Commentaar bij een reisbedenking van J. Holslag vanuit Mexico Ciudad

De professor schrijft het volgende op zijn Facebook profiel, ambitieus en responsabiliserend, zelfs alarmerend, als meestal het geval is met zijn posts.

“Als kleine garnaal krijg ik soms de kans om me tussen de spreekwoordelijke walvissen te begeven, zo-ook de voorbije dagen in Mexico-City, tijdens een overleg waar de bazen van de grootste banken ter wereld present waren. Die gelegenheden laten toe om een vinger aan de pols te houden, maar ook om mijn ideeën te delen.   Wat me het afgelopen jaar tijdens die bijeenkomsten meer dan ooit opvalt, is dat Europa er eigenlijk nauwelijks nog aan te pas komt. We schuiven nog wel aan tafel, maar de aandacht verschuift meer dan ooit naar Noord-Amerika en Azië. Veel investeerders die ik sprak, hebben hele grote twijfels over de toekomst van ons continent, vooral als gevolg van gebrekkig leiderschap, dure grondstoffen en onzekerheid over welke koers we economisch gaan varen.  Zoals een deelnemer het verwoordde: “Europa is nog wel een consumentenmarkt, maar wordt steeds meer uit de internationale waardeketens weggedrukt.” Wellicht is de toestand van Audi in Vorst daar opnieuw een voorbeeld van. “In alle nieuwe technologieën, zetten de VS en China de toon,” opperde een medewerker van een groot fonds.   Trump? Ondanks de mogelijke herverkiezing van Donald Trump blijven de meeste investeerders Amerika beschouwen als een betere keuze dan Europa.   Het mag ons misschien boos maken dat de grote financiële spelers zo over Europa spreken, maar met boosheid alleen komen we niet ver.   We zullen zelf opnieuw moeten bewijzen dat Europa economisch levensvatbaar is, een eigen koers kan varen en ons financieel vermogen strategischer moeten inzetten om hier opnieuw een duurzame, weerbare industrie overeind te trekken. Anders rest ons, vrees ik, maar een mogelijke scenario: dat van de geleidelijke verarming en groeiende kwetsbaarheid.   Het slechtste wat we kunnen doen, is onze ogen sluiten voor die onaangename realiteit.”

Commentaar

Europa zal heel waarschijnlijk economisch minder sterk en belangrijk worden, u zegt het.
De grootste speler/factor zal toch altijd de Rota Fortunae zijn. Dat geloof ik als economisch historicus.
Met andere woorden, de Macro-Economie overstijgt op de langere termijn de Mens.

Boosheid (uit onmacht) verandert daar niets aan, neen, maar ook geen andere menselijke emoties en in de limiet ook geen menselijke inspanningen.
Rijken, culturen, economieën komen op en gaan na verloop van tijd weer neer. (Cfr. de tweede wet van de electromechanica over de noodzakelijke terugkomst van entropie na periodes/fasen van enthalpie)

Integendeel, laten wij ver wegblijven van elke ‘forse’ aanpak, ook deze ingegeven door trots of patriottisme, geloof in de waarde van discipine of wilskracht; dat verglijdt toch snel tot paniekvoetbal.

Ik herinner mij hoe de trojka olv Duits finacieminister Schauble de Grieken heel hard pijn hebben gedaan met de austeriteits -“remedie”. Dat bleek uiteindelijk een zinloze aanpak, een theorie zonder economische grond; die o.a. veel armoede, economische krimp en een golf zelfdodingen bracht.

Een gevolg van negatieve emoties zoals nijd bij bepaalde leidinggevenden in rijkere landen.

Een betere houding dan het onvermijdelijke par force te  willen tegenhouden, kan er misschien in bestaan trachten op harmonische wijze mee te gaan in de economische bewegingen in the long run.

Leren leven in en met Soberheid en meer ‘Stilte’ en Samenhorigheid.

