Op 19 augustus, amper drie weken na de presidentsverkiezingen, kondigde Nicolas Maduro, huidig en opnieuw verkozen president van Venezuela, de organisatie aan van een congres tegen het fascisme in Caracas.

Als data werden 10 en 11 september naar voor geschoven, niet toevallig op de 51ste verjaardag van de staatsgreep tegen president Allende van Chili. Doel is wereldwijd alle krachten tegen fascisme, neofascisme en gelijkaardige strekkingen te verenigen.

Ondanks de korte mobilisatietijd telde het congres meer dan 1200 deelnemers, een zeshonderdtal van hen Venezolanen, de anderen afkomstig uit 95 landen van de vijf continenten. Er was onder meer een opvallend sterke aanwezigheid van Afrikaanse deelnemers en van inheemsen uit de verschillende Latijns-Amerikaanse landen.

Foto: Katrien Demuynck

Gedurende twee dagen werden conferenties en debatten georganiseerd over diverse thema’s, van de vorm en opkomst van nieuwe fascistische strekkingen tot gebruik van communicatiemedia en psychologie, de vrouw als doelwit, gebruik van nieuwe technologieën in de opkomst én de strijd tegen fascisme en neofacisme, de rol van de jeugd en strategieën van internationaal verzet.

Waarom Venezuela?

De desinformatiecampagne rond wat er aan de hand is in Venezuela neemt ongekende proporties aan. Vraag in België aan om het even wie die een beetje de actualiteit volgt of ze Maduro kennen, de president van Venezuela, dan krijg je zonder fout het antwoord dat het een dictator is die de verkiezingen kaapte. Zozeer is onze berichtgeving doordrenkt van gekleurde informatie en regelrechte leugens rond dat land.

Dat is niet verwonderlijk. De geopolitieke inzet is namelijk groot. Op het moment waarop de VS zijn overmacht dreigt te verliezen ten voordele van een multipolaire wereldorde is de toegang tot de grondstoffen van Venezuela, in hun traditionele ‘achtertuin’, cruciaal.

Venezuela heeft de grootste petroleumreserve ter wereld. De VS kunnen zich met andere woorden ‘niet permitteren’ om de controle daarover te verliezen. Dat is de hoofdinzet van de agressie tegen het land sinds Hugo Chávez in 1998 de verkiezingen won en een ‘Bolivariaanse revolutie’[1] op gang trok.

Nu de VS zijn overmacht dreigt te verliezen is de toegang tot de grondstoffen van Venezuela cruciaal

Het behoud van die achtertuin was ook het motief van de imperialistische agressie van de VS tegen Cuba, dat sinds de revolutie in 1959 onder vuur ligt, of van de staatsgrepen tegen Allende in Chili (1973) en Manuel Zelaya in Honduras (2009). De staatsgreep tegen Evo Morales in Bolivia (2019) kan niet los gezien worden van de enorme lithiumvoorraden van dat land. Vandaag is Venezuela het epicentrum van de agressie van de VS die steeds verder in het nauw gedreven wordt.

Dat verklaart ook de berichtgeving én de golf van geweld die volgde op de verkiezingsuitslag van 28 juli 2024. Op die dag zelf werden twee pogingen om nationale stroompannes te veroorzaken verijdeld. In een land waar de volledige stemmingsprocedure digitaal verloopt, betekent dat soort sabotage het platleggen van de verkiezingen. Door het efficiënt optreden van veiligheidsdiensten en overheid zijn die sabotagepogingen verijdeld of zeer snel hersteld.

Later op de dag werd het digitaal systeem van de Nationale Kiescommissie gehackt. Binnen enkele uren kon het systeem weer in werking gesteld worden. Het leidde echter tot een enorme vertraging van de bekendmaking van de verkiezingsuitslag. Ook dat was deel van het plan om de verkiezingen te saboteren en te kapen.

Foto: Katrien Demuynck

Haat en terreur zaaien als actiemethode

Intussen waren honderden jonge tot zeer jonge relschoppertjes opgehitst en klaar gehouden om te moorden en te branden. Het regende persoonlijke bedreigingen op de sociale media tegen al wie bekendstaat als ‘chavista’. Een aantal woningen van volksleiders en -leidsters en installaties zoals scholen, gezondheidscentra of lokalen van de PSUV (de partij van Chávez en Maduro) werden beschoten en in brand gestoken.

Emblematisch is de moord op de 74-jarige Cirila Isabel Gil. Deze volksvrouw was gekend als lid van de PSUV en werd na een reeks bedreigingen vermoord met messteken in haar eigen huis. De moordenaar was een dertienjarige.

In totaal verloren vijfentwintig mensen het leven, het merendeel burgers, als gevolg van het geweld van deze opgehitste bendes, de zogenaamde comanditos. De relschoppers, die ‘werkten’ in ruil voor geld en drugs, zijn intussen geïdentificeerd en worden berecht.

