Militairen, doorgaans hooggeplaatst en gepensioneerd, die in de media hun zegje doen over de oorlog van Oekraïne, stellen me altijd weer teleur. Hun visie is eng militair, ze zijn weinig of niet geïnteresseerd in de achtergronden en in de oplossingsmogelijkheden van het conflict, uiten vooral kritiek op Rusland en wensen een overwinning van Oekraïne en zijn Westerse bondgenoten, die ze ook graag aankondigen.
Zo bijvoorbeeld de Franse generaal Michel Yakovleff, die hoge NAVO-functies bekleed heeft en nu semi-gepensioneerd is (nog niet echt op pensioen, maar buiten actieve militaire dienst en in “reserve”). Hij lijkt eventjes een uitzondering omdat hij demografische aspecten van Rusland in zijn beschouwingen betrekt. Maar als je de zaak van wat dichterbij bekijkt, is zijn betoog gedaas. De zaken die hij vertelt, kan je maar beter nalezen bij de antropoloog Emmanuel Todd, die beter in staat is om de gegevens te interpreteren en tot heel andere conclusies komt.
Het mediakanaal msn.com, een permanente bron van informatievervuiling, brengt een bericht over de standpunten van Yakovleff onder de kop: “Poetin heeft de oorlog al verloren, maar hij weigert het toe te geven”. Nieuwsgierig ga je dan kijken waarop dit zonderlinge bericht gebaseerd is. Maar eerst de tekst ervan, in de versie die msn.com in het Nederlands verspreidt:
“Tijdens een gastoptreden op de Franse nieuwszender LCI analyseerde generaal Michel Jakovleff, voormalig adjunct-stafchef van de NAVO, het conflict dat door het Rusland van Poetin wordt veroorzaakt vanuit demografisch oogpunt.
De Franse generaal stelt het zo: ‘Rusland gaat recht op de muur af, economisch, sociaal en cultureel, en dat is al zo sinds Poetin aan de macht kwam, niet sinds 2022. De invasie van Oekraïne in 2022 zal de ondergang van Rusland alleen maar versnellen, en om logische en structurele redenen.’ En Michel Jakovleff voert daarvoor een puur demografische reden aan. ‘Rusland heeft 144 miljoen inwoners, in 2050 zullen dat er 120 miljoen zijn, en dat zullen er niet alleen veel minder zijn, maar ze zullen ook veel ouder zijn, dat is de toekomst van Rusland in werkelijkheid, je kunt niet vechten tegen demografie, we hebben echt langetermijnredenen om optimistisch te zijn.’
Dat Rusland sinds Poetin aan de macht kwam economisch, sociaal en cultureel bergaf gaat, is nergens te merken, integendeel. Het land weerstaat goed aan de Westerse sancties en financiële pesterijen, heeft zijn banksysteem hervormd en zijn internationale bondgenootschappen uitgebreid, en Poetin slaagt erin de steun van de meerderheid van de bevolking te verkrijgen voor zijn beleid. Wat de gepensioneerde hersens van de generaal bedenken is wishful thinking, of NAVO-propaganda, wat op hetzelfde neerkomt.
Moet het Westen – althans het deel daarvan dat de ondergang van Rusland wenst – er gerust in zijn en blij om zijn dat het dalende bevolkingscijfer van Rusland over vijftig jaar het land ten onder doet gaan? Eigenlijk moeten de westerlingen met Ruslandhaat dus gewoon afwachten en wat geduld oefenen?
De nederlaag van het Westen
Emmanuel Todd, werd, zoals bekend, beroemd omdat hij in een studie de ondergang van de Sovjetunie correct voorspeld had. In zijn in december 2023 verschenen boek “La défaite de l’occident” heeft hij het ook over de demografie van Rusland en de betekenis daarvan.
Todd lezen is boeiend, niet alleen door zijn grote eruditie en zijn intellectuele onafhankelijkheid, maar ook omdat je bij hem het denken zelf bezig ziet: hij analyseert, poneert een hypothese, vraagt zich af hoe waarschijnlijk die is, accepteert, relativeert of verwerpt ze, brengt een nieuwe aan… Hij omcirkelt zijn onderwerp, combineert allerlei invalshoeken, en probeert op die manier tot conclusies te komen.
