Corneille Nangaa is geboren in de provincie Haut-Ulele. Hij studeerde economie aan de universiteit van Kinshasa. Hij werkte onder meer als adviseur bij het Ontwikkelingsagentschap van de VN in een tiental Afrikaanse landen.

In 2013 was hij programmadirecteur van de Electoral Training School in Central Africa. Omwille van zijn electorale expertise werd hij aangesteld als voorzitter van de Ceni, een functie die hij uitoefende van 2015 tot 2021.

In zijn geboortestreek lanceerde hij een landbouwplantage die diverse groenten en peulvruchten produceert in industriële hoeveelheden. Dit landbouwproject verbouwt ook granen en rijst op een oppervlakte van 23.000 hectare.

Als ontwikkelingsagent moedigt hij stimulerende wetgeving en toegang tot krediet aan voor lokale en buitenlandse investeringen in landbouw, gezondheidszorg, onderwijs. Met deze visie op ontwikkeling streeft hij naar stabiliteit, een belangrijk aspect bij de oprichting van de Alliance Fleuve Congo (AFC).

Nangaa roept op tot mobilisatie tegen de ‘electorale hold-up’ van Tshisekedi

Nangaa roept op tot mobilisatie tegen de ‘electorale hold-up’ van Tshisekedi. De escalatie van de tribale conflicten in Oost-Congo werd aangewakkerd door het polariserend en opruiend discours van Tshisekedi tegen de Tutsi bevolking, vooral tijdens zijn kiescampagne. Met deze alliantie wil Corneille Nangaa werken aan de wederopbouw van de staat en dit doel desnoods gewapenderhand bereiken.

Oprukken tot Kinshasa om er het regime van Tshisekedi van de macht te verdrijven. De oproep vond veel weerklank bij een tiental gewapende groepen, diverse politieke partijen en burgerbewegingen evenals kolonels van het Congolese leger.

Corneille Nangaa staat aan de kant van de M23 (Congolese Tutsi) en de Twiraneho, rebellengroepen die strijden voor het voortbestaan van hun gemeenschap. De Twiraneho verenigt Banyamulenge in de provincie Zuid-Kivu. Het zijn hoofdzakelijk Tutsi die vanaf de 17e eeuw om diverse redenen vanuit Rwanda, Burundi en Tanzania emigreerden naar Zuid-Kivu.

De Banyamulenge arriveerden in Congo op zoek naar werk, vooral tijdens de koloniale periode toen de Union Minière 7.000 werkkrachten rekruteerde. De ‘sociale revolutie’ in Burundi, geleid door Hutu Grégoire Kayibanda in 1959-1960, leidde tot een massale vlucht van Tutsi naar Zuid-Kivu. In 1964 en 1973 was er een opnieuw een immigratiegolf van Tutsi die vluchtten voor vervolging. Mobutu verleende deze Tutsi in 1971 met een decreet het Congolees burgerschap. 

De rebellenbeweging de M23

De rebellenbeweging de M23 zijn Congolese Tutsi die Kinyarwanda spreken. Het ontstaan van deze rebellengroep gaat terug tot de genocide in Rwanda in 1994. Tijdens deze volkerenmoord werden 900.000 Tutsi en politieke tegenstanders met machetes gruwelijk afgemaakt door Hutu milities, Interahamwe genoemd.

Met Opération Turquoise creëerden Franse troepen een veiligheidszone in het zuidoosten van Rwanda, van waaruit anderhalf miljoen Tutsi vluchtten naar Noord-Kivu. Onder deze vluchtelingenstroom bevonden zich ook Interahamwe. In de vluchtelingenkampen stierven tienduizenden Rwandezen door ziekte, cholera-epidemieën en ontbering.

Vooral de lokale Tutsi gemeenschappen zijn het doelwit

De aanwezigheid van de Hutu milities vormt reeds 30 jaar een veiligheidsprobleem, ook voor Rwanda. Uit hun rangen ontstond het FDLR (Front Démocratique pour le Libération du Rwanda). Vooral de lokale Tutsi gemeenschappen zijn het doelwit, vele Congolese Tutsi vluchtten naar de buurlanden Rwanda en Oeganda.

