gaven aan dat ze na het roken van cannabis veel minder tics ervoeren, of ze er veel relaxter mee konden om gaan. Toen stelden we binnen onze instelling deze vraag systematisch aan alle patiënten. Uit onze rondvraag bleek dat een aanzienlijk aantal van hen cannabis gebruikten om hun gezondheidstoestand te verbeteren. De antwoorden van de patiënten intrigeerden mij dermate dat ik besloot om te onderzoeken of cannabis daadwerkelijk effectief was in de behandeling van het Tourette syndroom.”

“Om dit mogelijk te maken besloten we in 1998 om een in de VS goedgekeurd medicijn, Marinol®, te importerenⁱ. We gaven het aan één patiënt, die reeds ervaring had met cannabisgebruik, om te zien hoe hij erop zou reageren. Na de inname deelde de patiënt ons mee dat Marinol® een vergelijkbaar effect had, als het welke zijn vertrouwde cannabisgebruik bij hem genereerde. Dit was voor ons het sein om nog meer onderzoeken op te starten om de effecten van delta-9-tetrahydrocannabinol of THC, het actieve bestanddeel van Marinol®, op tics bij patiënten die aan Tourette leden te achterhalen. Onze eerste studie verscheen reeds meer dan twintig jaar geleden. Doorheen de jaren evolueerde onze onderzoeksmethode en onderzoeksplan fors. Onlangs publiceerden we een groter onderzoek, het eerste goed ontworpen gerandomiseerde, placebo gecontroleerde, waarbij we de veiligheid en effecten van een op cannabis gebaseerd medicijn (CBM), nabiximols beter gekend onder zijn merknaam Sativex®, onderzochten.”

Hoe waren de resultaten?

“We slaagden er niet in om ons vooropgesteld eerste einddoel, een tic reductie van 25% na dertien weken behandeling met het onderzoeksmiddel, te verwezenlijken. Hoewel een veel groter aantal patiënten in de nabiximols-groep, vergeleken met de placebogroep (14/64 (21,9%) vs. 3/33 (9,1%)), voldeed aan het vooropgestelde einddoel, kon ons onderzoek de superioriteit van nabiximols formeel niet aantonen. Desalniettemin gaf ons onderzoek wel heel wat positieve resultaten, betreffende verbeteringen van tics, depressie en kwaliteit van leven, weer.”

“Onze onderzoeksresultaten liggen hiermee in het verlengde van wat verschillende onderzoeksgroepen in andere landen optekenden. Daarom durf ik zonder voorbehoud te stellen dat cannabinoïden in het algemeen, en THC in het bijzonder, effectief zijn tegen tics bij mensen die aan Tourette lijden. Nieuw onderzoek moet zich nu toespitsen om de effectiviteit van op cannabis gebaseerde medicijnen of cannabisbloemen te vergelijken met die van de standaardmedicatie, antipsychotica. Bij deze kwestie tasten we nog in het duister. Maar veel van mijn patiënten zijn niet tevreden over de antipsychotica. Veelal omwille van hun negatieve bijwerkingen. De meesten onder hen ruilden ze ondertussen in voor cannabis omdat ze die beter verdragen, efficiënter tegen tics blijkt en, last but not least, de psychiatrische comorbiditeiten sterk indijkt. Zo rapporteren patiënten verbeteringen van hun ADHD symptomen, stemmingswisselingen, slaapproblemen en dergelijke meer.”

Gebruiken uw patiënten voornamelijk cannabisbloemen of op cannabis gebaseerde medicijnen?

“De meerderheid, ongeveer 55%, gebruikt bloemen en ongeveer 40% gebruikt orale extracten (olie, spray, capsules). Meer patiënten gebruiken bloemen omdat de dosering gemakkelijker en nauwkeuriger is bij inhalatie.”

Uit uw relaas blijkt een opvallende discrepantie tussen de onderzoeksresultaten van de Random Controlled Trials (RCT), en de patiëntenervaringen of de Real World Data (RWD). De eerste slagen er veel minder in om de positieve uitkomsten weer te geven. Vormt dit geen belemmering? Uiteindelijk is het belangrijkste voor de patiënt dat zijn gezondheidsproblemen in het echte leven verbeteren, niet in een laboratorium of een onderzoeksrapport.

