Op zich is het natuurlijk moedig en te waarderen dat een journaliste of journalist zich naar oorlogsgebied begeeft en zelf op onderzoek uitgaat. Maar de identificatie met een partij in het conflict is in tegenspraak met de klassieke regel dat je beide kanten moet horen en zien. Bovendien zie je niet zomaar wat er ergens in de wereld aan de hand is door rond te kijken en te praten – dat moet aangevuld worden door lectuur en andere research.

Maar dat ontbreekt bij DM. We krijgen een verhaal over de stad Pokrovsk, bijna ingenomen door de Russische troepen, met veel contacten met gewone mensen, en de beschrijving van de ellende die de oorlog teweegbrengt. En de oorzaak daarvan zijn de Russen – in die richting wordt ons denken gestuurd. Achtergrond en kritische vragen? Vergeet het. Wel een massa details uit het dagelijkse leven en uit het leger die onze sympathie in de richting van Kiev moeten sturen.

Kan het ook anders? De Duitse journalist Patrik Baab ging aan beide zijden van het front praten voor zijn boek “Auf beiden Seiten der Front, Meine Reisen in die Ukraine”, dat in Oktober 2023 zijn eerste druk kende. Ook hij bezocht, net als Joanie De Rijke, Pokrovsk, maar in plaats van open deuren in te trappen over de ellende van de oorlog, brengt hij achtergrondsinformatie, gebaseerd op research. Bij De Rijke lezen we hoe ‘s morgens vroeg, als het nog pikdonker is, mijnwerkers met zaklampen naar de bus gaan die hen naar het werk zal brengen. Maar verder niets over die mijnen.

Bij Baab staat: “In Pokrowsk, een door de regering in Kiev gecontroleerde stad, richtten mijnwerkers straatversperringen op en protesteerden meer dan een jaar lang. Eind 2014 werden de meeste mijnen door pro-Russische rebellen in beslag genomen.” Dat illustreert het centrale probleem van de DM-journalistiek: de maatschappelijke realiteit, namelijk de verdeeldheid van een land in burgeroorlog, en de verschillende attitudes bij de bevolking tegenover Rusland komen weinig in beeld.

Bij Joanie De Rijke lijkt haast iedereen in Pokrovsk fel anti-Russisch, de Russen zijn schoften of “klootzakken”, en we moeten dus supporteren voor Kiev. De journaliste doet geen poging om andere standpunten te vinden en te beluisteren. Haar militaire gastheer zegt dat er een weg is die constant beschoten wordt, “ook door Russische sabotagegroepen met handvuurwapens.” Wie zijn dat dan wel? Geïnfiltreerde Russen, of Oekraïners met een andere kijk op het bewind in Kiev? Geen vraag waard voor de journaliste.

Even komt er iets van verdeeldheid bij de bevolking aan het licht, als een vrouw zegt “Het kan mij niet schelen dat de Russen komen. Of we nu door Oekraïeners of door Russen bestuurd worden, het is allemaal rotslecht.” En: “Ook bij de evacuaties afgelopen zaterdag hoorden we een 90-jarige vrouw foeteren dat ze niet naar dat ‘verdomde Oekraïne gebracht wilde worden. Ze beschouwde Pokrovsk min of meer als Russisch gebied. Al zijn dat soort uitspraken eerder uitzonderingen. Bijna iedereen die we spreken is razend op de Russen. De haat tegen het immense buurland heeft even immense proporties aangenomen.”

Een koppel vertelt aan de journaliste: “Ze verkrachtten de oude vrouwtjes die overbleven” en “ik heb met eigen ogen gezien hoe ze de mensen die aan hun kant stonden en hen aan informatie hielpen later ijskoud neerschoten.” Dat zijn ernstige oorlogsmisdaden, maar de journaliste vind het niet de moeite waard even door te vragen naar de plaats en de omstandigheden en de kennis van de getuige, en of die zaken ergens gerapporteerd zijn. Wat blijft is ongeverifieerde informatie die het imago van Russen als bloeddorstige en beestachtige kerels verspreidt…