De community ruimte is een vrije online ruimte (blog) waar vrijwilligers en organisaties hun opinies kunnen publiceren. De standpunten vermeld in deze community reflecteren niet noodzakelijk de redactionele lijn van DeWereldMorgen.be. De verantwoordelijkheid over de inhoud ligt bij de auteur.

Eric Hulsens

De oorlog in Oekraïne heeft zijn kantelpunt bereikt, maar hoe zijn onderhandelingen mogelijk?

zondag 2 juli 2023 06:04

Spread the love

Het verdere verloop van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland wordt sterk beïnvloed door de binnenlandse politiek van de VS. Het Amerikaanse beleid van forse steun aan Oekraïne krijgt steeds minder goedkeuring bij de bevolking, en de Republikeinen die voor Trump zijn, stellen zich al vrij afwijzend op. Als Biden een kans wil maken om herverkozen te worden als president, moet hij met deze nieuwe realiteit rekening houden. Concreet: voor de verkiezingscampagne start, moet er een oplossing komen voor het conflict tussen Rusland en Oekraïne. Maar hoe?

Tegelijk zijn er internationaal krachten aan het werk die een einde willen van deze oorlog, die niet alleen Oekraïne verwoest en een massa mensenlevens kost bij de beide vechtende partijen, maar bovenal een wereldwijde ramp is. Hij verarmt immers de bevolking en creëert of versterkt hongersnood in vele landen die afhankelijk zijn van graan en meststoffen van de oorlogvoerende partijen.

De VS en de EU kanaliseren bovendien vele miljarden naar Oekraïne en zijn oorlogsinspanningen. Die zijn dus niet meer beschikbaar voor hulp aan noodlijdende gebieden in de wereld, of voor andere doeleinden. (De Republikeinen in de VS zien met lede ogen al dat geld naar Oekraïne gaan, terwijl zij het bijvoorbeeld zouden willen gebruikt zien tegen de immigratie, namelijk door de grens tussen de VS en Mexico dicht te maken.)

Vooroverleg voor onderhandelingen

Op zaterdag 24 juni had in Kopenhagen een al lang gepland vooroverleg plaats over mogelijke onderhandelingen. Denemarken was gastland, Oekraïne nodigde uit, en aanwezig waren vertegenwoordigers van de G-7 (Canada, Duitsland, Frankrijk, Italië, Japan, Verenigd Koninkrijk en de VS), de vijf landen van het “globale Zuiden” (Turkije, Saoedi-Arabië, Brazilië, India en Zuid-Afrika). China was uitgenodigd, maar kwam niet. De VS-afgevaardigde was omwille van de crisis in Rusland niet aanwezig, maar nam via video deel. Rusland was niet uitgenodigd. (1)

De Oekraïense afgevaardigde Andrij Jermak kwam met een ontwerp van slotverklaring van de vergadering met meerdere elementen uit de visie van president Zelenski, met name dat Rusland zijn troepen volledig moet terugtrekken uit Oekraïne, en ook uit de Krim. Dat betekent dat elk vredesoverleg onmogelijk is, tenzij Rusland militair verslagen zou worden. Maar die havikenpositie klinkt ook uit Duitsland, waarvan de minister van buitenlandse zaken Baerbock onlangs nog, tijdens een werkbezoek aan Zuid-Afrika, verklaarde dat Rusland zijn troepen moet terugtrekken uit Oekraïne. Dat komt neer op: Oekraïne moet voortvechten tot Rusland verslagen en verjaagd is.

Op de vergadering was er een consensus dat de VN-charta als leidraad moet dienen, meer precies: de bepalingen over de territoriale integriteit en de souvereiniteit van alle staten. Dat stond ook al in de uitgangspunten van China voor een bemiddeling in het conflict. Maar hier ligt nog een heel breed terrein open voor interpretatie en toepassing van die fraaie principes.

Veiligheidsgaranties, ook voor Rusland

Interessant was dat over de veiligheidsgaranties gepraat werd, maar niet alleen voor Oekraïne, maar ook voor Rusland. Tenslotte is de oorlog er gekomen omdat de NAVO-landen de mondelinge toezeggingen over de veiligheid van Rusland niet gerespecteerd hebben en het lidmaatschap van Oekraïne een directe en immense bedreiging voor Rusland betekent. (En als je het palmares van de NAVO inzake illegale, onverantwoorde en mateloze agressie bekijkt, is die bedreiging moeilijk te overdrijven.) Tot de mogelijkheden hier lijkt te behoren: afspraken over de bewapening van Oekraïne (aantallen en reikwijdte van raketten bijvoorbeeld).