In totaal verloren vijfentwintig mensen het leven, het merendeel burgers, als gevolg van het geweld van opgehitste bendes

Volgens de Venezolaanse overheid is er een direct verband tussen de uiterst rechtse oppositie van Maria Corina Machado en haar presidentskandidaat Edmundo González Urrutia en het extreem geweld dat Venezuela teisterde tussen 28 en 31 juli.

Feit is dat Machado herhaaldelijk opriep om met geweld de overwinning van de verkiezingen op te eisen. Haar banden met de VS-overheden, die een directe interesse hebben in een machtsovername in Venezuela, zijn overigens geen geheim.

Machado op bezoek bij Bush jr.

Dit soort sabotage, aanslagen en moordpartijen zijn niet nieuw. Ook in voorgaande jaren werden ze ingezet om de gevolgen van de VS-sancties op de Venezolaanse economie kracht bij te zetten en een klimaat van haat, onveiligheid en terreur te creëren, dat uiteindelijk tot de val van de Bolivariaanse revolutie moet leiden.

Tijdens de zogenaamde ‘guarimbas’ van 2014 en 2017 werden straatblokkades opgeworpen door relschoppers die zogenaamd ‘democratie’ eisten. Wie chavista was of er gewoon zo ‘uitzag’ werd aangevallen. Verschillende mensen werden levend verbrand.

Een van hen was Orlando Figuera, 21 jaar, zwart met fijn krullend haar. Hij droeg toevallig een rood T-shirt. Hij was geen lid van een Bolivariaanse organisatie of partij. Zijn uiterlijk van gewone volksjongen was voldoende om hem op een beestachtige wijze te vermoorden.

Foto: Katrien Demuynck

Fascisme

Het kan op het eerste gezicht zwaar op de hand lijken om de term fascisme of neofascisme toe te passen op de aanvallen die vandaag gebeuren tegen de Bolivariaanse revolutie.

Maar de draagwijdte van de sabotageacties, het aanzetten tot haat en geweld, het internationaal afschilderen van de Venezolaanse president en zijn equipe als een dictatuur tegen het volk en het meedogenloos vermoorden van burgers om een klimaat van terreur te genereren, alles met het oog op regime change, kan je moeilijk anders kwalificeren.

Noam Chomsky definieert fascisme als een “gewelddadige reactie tegenover het bedreigen van de gevestigde orde, op gang gezet door hen die hun eigen macht onder druk zien komen” (Fascism is a violent reaction to perceived threats to the existing order, promoted by those who see their power at risk).

Dat is wel degelijk van toepassing op de situatie in Venezuela, waar sinds 1998 een proces aan de gang is om een eigen, socialistische koers te varen tegenover het VS-imperialisme.

Solidariteit met Venezuela als demarcatielijn tegen fascisme en neofascisme

In het debat rond het definiëren van de huidige uitingen van het fascisme keert Jorge Arreaza (uitvoerend secretaris van ALBA-TCP[2] en kaderlid van PSUV) terug naar de essentie van de definitie. Je hebt een fascistisch bewind wanneer een bedrijfselite de staat volledig in handen heeft en bewind voert tegen het volk op basis van repressie.

Lenin parafraserend noemt hij de huidige uitingen “de superieure fase van het neoliberaal imperialisme”. Het transnationaal financieel kapitaal controleert vandaag de economieën en drukt een valse, neoliberale vorm van democratie door die fundamenteel gericht is tegen de werkende klasse.

Een bewind is fascistisch wanneer een bedrijfselite de staat volledig in handen heeft en bewind voert tegen het volk op basis van repressie

Venezuela, dat met zijn onafhankelijke koers het VS-imperium uitdaagt in de eigen achtertuin, fungeert vandaag als laboratorium voor het neofascisme. Daarom markeert solidariteit met Venezuela de grens tussen fascisme en anti-fascisme.

Als het fascisme erin slaagt in Venezuela de macht te grijpen betekent dat burgeroorlog, bloedbaden en ernstige gevolgen voor veel andere landen in de regio. Dat was het motief van het samenroepen van het anti-fascistisch congres in Caracas.

Foto: Katrien Demuynck

Ecuadoraans intellectuele en activiste Irene Leon verwees naar een principe uit de definitie van Fidel Castro van het begrip revolutie: “aanvoelen van het historisch moment” (sentido del momento historico) om haar steun uit te drukken voor het initiatief dat de Venezolaanse overheid nam met dit congres.

Ze wijst op het revolutionair potentieel dat vandaag in Latijns-Amerika bestaat en de opkomst van uiterst rechtse neokoloniale initiatieven zoals het Foro de Madrid met als directe inzet om dat potentieel neer te slaan.

