x

Borgerhout is altijd al een buitenbeentje geweest in Antwerpen. Sinds 2012 is dit het enige district met een progressief bestuur: Vooruit, Groen en PVDA, en dit zeer tegen de zin van Bart De Wever. Thomas Blommaert schreef er een boek over: ‘Asterix aan de Schelde’.

Twaalf jaar al probeert deze linkse enclave in de rechtse Scheldestad een eigenzinnige, warme en progressieve koers te varen. Makkelijk is dat niet, want de relaties met het ‘Schoon Verdiep’ lopen niet altijd even vlot en bovendien zijn zowel de bevoegdheden als de middelen van een district zeer beperkt.

Een district is voornamelijk bevoegd voor lokaal beleid op vlak van cultuur, jeugd, sport en seniorenbeleid, en ook voor het organiseren van markten, foren en andere evenementen.

Twaalf jaar al probeert deze linkse enclave in de rechtse Scheldestad een eigenzinnige, warme en progressieve koers te varen

Met zijn 46.000 inwoners – net iets meer dan Turnhout – moet het district proberen rondkomen met een budget van 3,5 miljoen euro per jaar, of omgerekend nog geen 80 euro per inwoner. Daar loop je niet ver mee, maar toch probeert het progressief districtsbestuur daarmee het verschil te maken.

Om dat in kaart te brengen gingen we te rade bij een aantal betrokken en actieve inwoners van het district.

Nabijheid

Over één ding waren zowat alle mensen die we spraken het eens: het bestuur probeert zo dicht mogelijk bij de bevolking te staan. Het heeft vertrouwen in de inwoners en in de vele middenveldorganisaties die het district rijk is. Het bestuur werkt niet top down maar werkt nauw samen met de buurten en lokale organisaties.

Een goed voorbeeld zijn de pleinpatrons. Een aantal pleintjes bezorgden in het verleden overlast. Filip, een jeugdwerker, vertelt dat het bestuur dat probleem heeft aangepakt via dialoog en door te steunen op de jongeren zelf. “Het perspectief was niet de overlast, maar wel de participatie van de jongeren. Jongeren werden hier gezien als oplossing in plaats van als probleem.”

(Pleinpatrons is een project dat ontwikkeld werd in samenwerking met het district Borgerhout en de organisaties JES; Kras Jeugdwerk en SAAMO, meer bepaald het project ‘Samen Op Straat’, nvdr.)

Pleinpatrons worden geëerd door het districtsbestuur, 2 maart 2024. Foto: Districtsbestuur Borgerhout.

De aanpak is eenvoudig, maar heel doeltreffend. Enkele jongeren uit de buurt krijgen een monitorenopleiding en wekelijkse coaching. Tegen een vrijwilligersvergoeding krijgen ze de verantwoordelijkheid voor de goede gang van zaken op het plein.

“Jongeren werden hier gezien als oplossing i.p.v. als probleem”

“Ondertussen is het concept van de pleinpatrons een exportproduct geworden”, vervolgt Filip. “Gemeenten als Gent en Anderlecht hebben ze met succes ingevoerd. Waarom doen ze dat dan niet in de rest van Antwerpen?”

Inspraak

Het districtsbestuur steunt niet alleen op de lokale bewoners en organisaties, maar geeft hen ook inspraak.

Jeugdwerker Filip: “Er is veel ruimte om te luisteren. Evenementen zoals de ‘langste tafel’ en ‘Borgerrio‘ worden samen met de lokale bevolking tot stand gebracht.”

Borgerrio is een uniek familiefestival, een mix van muziek, sport, animatie en braderij. ‘De langste tafel’ was dit jaar 2 kilometer lang en er werd samen Pasen en de Ramadan gevierd.

Filip: “Het bestuur en de stadsmedewerkers werken op basis van gelijkwaardigheid. Er is veel overleg en dat is ook de reden waarom jongeren en vrijwilligers er graag aan meewerken.

Een goed voorbeeld zijn de wijklabo’s. Het district werd opgedeeld in zes regio’s. Elke regio kreeg een budget toegewezen waarover de burgers samen met de middenveldorganisaties zelf mochten beslissen. De middenveldorganisaties staan vooral in voor het betrekken van minder voor de hand liggende groepen in kwetsbare situaties bij de wijklabo’s.

Op die manier zijn een aantal parklets tot stand gekomen, en is er ook meer speelmogelijkheden voor kinderen.”

Parklet. Foto: Mark Hoga, Wikimedia Commons / CC BY-SA 2.0

“Het district stelt zich bevragend op”, aldus Filip. Het erkent de expertise van het maatschappelijk middenveld en heeft er vertrouwen in. Willy, werkzaam in een multiculturele organisatie, bevestigt dat. “Het districtsbestuur luistert naar de lokale socioculturele organisaties en heeft oor voor hun besognes.”

“Er is hier veel overleg en dat is ook de reden waarom jongeren en vrijwilligers er graag aan meewerken”

Filip geeft nog een mooie illustratie van die inspraak: “Een tijdje geleden hebben tachtig pleinpatrons en hun twee woordvoerders (Hafsa en Mohamed) de kans gekregen om 25 aanbevelingen aan het districtscollege over te maken met betrekking tot de mentale en fysieke inrichting van vijf Borgerhoutse pleinen en ruimere omgeving.

Op die manier betrek je een groep jongeren die vaak weigerachtig staat tegenover de politiek, bij het beleid en doe je ze opnieuw geloven in politiek”.

Verbinding

Borgerhout is zoals geweten een superdivers district, met meer dan 100 nationaliteiten. Dat brengt grote uitdagingen met zich mee. Joost, een lokale uitbater van een warenhuisketen en voorzitter van de handelaarsvereniging, ziet het samenbrengen van al die verschillende culturen als een van de mooiste realisaties van het progressief bestuurscollege.