Die invalshoeken zijn ongewoon, omdat hij als antropoloog vertrekt van gezinsstructuren waar hij veel gewicht aan toekent, en als demograaf niet alleen kijkt naar bevolkingscijfers en verkiezingsuitslagen, maar ook naar de statistieken over kindersterfte, suïcide, moord en doodslag, religiositeit… Uit zijn rijk gestoffeerde boek haal ik even de gegevens die relevant zijn voor het betoog van Michel Jakovleff en die het, denk ik, ontkrachten als volkomen dwaas. (p. 64-69)
Demografie leidt tot vernieuwde strategie
Poetin kent uiteraard de dalende bevolkingscijfers van zijn land. De ongerustheid daarover is, zo merkt Todd op, alom aanwezig in zijn toespraken en in die van andere tenoren van de Russische politiek. Maar uit dat gegeven worden strategische conclusies getrokken. Rusland zet eerder weinig soldaten in en probeert vooral verlies aan mensenlevens in te perken. (Dat is natuurlijk ook belangrijk om de publieke opinie niet tegen te krijgen.) Rusland geeft liever terrein op dan het te verdedigen ten koste van zware verliezen.
De VN-cijfers geven aan dat Rusland in 2021 146 miljoen inwoners had, en dat de trend laat verwachten dat dit daalt tot 143 miljoen in 2030 en tot 126 miljoen in 2050. (Dit is het cijfer achter het betoog van generaal Jakovleff.) Dit ontkracht op zich al de beweringen over het Russische expansionisme. Todd: “Dit [de daling van het aantal voor het leger recruteerbare mannen] is de reden waarom het oproepen van het beeld van een veroverend Rusland, dat in staat zou zijn Europa te bezetten nadat het Oekraïne zal hebben verslagen, een fantasma is ofwel propaganda. De waarheid is dat Rusland, met een afnemende bevolking en een oppervlakte van 17 miljoen vierkante kilometer, veeleer dan nieuwe territoria te willen veroveren, zich afvraagt hoe het verder de territoria die het al heeft kan vullen.”
Tegenover de bevolking van de NAVO-landen (zonder Turkije mee te rekenen) van 887 miljoen stelt Rusland met zijn onder 146 miljoen wegzakkende bevolking weinig voor, merkt Todd op. Vanuit dat besef heeft Rusland zijn militaire strategie aangepast. Om te beginnen is, zoals gezegd, alles erop gericht verlies aan manschappen zo klein mogelijk te houden. Maar ook de nucleaire strategie is veranderd. Vroeger sloot die een nucleaire “first strike” uit, want er werd vertrouwd op de kwantitatieve superioriteit van het Russische leger en zijn conventionele wapens. “De nieuwe doctrine, die rekening houdt met de schaarste aan manschappen, staat aanvallen met tactische nucleaire wapens toe als de natie of de Russische staat bedreigd worden.” Todd waarschuwt ervoor dit te licht op te nemen. Rusland doet wat het zegt!
Rusland moet binnen vijf jaar de overwinning behalen
Todd waarschuwt ook voor een foute redenering in de strategie van de VS en hun bondgenoten: “De Russische leiders zijn lucide; en de soevereiniteit van hun land is voor hen een morele vereiste. Laten we proberen ons in hun positie te verplaatsen. Ze weten dat hun bevolking gaat afnemen. Wat leiden ze daaruit af? Niet, zoals de Amerikanen dachten, dat het dwaas zou zijn om aan te vallen, maar dat, vermits die afname maar op middellange of lange termijn gevaarlijk wordt, het nodig is zo snel mogelijk te handelen, want later zal het te laat zijn. Het ritme van de demografische daling suggereert dat, vanuit hun standpunt, het conflict binnen vijf jaar moet geregeld zijn. Daarna komen bevolkingsgroepen die veel dunner zijn en wordt de militaire en burgerlijke mobilisatie heel moeilijk.”
De Russen moeten dus binnen vijf jaar een definitieve overwinning behalen. Dat betekent: geen tijd verliezen met onderhandelingen, wapenstilstanden, of een bevriezing van het conflict. “Washington moet zich geen illusies maken: Moskou wil de overwinning, niets minder. Maar ik geef toe dat in de ogen van de westerlingen mijn denkmodel een zwak punt heeft: het gaat ervan uit dat Poetin intelligent is.”
“Poetin heeft de oorlog al verloren, maar hij weigert het toe te geven” (msn.com)
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
