Het was Voice of America, gefinancierd door de regering van de VS, dat in een artikel van 2023 openlijk toegaf dat de VS-ambassadeur een rol speelde in de steun aan de oppositie in het Zuid-Aziatische land.

Aan de hand van een foto gaf het artikel toe dat de Amerikaanse ambassadeur Peter Haas, “populair is in Bangladesh onder de pro-democraten en rechtenactvisten en de critici van het regime van Sheikh Hasina.”

Hetzelfde medium gaf ook toe dat de VS reeds stappen had gezet om Bangladesh onder druk te zetten om de komende verkiezingen op zulke manier te organiseren dat de resultaten zouden beantwoorden aan de verlangens van Washington, met de volgende woorden:

…de Amerikaanse regering kondigde aan dat begonnen was met “stappen te zetten om de toegang tot visa te beperken” voor burgers van Bangladesh die medeplichtig bevonden waren bij “het ondermijnen van het democratische verkiezingsproces” in Bangladesh.

Betogers bestormen het kabinet van de eerste minister. Foto: Md Joni Hussain/CC BY-SA 4:0

Het artikel bevestigt dat de Awami League (AL), de partij die in Bangladesh aan de macht was tot de recente, gewelddadige protesten, VS ambassadeur Haas aangeklaagd had wegens inmenging in de interne politieke zaken van Bangladesh en meer specifiek wegens zijn steun aan oppositiepartij Bangladesh Nationalist Party (BNP) en aan het straatgeweld van deze partij.

Spierballengerol

Terwijl de Westerse media een beeld gaven van onrusten in Bangladesh als “pro-democratische” demonstraties geleid door “studenten,” schreef de BBC in een artikel van juli 2023: “De Eerste Minister van Bangladesh legt de schuld voor het geweld bij de politieke machten”, waarbij zij er indirect op wees dat de BNP en de beweging Jamaat-e-Islami (Society of Islam), inclusief zijn studentenafdelingen, achter het straatgeweld zaten.

Sinds Bangladesh zijn onafhankelijkheid won, heeft het land de beweging Jamaat-e-Islami tientallen jaren aan en af verboden, al naargelang wie aan de macht was. De organisatie werd daarbij beschuldigd van het plegen van uitgebreide gewelddadige activiteiten.

Voice of America herpubliceerde een artikel van Associated Press, waarin werd gemeld dat “de meeste van de oudere leiders van de partij werden opgehangen of gevangen gehouden sinds 2013, nadat het gerecht hen schuldig had bevonden aan misdaden tegen de mensheid, inclusief moorden, ontvoeringen en verkrachtingen in 1971.”

In 1990 was de vader van de nu afgezet premier Sheikh Hasina nog oppositieleider (10 november 1987). Enkele ogenblikken na deze foto werd de studentenleider rechtsonder (leuze op blote borst) doodgeschoten door een tegenbetoger. Foto: Dinu Alam/CC BY-SA 4:0

Hier moet gezegd worden dat ook buiten Bangladesh andere regeringen in de regio Jamaat-e-Islami hebben aangeduid als een terroristische organisatie, tot in Rusland.

Van zijn kant heeft het VS-Ministerie van Buitenlandse Zaken in 2023 nog een rapport gepubliceerd, waarin het de gewelddadige geschiedenis en langdurige bedreiging, die Jamaat-e-Islami in Bangladesh vormt,  witwaste en de organisatie in de plaats daarvan afschilderde als slachtoffer van “mishandeling” door de regering.

Terwijl Westerse media verslag brachten over het verbod tegen Jamaat-e-Islami, heeft geen enkel artikel zelfs maar geprobeerd de VS-betrokkenheid bij de meest recente protesten te ontkennen.

Het “gelaat” van de protesten

Net als andere protesten, die worden georganiseerd door de VS overal in de wereld, gaat het hier om een amalgaam van gewelddadige organisaties als Jamaat-e-Islami, samen met groepen van de zogezegde “civiele maatschappij”, gefinancierd door de VS-regering, en supporters van door de VS gesteunde oppositiepartijen. Die kwamen op straat en speelden elk een eigen vitale rol in het recente straatgeweld.

Gewelddadige straatclashes lokten geweld uit met als doel de protesten te escaleren. De ‘civiele maatschappij’ poseerde daarbij als het “gelaat” van een beweging, zowel in de straten als in de media. Ondertussen gebruiken door de VS gesteunde politieke partijen de hieruit ontstane chaos om zichzelf naar de macht te manoeuvreren.

Mohammed Yunus. Foto: University of Salford/CC BY-SA 2:0

Een aantal studenten van het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit van Dhaka, waaronder Nahidhet Islam en Nusrat Tabassum, vervulden hierbij de rol van “gelaat” voor de publieke opinie. Beide studenten hebben hun eigen profiel bij de regeringen van de VS en Europa evenals op de Front Line Defenders databasis, die door Open Society wordt gefinancierd

Omdat vele mensen in de wereld beginnen te begrijpen dat de VS betrokken zijn bij de bevordering van regime change en naar bewijzen daarvan zoeken, zijn de VS voorzichtiger geweest in de manier waarop zij dergelijke activiteiten ondersteunen.

Terwijl Nahid Islam, Nusrat Tabassum en andere kernleiders van de “studentenprotesten” geen bekende directe banden hebben met de VS-regering, heeft de Universiteit van Dhaka die wel.

In het bijzonder zijn Departement Politieke Wetenschappen, van waaruit deze “leiders” zijn ontsproten, onderneemt regelmatig activiteiten met op het Westen gefocuste organisaties en fora. Het Department is bevolkt met professors die betrokken zijn bij door de VS gefinancierde programma’s, waaronder het zogenaamde project Confrontatie van  Desinformatie in Bangladesh (CMIB).

Nahid Islam. Foto: Delwar Hossain/Public Domain

Het gaat hier onder andere om de professoren Saima Ahmed en Kajalei Islam, beiden deel van het leidende team van het CMIB-Project, samen met de National Endowment for Democracy (NED) en Fullbright-onderzoekers van het VS-Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Als we zien hoe diep het Departement Politieke Wetenschappen van de Universiteit van Dhaka geïnfiltreerd is door de VS regering met grote sommen geld en beurzen, geleverd door de NED en Fulbright, dan is deze opkomst van “studenten”, die VS-belangen dienen door zich voor te stellen als het “gelaat” van deze regime change, mét steun van de VS, helemaal geen verrassing.

Een gekend patroon

Het gebruik van gewelddadige, door extremisten geleide straatprotesten en zogezegde “studentenprotesten” om doelgericht landen te destabiliseren en regeringen omver te werpen om in de plaats door de VS gesteunde oppositiepartijen aan de macht te brengen, past in een breder globaal patroon, dat door de Westerse media zelf wordt erkend.

In 2004 bevestigde de Britse krant Guardian dat de VS regime change sponsorde in heel Oost-Europa, meer bepaald in Wit-Rusland, Servië en Oekraïne, alsook in Georgië in de Kaukasus. Wat de huidige onrust in Oekraïne op dit ogenblik betreft, schrijft de krant:

…deze campagne en Amerikaanse creatie is een gesofisticeerde en briljant ontworpen oefening in Westerse branding en massa-marketing die, in vier landen in vier jaar, werd ingezet om te pogen gemanipuleerde verkiezingen te redden en onsmakelijke regimes omver te werpen. Gefinancierd en georganiseerd door de Amerikaanse regering, door middel van de ontplooiing van Amerikaanse consultancy’s, enquêtes, diplomaten, dit alles onder de leiding van de twee grote Amerikaanse partijen en Amerikaanse niet-gouvernementele organisaties … werd deze campagne voor het eerst toegepast in Europa in Belgrado in 2000 om Slobodan Milošević in de stembus te verslaan.

Hetzelfde artikel vermeldt ook dat “deze operatie – democratie bewerkstelligen door middel van de stembus en burgerlijke ongehoorzaamheid – voor het ogenblik zo goed geolied is dat deze methodes gerijpt zijn tot een sjabloon voor het winnen van de verkiezingen bij andere volkeren.”