Het genoegen van een echte Ontmoeting hervinden. Van je reserves inzetten om een medemens steun te bieden, van dienst te zijn, op gratuïete wijze, beste Jonathan Holslag . (Nu al steunt onze economie op ca. 170.000 onbezoldigde vrijwilligers in het midden van de Donut!).

& Andere, meer traditionele bronnen van levensvoldoening hervinden. Die misschien wel veel beter zullen werken dan deze van de dag, zoals koopkracht, scherp arbeidsethos, een cultus van de daad en van het BNP.

Ethiek valt niet over te slaan

Als denkers over het verleden en de toekomst mogen wij overigens niet alleen vanuit één enkele discipline, zoals de financiële markten of de economie denken. Als historicus en ethicus moet ik opmerken dat J.H. hier in zijn analyse wat lijkt te kleven aan de huisstijl (en de analyses en waarden) van zijn gastheren in Mexico Stad. Iemand merkte al op dat bankiers meestal niet uitblinken in realistische, evenwichtige (toekomst)visies.

Als we even het strikte economische Europese eigenbelang als standpunt mogen verlaten, en het ons is toegestaan met een ethische blik te kijken, die per definitie ‘bovenpersoonlijk’ is, dan krijgt de economische geschiedenis van het continent en de eventuele toekomst een heel andere kleur en emotionele toon dan bij Jonathan Holslag.

Wat het verleden betreft: hebben Spanje en Portugal niet ten koste van veel indiaanse en Afrikaanse mensenlevens van ca 1500 tot ca 1700 een brute kolonisatiepolitiek gevoerd? Pedro de Gantes kwam als pater terecht krachtig hiertegen in het geweer.

Hebben de Britten niet ook zowat twee eeuwen een grote nationale rijkdom opgebouwd op de ruggen van de tientallen door hen gekoloniseerde landen en volken, op ca 3/5 van de wereldoppervlakte?

Wat heeft België in Kongo gedaan?

Als wij in Europa het de komende honderd jaren wat soberder aan gaan doen, maar daarbij minder de eer en de leefbaarheid van andere volken beschadigen, dan lijkt de voorspelde “donkere economische evolutie” mij op slag niet meer zo zwart. Op dat punt zullen wij de vele jongeren vandaag in hun opinie over de noodzaak van de-kolonisatie toch moeten bijtreden.

De vraag dringt zich op: hoeveel Europees groeps-egoïsme bepaalt het denken van de knappe, ambitieuze generalist? En ook: in welke mate is zijn visie vanuit ethisch oogpunt vol te houden en te verdedigen?

Addendum 130724: Kondratieff-perspectief

Vele tijdgenoten zijn wat Economie betreft op het verkeerde been gezet over de mogelijkheden die de mens, de politicus, de denker heeft om haar om te buigen of te “verbeteren”. Dit komt voor een deel ongetwijfeld op het conto van de staatslieden die steevast bij een verbeterde conjunctuur deze ‘opgang” claimen als een gevolg van hun beleid. Wanneer het slechter is gegaan tijdens hun legislatuur zijn er natuurlijk andere factoren de fout. Basiskennis van de economische wetenschap maakt echter duidelijk dat zij een beest is met een eigen dynamiek. Bestudeer even de zogenaamde KONDRATIEFF-fasen van de lange termijn. Genoemd naar de wetenschapper die ze heeft ontdekt, maken deze twaalfjarige cycli van op- en neergang duidelijk dat de Economie grotendeels haar eigen weg gaat. In grote mate onthecht van wat politici of profeten met haar willen doen.

Illustratie: Peter Van Gent, die als Pedro de Gante in 1525 aankwam in Nieuw Spanje en tot op vandaag in Ciudad de Mexico op een aantal plaatsen zoals in de Templo de San Francisco Grande herdacht en vereerd wordt en standbeelden heeft in diverse delen van Zuid-Amerika.

(Flickr)