27,5 miljard euro. Dat is hoeveel geld de nieuwe regering, welke regering dan ook, ergens vandaan moet halen. Iedereen zal dat voelen, schrijft Tom Sauer, Hoogleraar Internationale Politiek aan de UAntwerpen, in De Standaard. Elke laag van de bevolking.

Er is één staatsinstelling die niets in hoeft te leveren, en zelfs extra budget krijgen: defensie. Hoewel het leger de afgelopen jaren al meer dan 20 miljard euro extra kreeg, plant De nota-De Wever een stijging van het actuele budget, schrijft Sauer. Nu is dat 1,24 procent van het bnp, in 2029 zal dat naar 1,8 procent worden getrokken.

Deze stijging zal betekenen dat we in 2029 bijna 11 miljard euro uit gaan geven aan defensie, uitgaande van de jaarlijkse groei van het bnp met 1,4 procent.

Onevenredige uitgeven

Sauer noemt de extra uitgaven voor defensie onevenredig, vooral in vergelijking met de dringende sociale en economische uitdagingen die opgelost moeten worden. Hij wijst op de structurele armoedegraad in België, die al jarenlang rond de 15 procent blijft steken, en op de aanzienlijke problemen waarmee scholen en kinderen kampen. Daarnaast merkt hij op dat de oorlog in Oekraïne in 2029 waarschijnlijk al lang voorbij zal zijn.

België is middenmoot

De vertegenwoordigers van defensie zijn nog nooit zo vaak te zien en te beluisteren als de afgelopen jaren en beweren maar al te graag dat België zich aan de achterzijde van de NAVO-rangorde bevindt wat betreft militaire capaciteiten of investeringen.

Sauer schrijft dat België zich juist in de middenmoot bevindt. Dit geldt niet als je alleen naar het percentage van het bruto nationaal product (BNP) dat aan defensie wordt uitgegeven kijkt, maar wel als je de absolute bedragen in overweging neemt.

Kijken we in de NAVO-tabellen naar de gemiddelde uitgaven per hoofd van de bevolking? Dan zien we dat België gerust in het midden hangt. Ook scoren we bovengemiddeld als het om NAVO-operaties gaat.

“Tot slot huisvesten we nog altijd als een van de weinige NAVO-lidstaten Amerikaanse massavernietigingswapens, in Noord-Limburg. Dat levert jammer genoeg ook punten op”, aldus Sauer.

Een norm zonder veel onderbouwing of diepgang

Sauer stelt dat we ons fundamenteel moeten afvragen of de NAVO-criteria voor defensie-uitgaven wel de beste maatstaven zijn om te volgen. Hij vindt dat, hoewel de NAVO ooit een norm van 2 procent van het BNP zomaar even als richtlijn heeft vastgesteld, deze norm niet per se het juiste doel is om na te streven. Het is een norm die zonder veel onderbouwing is vastgesteld.

De Europese NAVO-lidstaten (plus Canada) geven dit jaar al 430 miljard dollar aan defensie uit, betoogt Sauer. Dat is meer dan China (300 miljard) en Rusland (120 miljard) samen. En dan is het immense Amerikaanse defensiebudget van meer dan 850 miljard dollar per jaar nog niet bij opgeteld.

Allianties moeten in tijden van vrede opgeheven worden

Sauer zegt te begrijpen dat in tijden van oorlog of grote bedreigingen kleine landen geneigd zijn bondgenoten te zoeken, allianties aan te gaan. Maar hij zegt dat men vergeet dat deze allianties in tijden van vrede vervangen moeten worden door een “inclusiever collectief veiligheidssysteem dat niet gericht is tegen een externe vijand”. Er is namelijk geen vijand in tijden van vrede.

Wanneer we terugkijken in de geschiedenis zien we dat beide allianties van de wereldoorlogen zijn ontbonden. Ook het Warschaupact, een militaire alliantie van communistische landen onder leiding van de Sovjet-Unie, viel uit elkaar na het einde van de Koude Oorlog en het verval van de Sovjet-Unie.

Maar de NAVO bleef na de Koude Oorlog voortbestaan

Maar de NAVO bleef na de Koude Oorlog voortbestaan. Sauer beschouwd dit als een opmerkelijke afwijking van geschiedenis.

Hier heeft Moskou het altijd moeilijk mee gehad, zeker toen de NAVO werd uitgebreid en dichter naar Rusland schoof.

Als we het over de oorlog in Oekraïne kijken moeten we zien dat Poetin wel de grootste verantwoordelijkheid draagt, maar dat we ook in moeten zien dat de NAVO ook fouten heeft begaan, zo vindt Sauer.

Wat zou de invloed zijn van de NAVO’s acties en uitbreiding naar Oekraïne in het uitlokken of verergeren van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne?

Sauer zegt dan nog te zwijgen over mislukte militaire interventies die de VS heeft gedaan

De Verenigde Staten willen natuurlijk aan de top blijven, al helemaal als hun defensie-industrie daar van profiteert. Maar volgens Sauer moeten wij in Europa toch eens nagaan of wij de afgelopen decennia alles wel verstandig hebben aangepakt.

Sauer zegt dan nog te zwijgen over mislukte militaire interventies die de VS heeft gedaan. Kijk naar Irak, Afghanistan, kijk naar Libië. De NAVO liet zich overhalen hier aan mee te doen.

Het zijn ook dezelfde voorstanders van deze interventies die nu ook de voorstanders zijn van hogere defensiebudgetten.

Het is tijd voor een shift

Sauer stelt dat het uiteindelijke doel vrede en veiligheid moeten zijn. Maar de huidige manier om dit te bereiken leidt nu tot een race om steeds meer en krachtigere wapens te ontwikkelen, mislukte militaire interventies en het risico van nucleaire escalatie.

Wat volgens Sauer ontbreekt is een diplomatiek initiatief om de huidige oorlogen te beëindigen en een vredesdiscours die hiermee samenhangt. Dit geldt ook voor de media.

Daarnaast is er volgens hem behoefte aan een veiligheidsstructuur die gebaseerd is op inclusie en samenwerking, in plaats van allianties die gericht zijn tegen externe vijanden. Ook noemt Sauer nucleaire ontwapening.

Tot slot stelt Sauer voor dat we nu juist meer ontwikkelingshulp nodig hebben, in plaats van minder, om conflicten in het Zuiden te voorkomen en de daarmee samenhangende migratiestromen te beheersen.

Het is tijd voor een shift.