Bij dit alles komt natuurlijk de vraag of Rusland geïnteresseerd is in vredesbesprekingen, en onder welke voorwaarden. Drie maanden geleden noemde de onderminister van buitenlandse zaken Mikhail Galuzin in een interview met het Russische nieuwsnetwerk RTVI de volgende eisen aan Oekraïne:

neutraliteit en blokvrijheid;
geen lidmaatschap van NAVO en EU;
erkenning door Kiev en de internationale gemeenschap van de “nieuwe territoriale realiteiten”;
stop van wapenleveringen door Westerse landen. (2)

Rusland tolereert geen anti-Russische staat aan zijn grenzen

Galuzin zei dat Oekraïne een diplomatieke oplossing van het conflict afwees en vertrouwde op een militaire. Hij voegde daaraan toe: “Het ziet ernaar uit dat veel zal afhangen van de snelheid waarmee Kiev en het Westen zich realiseren dat het recept voor een vreedzame toekomst voor Oekraïne ligt in het terugkeren naar de oorsprong van zijn staatsstatuut, vastgelegd in de Verklaring van Staatssoevereiniteit van 1990, die een neutrale, niet blokgebonden status van Oekraïne voorziet, samen met het respecteren van de rechten van de Russische bevolking van het land en van zijn minderheden.”

Galuzin zei ook “dat Rusland ‘het bestaan van een openlijk anti-Russische staat niet zal tolereren’ aan zijn grenzen, en voegde daaraan toe dat het belangrijkste obstakel om een akkoord te bereiken voor het inrichten van een veiligheidszone rond de Nucleaire Energiecentrale van Zaporizhzhia ‘de stellingname van Oekraïne blijft.’ “ (2)

De voorgesprekken voor onderhandelingen zouden al gauw worden voortgezet, maar als die niet ingaan op het Russische eisenpakket en daarop reageren, wordt dat een maat voor niets. Ondertussen vergaderde ook de Raad van Europa (29 en 30 juni). De dames en heren hadden het over de verdere bevoorrading van Oekraïne met munitie (een miljoen schoten) en een budgetverhoging voor de European Peace Facility met 3,5 miljard. Deze “Peace” facility is in feite een war facility die Oekraïne militair steunt en militaire acties in crisissituaties moet kunnen uitvoeren. De verwarring van vrede met wapenleveringen is een zware vorm van verstandsverbijstering.

Wanneer gaat de EU de NAVO vervolgen voor oorlogsmisdaden?

Het op hol geslagen militarisme van de EU, dat niet meer in staat is tot conflictanalyse en conflictoplossing, maar alleen nog denkt in termen van militaire macht, toont hoe gedegenereerd die fraaie Europese constructie is. Het Westerse wangedrag ziet de EU niet meer, maar ze is wel uit op het bestraffen van het wangedrag elders: “De EU staat er vastberaden achter dat ervoor gezorgd wordt dat Rusland volledig verantwoordelijk gesteld wordt voor zijn oorlog. In dit verband verwelkomden EU-leiders vooruitgang in het creëren van een Internationaal Centrum voor de vervolging van de misdaad van agressie tegen Oekraïne (ICPA) en riep ertoe op om voort te werken aan:

het tribunaal voor de vervolging wegens de misdaad van agressie tegen Oekraïne
de internationale samenwerking voor het onderzoek en de vervolging van de ernstigste misdaden
een registratie van de schade.” (3 )

De EU is steeds meer een afschaduwing van de NAVO. De organisatie is dan ook gepenetreerd door de NAVO, denk maar aan Ursula Von der Leyen, eerst als Duitse defensieminister medewerker van de NAVO, nu galmgat van de NAVO binnen de EU. En ja, NAVO-baas Stoltenberg was natuurlijk ook alweer bij de EU en marge van de vergadering van de Raad, voor een etentje.

De EU draagt met haar dwaze stellingname niets bij tot een oplossing van het conflict rond Oekraïne (waar ze zelf trouwens een onderdeel van is). Een oplossing zal eerder komen door het eigenbelang van de Amerikaanse president en door de groeiende oorlogsmoeheid van de bevolking in de VS, en ook steeds meer in een aantal Europese landen, met name het haviksnest Duitsland.