Net als jeugdwerker Filip denkt hij daarbij aan evenementen als Borgerrio en ‘de langste tafel’. Hij vindt het alleen jammer dat Borgerrio pas om de twee jaar plaatsvindt.

“Het districtsbestuur zet duidelijk in op verbondenheid, op het samen-leven, ongeacht de afkomst of overtuiging”

De Moedertaaldag is een gelijkaardig initiatief. Het districtsbestuur slaat op 21 februari samen met een twintigtal verenigingen de handen in elkaar om de culturele diversiteit en meertaligheid levend te houden. Meertaligheid bevordert begrip en respect tussen verschillende gemeenschappen en draagt bij aan een inclusieve samenleving waarin diverse talen en culturen worden gewaardeerd.

“Dit is een uniek evenement. Diversiteit is verrijkend en het districtsbestuur heeft dat goed begrepen. Het zet duidelijk in op verbondenheid, op het samen-leven, ongeacht de afkomst of overtuiging”, aldus Willy.

Een ander goed voorbeeld zijn de ‘buurtvrijwilligers’, vroeger buurtvaders genoemd. Dit is een project ‘Samen op Straat’ ontwikkeld door SAAMO (samenlevingsopbouw) in samenwerking met vrijwilligers van JES, Kras Jeugdwerk en andere jeugdorganisaties.

Het gaat over vrijwilligers die op pleinen aanwezig zijn en die een zekere autoriteit hebben bij de lokale bevolking. “De buurtvrijwilligers hebben hier in Borgerhout bijvoorbeeld een zeer positieve rol gespeeld tijdens de risicomatch België-Marokko op het WK voetbal in 2022. Alles verliep heel rustig. In tegenstelling tot elders in de stad of andere steden, waren hier geen robocops nodig.”

Een buurtbewoonster verwijst ook naar ‘het Gala van de Gouden Reuskens’. Dat is een jaarlijks groots feest waar het district Borgerhout zijn ‘helden’ in de bloemetjes zet. “Voor een volle zaal in de Roma stond daar vorig jaar een 16-jarig meisje met een hoofddoek dat kickboksen beoefent, samen op het podium met een bejaarde vrouw die een boomspiegel (bloemperk rondom de stam van een boom, nvdr.) in haar wijk onderhoudt.”

Sociaal beleid

Borgerhout telt veel mensen met een lage koopkracht. Vanuit de beperkte budgettaire ruimte heeft het districtsbestuur een aantal initiatieven genomen om aan die groep tegemoet te komen.

Zo is er het Warmtenet. Dat zijn plekken waar bewoners terecht kunnen om de buren te ontmoeten, de krant te lezen, wat te surfen op het internet, of om gratis een tas warme thee of koffie te drinken.

x

Een ander initiatief is de extra korting voor mensen die een verhoogde tegemoetkoming krijgen bij sportlidgelden. Of het Vrijetijdsloket. Daar ontvangen vrijwilligers buurtbewoners en helpen hen in het zoeken naar mogelijke activiteiten (circus, theater, binnenspeeltuin, film, concert, …) De betreffende activiteiten zijn gratis of heel goedkoop.

Een medewerker van een armoedeorganisatie vermeldt ook nog hoe het districtsbestuur tijdens de energiecrisis (2022-2023) de middenveldorganisaties financieel heeft gesteund. “Terwijl in andere districten die organisaties het vaak moesten doen zonder steun, werden in Borgerhout extra middelen voorzien in de eerste plaats voor de armoedeorganisaties, maar ook voor andere verenigingen. Voor onze vereniging was dat toen heel belangrijk”.

Warm district

Is het dan allemaal rozengeur en maneschijn? Nee, zeker niet. Een Borgerhoutenaar die het districtsbeleid van nabij volgt, vertelt mij dat de samenwerking met de stad niet altijd optimaal verloopt en dat de middelen te beperkt zijn. “Maar zo’n progressief bestuur zet een andere dynamiek in gang. Het bevordert een positieve sfeer, die maakt dat er dingen kunnen veranderen.”

“Na twaalf jaar begint zo’n progressieve coalitie vruchten af te werpen en zie je dat er leven in de brouwerij komt”

“Kijk maar naar Borgerrio”, zegt ook zij. “De Turnhoutse baan staat dan bomvol kraampjes en duizenden en duizenden mensen komen er op af. Doorheen cultuur, het samen eten en feesten, zie je dat diverse groepen met elkaar worden verbonden. Na twaalf jaar begint zo’n progressieve coalitie vruchten af te werpen en zie je dat er leven in de brouwerij komt.”

Een jeugdwerker uit Borgerhout verwoordt het zo: “Ik werk samen met collega’s in Berchem of Deurne, en die zijn allemaal jaloers op ons. Als je hier met een goed idee komt, dan word je gesteund. Ja, in Borgerhout kunnen dingen die elders niet kunnen.”

Kandidaten van de huidige meerderheidscoalitie. Foto: Marc Vandepitte

Filip merkt een grote eensgezindheid op bij de bestuurscoalitie. “Er is veel samenhang tussen de meerderheidspartijen. Die fijne samenwerking straalt af op een goede samenwerking met het middenveld.”

Middenstander Joost is ook heel enthousiast: “Ik ondervind dat het districtsbestuur mensen wil samenbrengen van diverse origine en van alle rangen en standen, en voor ons, vanuit het maatschappelijk middenveld, is dat ook het uitgangspunt. De laatste jaren wordt het district Borgerhout als een warm district omschreven. Dat is heel positief.”

Het is afwachten hoe de kiezers volgende zondag de kaarten zullen schudden en of deze progressieve coalitie een derde termijn zal kunnen aanvatten.