“Inderdaad, die discrepantie is overigens bij iedere aandoening aanwezig. Toch beschouwen de meeste onderzoekers een RCT als de best mogelijke onderzoeksvorm. Ze zien het als de gouden standaard omdat deze het effectverschil, tussen de gebruikte substantie en het placebo effect, aantoont. Maar in de praktijk is het belangrijkste voor de arts datgene wat de patiënt hem vertelt, en is het zijn doel om de patiënt zijn levenskwaliteit te verbeteren. Dat betekent dus dat de arts rekening moet houden met de ervaringen die zijn patiënt rapporteert. Als iemand vertelt dat hij na cannabisgebruik beter functioneert, minder tics heeft of er beter mee kan omgaan, zich in het algemeen beter voelt, en zelfs terug naar school kan gaan of de arbeid kan hervatten, is dit van wezenlijk belang. Deze gegevens kan men vaak niet uit RCT’s afleiden omdat ze op een eerste einddoel focussen, bijvoorbeeld het aantal tics, waarbij de andere vaststellingen niet gemaakt worden of op de achtergrond als minder belangrijk dreigen te verdwijnen.”

“Wanneer een patiënt me, in vergelijking met andere medicijnen of geen behandeling, positieve veranderingen in zijn symptomen meldt na cannabisgebruik, dan denk ik dat dit voor deze patiënt de correcte behandeling is. En omdat op cannabis gebaseerde medicijnen of cannabisbloemen veilig zijn, er zijn geen zware nevenwerkingen, heb ik geen probleem om ze voor te schrijven.”

Zou cannabis, gezien zijn veiligheidsprofiel, dan niet de eerste keuze moeten zijn?

“Nee, de eerste keuze blijft gedragstherapie. Hoewel het minder effectief is, vergeleken met zowel cannabinoïden als antipsychotica, heeft het helemaal geen bijwerkingen. En aangezien de bewijzen voor antipsychotica, zoals aripiprazol, momenteel veel robuuster zijn, raad ik patiënten, zeker zij die nog geen ervaring hebben met cannabis, aan om dit medicijn eerst te gebruiken. Maar indien er uit nieuwe onderzoeken zou blijken dat cannabinoïden even effectief, of effectiever, zouden zijn dan antipsychotica dan zou mijn voorschrijfgedrag wellicht veranderen. Bij patiënten die zich reeds met cannabis behelpen, en een aanzienlijke verbetering in hun symptomen melden, zou ik echter graag de mogelijkheid hebben om onmiddellijk cannabinoïden voor te schrijven.”

Verdienen de Real World Data, op basis van hun waarde, een betere erkenning?

“Zeker, tegelijkertijd rijst hiermee een ander probleem op. Namelijk, op welke basis beslist een ziektekostenverzekering om een middel te vergoeden wanneer er geen onderzoek is dat duidelijk de waarde van het middel aantoont? Stel dat een patiënt weergeeft dat hij veel beter werd van een twee weken durende vakantie in Italië waar hij lekker in de zee zwom en van de Mediterraanse keuken genoot. Zou deze vaststelling voldoende zijn om een terugbetaling op te eisen? Wellicht niet, het geld van de ziektekostenverzekering is beperkt en om aan te tonen dat een behandeling effectief werkt, is een RCT nog steeds het beste middel.”

“Al bij al heb ik dus geen perfect antwoord op dit ingewikkeld probleem. Misschien zou de ziekteverzekering een behandeling met cannabisbloemen of op cannabis gebaseerde medicijnen, wanneer er geen robuuste onderzoeksresultaten zijn, toch kunnen vergoeden door ieder geval apart te beoordelen. Daarbij kan ze dan eisen dat een arts de behandeling, nadat de standaardbehandelingen faalden, wenselijk acht. Maar dit zal evenmin makkelijk zijn omdat veel Duitse artsen terughoudend zijn om cannabisproducten voor te schrijven, waardoor veel patiënten zich nu tot telemedicine of internetdokters wenden om ze te bekomen.”

Kan u dit verduidelijken?

“Wanneer eerder dit jaar Duitsland cannabis voor recreationeel gebruik legaliseerde, zagen we een dramatische toename van telemedicine, wat nu al een funeste ontwikkeling blijkt te zijn. Telemedicine is de praktijk waarbij iemand een arts consulteert via een internetplatform zonder de arts in levende lijve te ontmoeten. Men hoeft er zelfs niet mee te chatten. Men meldt gewoon via een formulier de medische klacht, bijvoorbeeld pijn, leeftijd, niet aan psychoses te lijden, geen ander gezondheidsprobleem te hebben dan de klacht waarvoor men de arts contacteert én dat men een voorschrift voor cannabis wenst. De meeste artsen die zich in deze praktijk engageren willen niet voor de patiënten zorgen. Ze willen slechts vlug gemakkelijk geld verdienen. Inmiddels weten we dat ze samenwerken met bepaalde cannabisproducenten en apotheken. De grote meerderheid van hen verblijft niet in Duitsland maar in Oost-Europese landen, waardoor het voor justitie extra moeilijk is om deze business, want dat is het, te stoppen. Deze handelswijze oogstte veel kritiek in Duitsland. Onder andere omdat het vermoeden bestaat dat velen die een voorschrift voor cannabis verlangen geen echte patiënten zijn, maar recreationele gebruikers.”