Bij een vredesakkoord in 2009 werden gewapende groepen zoals onder meer de CNDP geïntegreerd in het nationale leger, een aantal onder hen deserteerde echter en vormde een nieuwe rebellie M23. De naam M23 verwijst naar de akkoorden van maart 2009, die niet werden nageleefd, de CNDP (Congrès national pour La Défense du peuple) wou ook als politieke fractie erkend worden.

Ze bezetten in november 2012 kort de stad Goma. In 2013 werd een bestand gesloten en trok de M23 zich terug, om onderhandelingen mogelijk te maken. De M23 streeft naar bescherming van Congolese Tutsi en de Kinyarwanda sprekende minderheden in Noord Kivu door de ontwapening van de Hutu militie, de FDLR, zodat gevluchte Congolese Tutsi veilig kunnen terugkeren.

Proxy oorlog

Noord-Kivu wordt sinds 1994 geteisterd door gewapende groepen die elkaar bestrijden en de bevolking terroriseren. De FDLR wordt beschuldigd van systematisch plunderen van de oogst van dorpsbewoners, verkrachtingen, ontvoeringen, moorden, het rekruteren van kindsoldaten, opzetten van blokkades om geld af te persen.

In november 2009 viel een Hutu militie de dorpen Kasiki en Luofu aan. Een priester in het dorp Luofu getuigde hoe rebellen meer 300 huizen in brand staken, mét kinderen, die levend werden verbrand. Terwijl het Congolese leger zich slechts één kilometer verder bevond.

Drie jaar geleden overviel de FDLR in het Virunga park een konvooi met parkwachters, twaalf onder hen werden gedood. Een aantal FDRL-kopstukken werd in Europa gearresteerd en berecht voor oorlogsmisdaden. Ook andere milities begaan misdaden, vooral in gebieden waar coltan, grondstof voor de productie van mobiele telefoons, artisanaal wordt ontgind. In deze chaos floreert de scramble om de bodemrijkdommen. 

De M23 drong meermaals aan tot onderhandelen en het naleven van de akkoorden van 2013, maar vergeefs

De M23 drong meermaals aan tot onderhandelen en het naleven van de akkoorden van 2013, maar vergeefs, het regime in Kinshasa beschuldigt hen ervan steun en wapens te krijgen van Rwanda. De M23 sluimerde tien jaar, maar voerde in mei 2022 aanvallen uit op een militaire basis van de FARDC (het Congolese leger).

De M23 verdenkt het Congolese leger ervan samen te werken met de FDRL. Een VN-rapport beschrijft hoe topofficieren van het Congolese leger eind 2023, wapens, munitie en enveloppen met cash geven aan commandanten van de FDRL. Diezelfde dag werd een Wazalendo-gevechtseenheid opgericht om te strijden aan de zijde van het Congolese leger.

Wazalendo (echte patriotten) zijn plaatselijke jongeren die zich opwerpen als ‘zelfverdedigingscomités’, maar ze ontaarden vaak in terreurbendes. Zo is er op een video te zien, hoe deze Wazalendo Tutsi in een put met stokken doodslaan en met de afgehakte hoofden aan een stok rondlopen.

Er ontstonden anti-Tutsi en anti-Kinyarwanda sentimenten door de opmars van de M23

Er ontstonden anti-Tutsi en anti-Kinyarwanda sentimenten door de opmars van de M23. De Wazalendo versperren wegen en vergrijpen zich aan Congolese Tutsi burgers, die volgens hen samen heulen met de M23. Human Rights Watch signaleerde eind 2022 dat het Congolese leger dorpsbewoners arresteerde op beschuldiging van Tutsi of Rwandees te zijn, gewoon boeren die hun land bewerken.

Velen onder hen werden opgesloten in de centrale gevangenis van Goma, op beschuldiging van ‘infiltratie van de M23’. Sinds de oplaaiende gevechten van het Congolese leger en de Wazalendo tegen de M23, is 20 procent van de bevolking gevlucht uit de regio Masisi.

Masisi oogt nochtans idyllisch met groene glooiende heuvels waarop bonte koeien grazen. Ter plaatse worden yoghurt en kaas geproduceerd, ‘fromage de Goma’ die tot in Kinshasa wordt verkocht. Melk wordt uitgevoerd naar Rwanda, van waaruit deze in UTH-verpakking terugkomt om verkocht te worden in winkels en warenhuizen in Goma. 

