Een recente publicatie van de journalist Thomas Fazi beschrijft hoe Ursula Von der Leyen crisissen zoals die rond het coronavirus en die rond Oekraïne aangreep om de reikwijdte en de macht van de Europese Commissie te vergroten, en meteen ook haar persoonlijke macht. Daarbij werd zowel de soevereiniteit van de lidstaten als het democratisch functioneren van de EU, toch al gebrekkig, verder aangetast. Hier de Oekraïense kwestie, in vrije, becommentarieerde samenvatting.
Het gaat hier om een kruipende machtsverschuiving, zonder debat of overleg of stemmingen. Die verschuiving bestaat uit een reeks faits accomplis die samen een staatsgreep vormen. Een coup waardoor VDL zowat optreedt als de president van Europa, zoals ze deed door meteen na 7 oktober 2023 prompt de Israëlische vlag op het EU-gebouw in Brussel te projecteren, de solidariteit van de EU met Israël te proclameren, en zonder overleg of zelfs maar mededeling aan andere EU-instanties naar Israël te reizen, ter ondersteuning van het regime van Netanyahu. Zij liet ook na bij die steun te vermelden dat Israël zich moet houden aan het oorlogsrecht, wat binnen de EU toch als belangrijk was aangestipt.
Maar eerder al had zij op dezelfde autocratische manier stelling genomen in het conflict rond Oekraïne door haar steun uit te spreken voor het repressieve, ultranationalistische, totaal ondemocratische bewind in Kiev, dat al acht jaar lang de eigen Russisch sprekende bevolking terroriseerde. Hierbij handelde zij helemaal in de lijn van de VS en haar NAVO. Als gewezen defensieminister van Duitsland is zij uiteraard al een NAVO-figuur, maar als voorzitster van de Europese Commissie probeerde zij de bevoegdheid van dit orgaan uit te breiden met de veiligheidsthematiek en de EU helemaal in te passen in de NAVO-strategie, dus de EU te onderwerpen aan de NAVO.
In de VS: even Ursula bellen!
Dit alles werd zeer vergemakkelijkt doordat de kabinetschef van VDL, Björn Seibert, een persoonlijke vriend is van Jake Sullivan, Nationaal Veiligheidsadviseur van de VS. Daardoor waren de VS direct betrokken bij de planning van het EU-beleid. Wat een EU-ambassadeur deed opmerken dat in het begin van de uitwerking van de sancties tegen Rusland de VS beter op de hoogte waren dan de lidstaten van de EU!
De nauwe relatie van VDL met de VS en met de NAVO in het bijzonder komt neer op een (verdere) vazalisering van de EU door de VS. De EU werd een lange arm van de NAVO en de VS, zoals de analist Wolfgang Streeck opmerkte. Tegen die positionering kwam (terecht) kritiek, zoals door de Hongaarse premier Viktor Orban: “Europa heeft het opgegeven de eigen belangen te verdedigen: alles wat Europa nu doet is onvoorwaardelijk de buitenlandse politiek van de VS-Democraten volgen, zelfs ten koste van de eigen zelfvernietiging.”
Dat laatste was het duidelijkst bij de sancties tegen Rusland die VDL uit eigen beweging en met grote snelheid tot EU-beleid maakte. Die brachten weinig of geen schade toe aan Rusland (of juist het tegendeel) maar zorgden voor economische problemen voor Europa, en met name voor Duitsland. De machtspositie die VDL voor zichzelf creëerde leidde het blad Politico ertoe haar “de Amerikaanse president van Europa te noemen” en te zeggen: “Von der Leyen heeft een stevige greep op de transatlantische dialoog over Rusland en de sanctiepolitiek, en is voor VS-president Joe Biden de eerste gesprekspartner geworden – de vrouw die het Witte Huis opbelt als het met de EU wil praten. En zij en haar team worden gewaardeerd voor het navigeren van de typische valkuilen van de EU-onenigheid over de sanctiepolitiek; zij levert keer op keer strafmaatregelen met relatief weinig dissidentie.”
De rollen omgedraaid
De structurele verandering – de machtsverschuiving – die bij het sanctiebeleid stilletjes plaats had, was een omkering van de rollen: terwijl normaal de Raad van Europa de beslissingen hoorde te nemen en de Europese Commissie die moest uitwerken en realiseren, werd het de Commissie die de plannen maakte en de Raad die ze goedkeurde. En terwijl over het buitenlands beleid van de lidstaten overlegd werd door hun regeringsleiders in de Raad van Europa, en de “Hoge Afgevaardigde” voor buitenlandse politiek eventuele gemeenschappelijke standpunten daarvan naar buiten bracht, trok VDL dit naar zich toe als een taak van de Commissie, die zijzelf controleerde. Zo zag je haar sancties tegen Rusland afkondigen, waarna de eigenlijke verantwoordelijke, de Hoge Afgevaardigde Josep Borrell, de details mocht komen geven. Een omkering van de rollen en een schending van het protocol.
Daarbij ging VDL bijzonder agressief te werk, volgens haar eigen ideeën. Het was, zo zei ze, de bedoeling van de sancties “de Russische technologische basis en industriële capaciteit onderuit te halen en Poetins vermogen om zijn oorlogsmachine te financieren te kraken” enz.
Via dit alles werkte VDL aan het creëren van een Europese staat, zo legde de analist Wolfgang Streeck uit. De Europese steun voor Oekraïne werd gebruikt als een hefboom om van de lidstaten extra macht en bevoegdheden los te krijgen. Een strategie die door grote delen van het Europees parlement ondersteund werd.
Het persoonlijke machtsstreven van VDL lijkt perfect samen te vallen met dat wat zij voor de EU plant: die moet een belangrijke geopolitieke instantie worden en zich bezighouden met “het creëren van een betere wereldorde” – die waarin de VS almachtig zijn dus, en de EU dat als vazalstaat ondersteunt. De EU moet “de taal van de macht leren spreken”. Dat betekent militarisering, uitbouw van de Europese defensie-industrie, militaire bemoeienissen op internationaal vlak, tot in de Stille Oceaan. Een publiek debat heeft daarover niet plaatsgevonden, het zijn de ideeën van de “queen” (zoals ze in de Engelse pers al genoemd werd), die de lidstaten opgedrongen worden.
Mediacontrole om de almacht van de EU (en de commissievoorzitster) te garanderen
Opgedrongen? Ja, een kernpunt van het beleid van VDL is de controle van de media, waarvoor al Europese wetten zijn geproduceerd. Onder het mom van strijd tegen desinformatie kunnen niet met de EU conforme ideeën, teksten, media-uitingen worden gecensureerd of tegengewerkt. Dat is een onheilspellende ontwikkeling: wie nog maar pleit voor het beëindigen van de oorlog in Oekraïne via onderhandelingen en via een vredesakkoord kan als verspreider van desinformatie worden uitgeschakeld, zo valt te vrezen. Ursula’s wil is wet!
Niet toevallig verscheen de kritische beschouwing van Thomas Fazi bij het Hongaarse MCC – Matthias Corvinus Collegium – in Brussel: Hongarije met zijn eurokritische leider Viktor Orban is een lichtpunt in de troebele evolutie van de EU.
The Silent Coup: The European Commission’s power grab (mcc.hu)
Zie ook:
