__

Wij bezochten in groep het nabijgelegen kerkhof waar de grafzerk van de vader van de familie Daman is gelegen. Jacques was zoals uit de biografie van de dochter blijkt, een goedige man, geen stoutmoedige strijder, maar een warme en aanwezige vader. Hij werd omwille van de eclatante rol van zijn zoon en dochter door de Gestapo opgepakt, en zoals de moeder en de dochter in een Leuvense gevangenis opgesloten. Op een bepaald moment was de hoge muur daar door een bombardement gedeeltelijk ingestort. Iemand riep hem van buiten om toch de vlucht naar de vrijheid te kiezen, maar de al wat oudere man heeft beslist dat niet te doen. Begrijpelijkerwijs heeft de oorlog, met het Verzet actief in zijn huis, met rantsoenering en honger, met bommenregens en dreigende soldatenregimenten marcherend in de straten, een grote tol van zijn systeem geëist. Hij is na zijn terugkeer uit een concentratiekamp in Duitsland samen met zijn hele gezin nog enkele jaren in vrede en tevredenheid naar de normale orde van de dag mogen terugkeren, maar stierf toch enkele jaren na VE-Day (8 mei 1944).  Ook de broer van Hortense, die de meest ingrijpende verzetsdaden stelde, de meeste verantwoordelijkheid nam in de strijd, is op deze manier al kort na de oorlog overleden…

Bij het bezoekje aan de grote muurschildering van het meisje herinnert de gids ons aan wat we lazen in het boek: dat de fiets op de tekening zeer bewust is aangebracht: het meisje smokkelde allerlei, van voedsel tot handgranaten, in haar fietstassen, zogenaamd in opdracht van de groentewinkel van haar moeder. Meer nog: met behulp van deze fiets heeft de jonge vrouw mee de uitschakeling mogelijk gemaakt van een grote, schaamteloze collaborateur. Die had een hoge functie bij de Leuvense politie onder de bezetting, en had al een reeks verzetsmensen verklikt; die kwamen dan in werkkampen terecht of veel erger, in oorden zoals Breendonk waar martelingen en vernederingen dagelijkse kost waren. Het Leuvense verzet belegde een vergadering en besloot dat die verrader moest gedood worden. Het geschikte moment diende zich aan toen de kerel voorspelbaar een bezoek aan de stadsbegraafplaats zou brengen, die vlakbij de beroemde Pleinstraat ligt waar de Damans woonden, en waar tot op vandaag een levendige, bewuste burengemeenschap leeft. Na wat zoeken werd een kandidaat gevonden die bereid was het schot te lossen op de schuldige Leuvenaar. Zo gezegd, zo gedaan, en na de geslaagde aanslag ontsnapte de neef van Hortense via een grafmonument gebruikt als opstapje, over de hoge muur aan de Tivolistraat; daar wachtte het koelbloedige meisje hem op met twee fietsen. De wreker kon ontsnappen en hield zich voor de rest van de oorlog verborgen in de bossen in de Ardennen, bij het verzet. Hortense had ook haar eigen fiets aan de muur, en reed – uiterlijk de onschuld zelve – het blokje om naar huis, terwijl de zoekactie volop aan de gang was!

___

De uitleg werd door de gids overigens beperkt gehouden, op vraag van het stadsbestuur; er moest nog ruimte zijn voor een goed verzorgde receptie achteraf, in het legendarische café de Pigeon d’Or (de Gouden Duif), dat al in functie was tijdens de oorlog, en waar Hortense zelf nog zou ingesprongen hebben, zoals de Leuvenaar dit zegt, achter de toog, als dienster. De aangeboden drankjes en hapjes hielpen vandaag een mooie groep Leuvenaars en geboeiden toe nog een paar uur bij elkaar op verhaal te komen. Dat is mooi, die omkadering gefinancierd door de stad en haar coalitie. Toch viel er ook een beetje  spijtige noot op te tekenen.

_________

In de avond van deze vierde september vond in Cinéma ZED (gelegen aan de Maria-Theresiastraat, nabij de woonplaats van onze eigen peter Jozef die ons als kind geregeld getuigenissen bracht van de twee wereldoorlogen die hij had meegemaakt) de projectie plaats van de merkwaardige film die onlangs werd samengesteld over de bevrijding en de slag om Leuven. Dit op basis van historisch beeldmateriaal dat aan de ene kant centrale momenten en gebeurtenissen oproept van WO II in Europa, en anderzijds de straten en pleinen, de mensen ook van en in Leuven in die historische dagen.

De film is de meest bijgewoonde projectie ooit wat deze cinema in de stad der kennis betreft. Hij speelt voor de gelegenheid een zevental keer, in principe tot 16 september,  maar deze en twee andere projectiemomenten zijn al volgeboekt. De dvd is lange tijd beschikbaar geweest in antiquariaat De Slegte aan de Bondgenotenlaan aan een toepasselijk fors prijsje.

__

Voor meer info over de familie Daman en de uitzonderlijk dappere en haar land en stad toegewijde dochter Hortense, zie onze vorige blog. Je kunt op de auteursnaam van deze blog klikken, die oranje wordt, en dan kan je browsen in de stukjes.