Op 15 februari ‘24 bombardeerde het Congolese leger stellingen van de M23 in enkele heuvels van Sake in Masisi. Opnieuw vluchtten inwoners massaal voor het geweld. De journaliste Colette Braeckman bezocht een hospitaal nabij Goma, waar slachtoffers van deze bombardementen worden verzorgd. Ze praatte er met drie vrouwen, ze spreken Kinyarwanda. Bij één van de vrouwen werd een been afgerukt door de explosie van bommen. 

Terroristische aanslagen

Sinds de machtsgreep van Tshisekedi is het geweld in Oost-Congo toegenomen. Gewapende groepen zoals de Codeco (Cooperative pour le développelemt du Congo) milities, die beweren de belangen te verdedigen van de etnische groep Lendu, vechten om grond, controle over de mijnen en mineralen.

Al Jazeera berichtte over de brutale aanval in februari van de Codeco op een weg in Ituri, waarbij vijftien boeren in een hinderlaag werden gelokt. De slachtoffers werden vastgebonden en uitgekleed, voordat gruwelijk vermoord te worden, sommigen werden zelfs de keel overgesneden door de bende van Codeco.  Vorig jaar in juni vielen Codeco milities ’s nachts het Lala-kamp aan waar vooral Hema ontheemden verbleven.

Ze schoten, verbrandden 23 kinderen, dertien vrouwen en tien mannen of hakten ze dood

Ze schoten, verbrandden 23 kinderen, dertien vrouwen en tien mannen of hakten ze dood. Hutten werd in brand gestoken. Congolese soldaten die nabij gelegerd waren en VN-blauwhelmen, slaagden er niet in om in te grijpen en deze gruwel te beteugelen, integendeel, tal van Congolese soldaten plunderen de huizen, stelen het vee, doden onschuldige burgers.

Op een video is te zien hoe Congolese soldaten koeien met grote horens de nek omdraaien en op wagens laden in het dorp Mweso. Het Congolese regime probeert deze aanvallen toe te schrijven aan de M23 en de internationale opinie te manipuleren.

Het Congolese regime probeert deze aanvallen toe te schrijven aan de M23 en de internationale opinie te manipuleren

Er is een collectieve stilte over de slachtpartijen van de Codeco in Ituri. In december kwam de bevolking er massaal op straat om te protesteren tegen deze invallen. Iemand stapte op met een kartonnen bord met het opschrift “merci M23 pour la paix”. De M23 bestrijdt deze gewapende groepen in de gebieden die ze bevrijdt.

Op 14 april viel een humanitair konvooi op nationale weg 27 in Djugu in een hinderlaag van Codeco. De bandieten roofden de telefoons en het geld van de hulpverleners. In maart werd een hospitaal in Drodo geplunderd en viel de Codeco gewapend een vluchtelingenkamp binnen. Als gevolg van de onveiligheid, trokken de NGO’s Artsen zonder Grenzen en Action contre la faim er weg. 

Allied Democratic Forces, nu geadopteerd door IS, pleegt reeds tien jaar onophoudelijk brute aanvallen op de burgerbevolking in Noord-Kivu

De islamitische terreurgroep ADF, Allied Democratic Forces, nu geadopteerd door IS, pleegt reeds tien jaar onophoudelijk brute aanvallen op de burgerbevolking in Noord-Kivu. In dorpen worden vrouwen, en zelfs baby’s gruwelijk afgemaakt, huizen worden in brand gestoken.

De ADF ontvoert volwassenen en kinderen, sommigen worden verminkt teruggevonden. Hulpkonvooien en bussen op de weg van Goma naar Butembo worden in hinderlagen gelokt, reizigers worden beroofd, vaak gekidnapt.

Zo werd me in 2018 afgeraden om deze route langs de weg af te leggen en boekte ik dan maar een plaats in een kleine helikopter van een gewiekste ondernemer, die aldus garen spint bij de oorlog. De ADF is de meest dodelijke terreurgroep en zou sinds 2023 meer dan 1.000 dodelijke slachtoffers hebben gemaakt. Het regime van Tshisekedi probeert deze wandaden in de schoenen te schuiven van de ARC, de militaire arm van de AFC.

Onlangs, in juni, richtte Corneille Nangaa een brief aan de voorzitter van de Veiligheidsraad van de VN

Onlangs, in juni, richtte Corneille Nangaa een brief aan de voorzitter van de Veiligheidsraad van de VN. Daarin slaat hij alarm over de dramatische onveiligheid in Oost-Congo, de verontrustende alliantie tussen de FDRL, de ADF en milities van de Wazalendo. Op 10 juni werden in Beni 215 mensen op een beestachtige wijze vermoord door de ADF, verder haalt Nangaa de vele doden en kadavers aan die werden aangetroffen in dorpen en wegen in deze regio. Hij beschuldigt het Congolese leger van medeplichtigheid met deze terreurgroepen en pleit voor een interventie van de internationale gemeenschap.

 In de hoofdstad van Noord-Kivu, Goma, kwamen vertegenwoordigers van politiek en samenleving samen om de onveiligheid te verminderen. Een van de aanbevelingen is het vervangen van bepaalde militaire eenheden. Een brigade ‘satan 2’ genaamd wordt gelinkt aan geweld en onveiligheid. De Congolese legereenheden moeten gedisciplineerd worden.

Daarenboven zet de legerleiding in Kinshasa in Oost-Congo ongeregelde troepen in die de bevolking afpersen. In de krant Le Soir, bevestigt Colette Braeckman dat het regime in Kinshasa collaboreert met de Hutu’s van de FDRL, uitvoerders van de genocide in Rwanda. 

De koppige Tshisekedi weigert elke dialoog

Er was op initiatief van de president van Angola, een minitop in Addis Ababa, de hoofdstad van Ethiopië. De Angolese president onderhield zich afzonderlijk met de Rwandese presidenten Kagame en Tshisekedi.

Maar Tshisekedi verwerpt elke politieke oplossing van het conflict en weigert categoriek elke dialoog. Toch probeert de president van Angola, Joâo Laurenço nog een gesprek te forceren tussen deze tussen deze twee protagonisten. Maar de voorwaarden van Tshisekedi zijn een struikelblok: hij eist het insluiten van de M23 en de terugtrekking van Rwandezen, hoewel Kagame formeel ontkent dat er Rwandese soldaten op Congolees grondgebied zijn.

Ten einde raad bracht Tshisekedi op 29 en 30 april een 48 uur durend bezoek aan president Macron in Parijs

Ten einde raad bracht Tshisekedi op 29 en 30 april een 48 uur durend bezoek aan president Macron in Parijs. Hij verzocht hem om militaire steun om zijn tegenstanders van de M23 te verslaan en om sancties tegen Rwanda. Maar Macron veroordeelde Rwanda niet en hield het bij een waarschuwing.

Daarenboven ziet hij geen heil in sancties tegen Rwanda. De Franse president bracht enerzijds de ontwapening van de FDRL ter sprake, anderzijds de ontwapening en omkadering van de M23. Pas na de ‘toezegging’ van de Congolese president om een einde te maken aan de terreur van de FDLR, Rwandese Hutu milities, zou Macron Rwanda overtuigen om zich terug te trekken.

In een brief gericht aan de Franse president klaagt Corneille Nangaa, Tshisekedi aan omwille van zijn steun aan de Interahamwe/FDRL, die moorden plegen op Congolese Tutsi in Noord-Kivu, op de Bayamulenge in Zuid-Kivu en de Hema in Ituri.

Hij hekelt de corruptie, nepotisme en tribalisme van Tshisekedi die met zijn haatdiscours bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet. Zelfs de Zuid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa pleit voortaan voor een vreedzame politieke oplossing. Doch, de premier van Congo, Judith Suminwa liet op 27 juni in Goma duidelijk verstaan dat er geen vredesgesprekken komen tussen Tshisekedi en Kagame.

Intussen groeit Alliance Fleuve Congo uit tot een breed verzetsfront tegen het corrupte regime in Kinshasa

Intussen groeit Alliance Fleuve Congo uit tot een breed verzetsfront tegen het corrupte regime in Kinshasa. Leden van de PPRD, de partij van Joseph Kabila sloten zich al aan, evenals de voormalige woordvoeder van de partij van Bemba, die nu de vertegenwoordiger van is van de AFC voor de EU en de VS.