Hoe kan dit wanneer cannabis voor recreatieve doeleinden ondertussen legaal is in Duitsland?

“De huidige legalisatie biedt slechts twee manieren om aan cannabis te komen: eigenteelt of lid worden van een Cannabis Social Club (CSC). Maar omdat cannabis pas sinds april 2024 legaal is, en CSCs pas sinds juli cannabis mogen telen, is er momenteel geen cannabis voorradig voor recreatieve gebruikers. Dat betekent dat ze moeten kiezen tussen zelf cannabis kweken, wat slechts een optie is voor een minderheid van de gebruikers, en zelfs die moeten dan nog wachten op hun eerste legale oogst later dit jaar. Een andere keuze is naar de illegale markt gaan, maar dan is het mogelijk om inferieure cannabis te kopen of in een gevaarlijke situatie terecht te komen. Of men kan zich uitgeven als patiënt. En blijkbaar hebben recreatieve gebruikers massaal voor dit laatste gekozen. Daar hoeft men hen trouwens niet voor te bekritiseren, hun handelwijze is enigszins begrijpelijk, daar ze slechts op een legale wijze hoogwaardige cannabis willen aanschaffen. Maar dat is natuurlijk niet wat onze beleidsmakers met de legalisatie voor ogen hadden. Deze laatsten zijn ondertussen hard aan het werk om een juridische oplossing te vinden om deze praktijk in te perken. Dit zal echte patiënten ten goede komen omdat de huidige situatie hen benadeelt, aangezien sommige cannabissoorten nu al uitverkocht zijn in de apotheek waardoor sommigen hun medicijn dus niet langer kunnen aankopen.”

Mag een patiënt zijn eigen planten kweken?

“Ja, sinds de legalisering voor recreatief gebruik eerder dit jaar mag iedereen ouder dan 18 jaar 3 cannabisplanten kweken. Maar toen cannabis voor medicinaal gebruik in 2017 legaal werd was dit nog niet mogelijk.”

Krijgt u feedback van uw patiënten waaruit blijkt dat ze met het kweken van cannabis startten?

“Een kleine groep patiënten kweekt, aanvankelijk illegaal, reeds jaren zijn eigen planten. Zij blijven dit nu natuurlijk verder doen. Het is overigens een grote verbetering dat de politie of de rechtbank hen hiervoor niet langer kan vervolgen. Maar de meeste patiënten willen bij de apotheek een gestandaardiseerd product kopen en geen tijd besteden aan het kweken ervan.”

Kan cannabis bij nog andere aandoeningen binnen de geestelijke gezondheidszorg efficiënt ingezet worden?

“Absoluut, maar tegelijkertijd is er weinig interesse om dit te onderzoeken waardoor de wetenschappelijke gegevens nogal schaars zijn. Onderzoekers en artsen zijn misschien terughoudend omdat cannabis, en met name THC, psychiatrische symptomen bij sommige kwetsbare mensen kan veroorzaken. Voorts leerden artsen en psychiaters aan de universiteit dat cannabisgebruik een vorm van verslaving is. Dit betekent dat wanneer een patiënt een psychiater vertelt dat cannabis hem helpt om zijn tics te verminderen, deze hem waarschijnlijk niet zal geloven en hem vervolgens zal adviseren om zijn cannabisgebruik onmiddellijk te stoppen. Psychiaters in opleiding leren evenmin dat cannabis positieve effecten kan hebben op psychiatrische aandoeningen, noch dat het het welzijn van de patiënt kan verbeteren. Bij mijn onderzoeksinstituut werken we er heel hard aan om deze vooringenomenheid te weerleggen, maar we hebben nog veel werk voor de boeg.”

“Op basis van de data zou ik zeggen dat naast Tourette, cannabis zeker effectief is bij autisme, waarbij het reeds in veel landen gebruikt wordt. CBD is werkzaam bij angst, en dan vooral sociale angst. Voor ADHD beschikken we niet over veel data, slechts een klein onderzoek, dat stelt dat cannabis helpt. Maar op basis van mijn gesprekken met talrijke patiënten en andere Real World Data, twijfel ik er geen moment aan dat cannabis bij deze aandoening baat.”

In de marge getuigen veel ADHD’ers al langer dat ze zich behelpen met cannabis, maar ze worden vaak door argwanende artsen en psychiaters weggezet als drugbeluste verslaafden. U gelooft hen?

“Absoluut. Ik heb van zeer veel patiënten te horen gekregen dat cannabis hun concentratie sterk verbetert en dat ze omwille van cannabisgebruik hun schoolloopbaan verder konden zetten of zelfs naar de universiteit konden gaan. Sommigen van hen gebruiken cannabis ‘s ochtends voor ze naar hun examen vertrekken en lukken er dan in om goede punten te behalen. In mijn praktijk vertellen moeders me geregeld dat ze het cannabisgebruik van hun kinderen van 16-17 jaar steunen omdat ze merken dat het hen helpt. Ik twijfel dus niet aan de werkzaamheid bij ADHD, maar spijtig genoeg ontbreken de onderzoeksdata.”