Abel Prieto, voormalig Cubaans minister van Cultuur en directeur van Casa de las Americas, hamert op het cruciaal belang van de strijd om de communicatie. De inzet is het redden van zowel het verleden, het heden én de toekomst, benadrukt Prieto.

In het Valencia van 1937 ging een gelijkaardig anti-fascistisch congres door, tegen de opkomst van het fascisme in Spanje. “De overwinning van Franco in Spanje zette de deur open voor Mussolini en Hitler op het Europese continent. Vandaag neemt Venezuela die rol op en het is van fundamenteel belang dat we dit keer het fascisme overwinnen”, aldus de Cubaanse intellectueel.

Oprichting van een internationale tegen het fascisme

Fascisme in Venezuela is niet nieuw, legt Diosdado Cabello (minister van Binnenlandse Zaken, Justitie en Vrede) uit. Venezuela was tot 1998 gedurende 40 jaar al een proeftuin. Onder de schijn van een liberale democratie verdwenen toen 11.000 jonge mensen. Van 3.000 van hen is tot op vandaag niet het minste spoor teruggevonden.

In de Escuela de las Americas[3] werden militairen en politie geleerd hoe te folteren. Het gewone volk was uitgesloten, 43 procent van de stemgerechtigden konden niet stemmen bij gebrek aan papieren. Tot Chávez in 1998, tot verbijstering van de gevestigde machten, verkozen werd als president.

Als het imperium kinderen vermoordt in Gaza blijft het stil, maar als Maduro de presidentsverkiezingen wint komt het Spaans parlement bijeen om dat te veroordelen

Dat die ‘marginaal’ het haalde, wekte meteen de haat van het establishment op. Het socialistisch karakter van de beweging was toen nog niet eens afgekondigd. Op 11 april 2002 startten ze een poging tot staatsgreep. Onmiddellijk schaften ze de nieuwe Bolivariaanse grondwet, die een participatieve democratie verzekerde, af. Maar het volk haalde Chávez terug en het project kon voortgezet worden, tot vandaag.

Het blijft oorverdovend stil terwijl het imperium kinderen vermoordt in Gaza. Maar als de Bolivariaanse Revolutie de presidentsverkiezingen wint komt het Spaans parlement bijeen om dat te veroordelen. De woordvoerder van de VN roept op om de zogenaamde ‘politieke gevangenen’ vrij te laten maar bekommert zich niet om de slachtoffers die ze maakten: 25 doden en een veelvoud van geterroriseerden in de dagen na de verkiezingen.

Foto: Katrien Demuynck

Er bestaat vandaag al een Fascistische Internationale. Figuren als Elon Musk en Erik Prince (stichter van Blackwater, het beruchte huurlingenleger van de VS) zijn er de trekkers van. Het kapitalisme is in crisis en de wereld wordt steeds ongelijker met 1 procent van de wereldbevolking die evenveel bezit als 45 procent ervan. De algoritmes staan in dienst van dat crisiskapitalisme. Haat, geweld en doodslag worden genormaliseerd.

Er is dringend nood aan een Antifascistische Internationale om collectief weerwerk te bieden. De oproep van president Maduro op het slotplenum van het congres om die te vormen, wordt op gejuich onthaald. Precies 51 jaar nadat President Allende in Chili vermoord werd, neemt Venezuela de fakkel over.

Er is dringend nood aan een Antifascistische Internationale om collectief weerwerk te bieden

Allende probeerde het socialisme op te bouwen in Chili, vandaag doen ze dat in Venezuela, als antwoord op een kapitalistisch systeem dat mens en milieu kapotmaakt.

De overwinning van Franco in Spanje vlak voor de Tweede Wereldoorlog, gaf het startschot aan het toenmalige fascisme om heel Europa in te nemen. Die geschiedenis mag zich niet herhalen, daarom is Venezuela vast van plan om het huidige fascisme een halt toe te roepen.

Notes:

[1] Bolivariaans verwijst naar Simon Bolivar (1783-1830), de bevrijder van Latijns-Amerika van het kolonialisme.

[2] De Bolivariaanse Alliantie voor Amerika (Spaans: Alianza Bolivariana para los Pueblos de Nuestra América, ALBA) is een samenwerkingsverband tussen verschillende Latijns-Amerikaanse en Caribische landen. Het economische samenwerkingsverdrag tussen de landen heet Tratado de Comercio de los Pueblos (TCP). ALBA is in 2004 door Cuba en Venezuela opgezet als tegenhanger van de Vrijhandelszone van Amerika die was voorgesteld door de Verenigde Staten.

[3] De School of the Americas was een door de VS georganiseerde opleiding voor militairen uit Latijns-Amerika. De school is berucht geworden vanwege de opleiding en training van folteraars, dictators en organisatie van bloedbaden op het westelijk halfrond.