In een interview met la libre Afrique werpt hij op dat er reeds generaties lang een gemengde Congolees-Rwandese bevolking woont op Congolees grondgebied. “Rwanda blijft onze buur en we moeten er alles aan doen om in harmonie te leven. Niettegenstaande onze enorme oppervlakte en bodemrijkdommen hebben wij Rwanda nodig en vice versa. In onze buurlanden zijn er Congolese dokters, leraars, bedienden werkzaam en die er gehuwd zijn.”

“Wij zijn voorstander van een tranversale visie zoals de EU die grenzen heeft afgeschaft om de cohesie te bevorderen. Ons doel is om door te stoten tot Kinshasa met zo weinig mogelijk verlies aan mensenlevens. In de gebieden die we bevrijden staan we in voor de veiligheid van onze landgenoten. In Goma hebben we posten waar we samenwerken met plaatselijke autoriteiten.”

“Door de koppigheid van Tshisekedi en zijn onverzettelijkheid om rond de tafel te zitten verergert hij het lijden van onze landgenoten in de vluchtelingenkampen. Hij heeft de politieke oppositie uitgeschakeld en bracht het land terug naar het niveau van de eenpartijstaat van Mobutu. Tijdens zijn eerste mandaat heeft hij niets gerealiseerd en ook nu blijft het bij slogans.”

Op de vraag hoe het AFC aan fondsen komt, antwoordt hij laconiek: “Deze komen grotendeels uit Kinshasa. Steeds meer hooggeplaatste personen hebben geen vertrouwen meer in Tshisekedi en keren zich van hem af. Ze steunen de ACF clandestien omdat ze schrik hebben en zichzelf en hun familie willen beschermen. Tshisekedi heeft ten einde raad de doodstraf terug ingevoerd om aldus mensen wegens verraad ter dood te kunnen veroordelen en om tegenstanders uit de weg te ruimen”.

De alliante AFC en M23 controleert steeds meer terrein in Rutshuru, Masisi, Nyiragongo, Lubero, zowat de helft van Noord-Kivu. Kayanbayonga viel als een overrijpe vrucht nadat soldaten van het Congolese leger kozen voor de vlucht vooruit. Een dertigtal soldaten, twee commandanten van dit garnizoen werden daarom gearresteerd en op 3 juli door het militair tribunaal veroordeeld tot de doodstraf voor ‘hoogverraad’.

De aanhang van Alliance Fleuve Congo groeit verder aan.

De aanhang van Alliance Fleuve Congo groeit verder aan. Zelfs de aartsbisschop van Kinshasa, Fridolin Ambongo sprak zich uit voor de AFC onder leiding van Corneille Nangaa. Het openbaar ministerie wou daarom een onderzoek tegen hem openen.

Ambongo reageerde hierop dat de kerk in Congo niet neutraal kan zijn en altijd de partij voor het volk kiest. Bovendien sloot een voormalig medeoprichter van de UDPS, de partij van Tshisekedi zich aan bij het AFC. In Rutshuru, Noord-Kivu, werd Corneille Nangaa uitbundig toegejuicht door de officieren en de bevolking tijdens een stoet doorheen de markt.

In het trainingscentrum Nyongera in Rutshuru kregen 8.000 revolutionairen een politiek-militaire vorming, mannen en vrouwen. Ze worden voorbereid op het bestuur van het ‘nieuwe’ Congo. De ACF wil duurzame veranderingen bewerkstelligen in een nieuwe Democratische Republiek Congo, een nieuw federaal bestuur waar eenheid de basis vormt als tegengif voor de verdeeldheid aangewakkerd door het huidige regime, de corruptie en de jarenlange conflicten. Het vestigen van een rechtstaat, een zakenland dat open staat voor de wereld met als uiteindelijke doel een einde te maken aan de electorale staatsgreep van Tshisekedi. 

Op de vooravond van 30 juni, sprak Corneille Nangaa via de sociale media de bevolking toe, voorafgegaan door de nationale hymne. Hij richtte zijn pijlen op het desastreus bewind van Tshisekedi en riep op om de rangen van de Alliance Fleuve Congo te vervoegen.