“Zelf dien ik al verschillende jaren onderzoeksprojecten in om dit op een wetenschappelijke manier te onderzoeken maar voorlopig werd me hiervoor jammerlijk genoeg nog geen onderzoeksbeurs toegekend. Dat het psychiatrische handboek (DSM) stelt dat mensen met ADHD neigen tot verslaving, helpt hierbij natuurlijk niet. Dit standpunt remt mogelijk onderzoek af, en zorgt ervoor dat er in Duitsland maar zeer weinig psychiaters zijn die geloven dat cannabis een goede behandeling bij ADHD vormt.”

Mag u cannabis aan minderjarigen voorschrijven?

“Ja, er is geen leeftijdslimiet. Ik kan het voorschrijven, maar het is moeilijk om de ziekteverzekeraar te overtuigen om het terug te betalen.”

Geeft cannabisinname bij dementie positieve resultaten?

“Er zijn voorbarige data die suggereren dat THC gedragsproblemen, zoals agressie, bij dementie verbeteren. Verder wekt het bij deze patiënten eetlust op en heeft het een positief effect op mogelijke slaapproblemen. Andere data geven aan dat CBD de progressie van de ziekte zelf tegenwerkt. Voorlopig zijn deze laatste data slechts bij proefdieren aangetoond maar ik vind ze bijzonder boeiend. Met mijn collega’s overwegen we om een studie op te zetten om het effect van CBD op de voortgang van Alzheimer dementie bij mensen te onderzoeken.”

Dat cannabis bij zoveel verschillende aandoeningen, ook fysische, positieve uitwerkingen heeft is het gevolg van het Endocannabinoïdensysteem (ECS), een neurotransmittersysteem, in ons organisme waarmee cannabis interageert. Daarnaast bestaat de hypothese dat het slecht functioneren van het ECS de oorzaak van verschillende psychische aandoeningen zou zijn. Wat is uw standpunt?

“Bij Alzheimer is dit niet het geval, maar er zijn inderdaad enkele onderzoekgegevens die dit voor Tourette, ADHD en zelfs voor psychoses aantonen. Maar opnieuw is er te weinig onderzoek om dit met klem te kunnen stellen. Nochtans is dit een zeer interessante hypothese. Want mocht ze juist zijn, dan zou men cannabisgebruik, die de disfunctie klaarblijkelijk op zijn minst deels opheft, sneller gaan normaliseren bij deze aandoeningen.”

Teveel stress speelt bij veel psychiatrische aandoeningen een grote rol. Welke invloed heeft het ECS op stress?

“We weten dat het ECS de belangrijkste stress regelaar van ons organisme is. Waardoor het stimuleren van het ECS door cannabinoïden, die cannabis of CBM bevatten, op te nemen het stress regulerend systeem kan versterken. Dat is trouwens volgens mij de reden waarom zoveel mensen, evenzeer niet-patiënten, zo graag ‘s avonds cannabis gebruiken om tot rust te komen. In het verlengde hiervan kan de inname van cannabinoïden verschillende aandoeningen binnen de geestelijke gezondheidszorg zeker ten goede komen, omdat tics bij Tourette, symptomen van ADHD, depressie, angst, PTSS allemaal verergeren bij stress. Dus als je stress kan reduceren door cannabis te gebruiken zullen deze verschijnselen aanzienlijk afnemen. En, hoewel we dit in de praktijk zien, blijft dit vooralsnog een hypothese.”

Tenslotte, de onderzoekswereld heeft de afgelopen jaren een groeiende interesse getoond om psychedelische middelen als behandelingsmiddel bij verschillende psychiatrische aandoeningen te onderzoeken. Wat vindt u van de revival van psychedelica binnen de geestelijke gezondheid?

“Ik vind het een zeer boeiend onderzoeksveld. Een beetje zoals met cannabis, bekeek en bekijkt men psychedelica op een zeer beperkte, minachtende manier. Onderzoekers worden geacht het niet te gebruiken omdat ze gevaarlijk zijn en negatieve bijwerkingen meebrengen. Maar als we dit pejoratief perspectief durven verlaten, zien we dat deze substanties in de praktijk, onder supervisie van een arts, en/of in combinatie met psychotherapie, veel belovende resultaten genereren. Zeker voor patiënten waarbij andere behandelingsvormen niet werken, of te veel negatieve bijwerkingen meebrengen, is dit een welgekomen evolutie.”

Patrick Dewals is politiek filosoof en de auteur van Medicinale cannabis. Meer dan een medische kwestie