Ditzelfde “sjabloon” werd opnieuw ingezet doorheen het Midden-Oosten en Noord-Afrika in 2011, zoals vermeld wordt door de New York Times in zijn artikel “Amerikaanse groepen hielpen de Arabische revoltes voeden.”

De NYT bevestigde:

Een aantal van deze groepen en individuen zijn direct betrokken bij rellen en hervormingen die de regio overspoelden. Ze kregen training en financiering van groepen als de International Republican Institute, de National Democratic Institute (NED) en Freedom House, een nonprofit organisatie voor mensenrechten in Washington, volgens interviews van de laatste weken en Amerikaanse diplomatische telegrammen verkregen door WikiLeaks.

Nusrat Tabassum. Foto: frontlinedefenders.com

Het artikel vermeldde de NED en zijn filialen bij naam, evenals het VS-Ministerie van Buitenlandse Zaken en zijn partners, in de VS gevestigde techbedrijven als Google en Facebook (nu Meta). Ze zijn allemaal betrokken bij de toepassing van hetzelfde “sjabloon” zoals dat al beschreven werd door The Guardian in 2004.

De onrusten sinds 2011 doorheen de Arabische wereld en de succesvolle omverwerping van de Oekraïense regering in 2014 toonden beiden het gebruik van door de VS gesteunde extremistische organisaties. In Libië, Egypte, Tunesië en Syrië werden daartoe organisaties ingezet die banden hadden met het Moslimbroederschap en met Al Qaeda.

In Oekraïne speelden neo-nazistische milities die rol. Beide netwerken van gewelddadige extremisten hebben sindsdien een uitgebreide rol gespeeld in de oorlogen die voortsproten uit de door de VS veroorzaakte regime changes in deze respectievelijke regio’s.

De VS oefenden openlijk druk uit op Bangladesh om verkiezingen te houden volgens de standaarden van Washington. Hun ambassadeur in Dhaka verdedigde openlijk de oppositiegroepen met de bedoeling de huidige regering van Bangladesh omver te werpen. Het is dus meer dan duidelijk dat het “sjabloon voor regime change” nu ook met succes werd toegepast in Bangladesh.

Wie willen de door deze VS gesteunde protesteerders aan de macht?

Associated Press (via Time magazine) schrijft in zijn artikel “De protesteerders in Bangladesh pikken Nobellaureaat Muhammad Yunus uit om de interimregering te leiden”:

Een sleutelorganisator van de studentenprotesten in Bangladesh zei dat de laureaat Nobelprijs voor de Vrede Muhammad Yunus hun keuze was als hoofd van een interimregering, een dag nadat Eerste Minister Sheikh Hasina, die jarenlang aan de macht was geweest, haar ontslag nam.

Het waren de “studentenleiders” van het Departement Politieke Wetenschappen die de naam van Yunus voordroegen. Het moet ons bijgevolg niet verwonderen dat Yunus zelf een Fulbright beursstudent blijkt geweest van het VS-Ministerie van Buitenlandse zaken. Hij kreeg ook meerdere prijzen in het Westen die ertoe bijdroegen zijn geloofwaardigheid op te bouwen.

Er is in de regio ook nog een laureaat Nobelprijs voor de Vrede, eveneens uitgereikt aan een ander VS-vriendje Aung San Suu Kyi in buurland Myanmar. Yunus ontving ook de Presidentiële Vrijheidsmedaille in 2009 en de Medaille van het VS-Congres in 2013.

De implicaties van regime change in Bangladesh

Niettegenstaande overduidelijke steun en banden met de VS-regering van al degenen die betrokken zijn bij deze protesten, moeten we hier toch vermelden dat zowel de BNP als Yunus zelf toch ook banden hebben met tegenstanders van de VS, onder andere met China.

Jammer genoeg heeft lege retoriek over “democratie” en “vrijheid” de mainstream media gevoed over de politieke crisis in Bangladesh, eerder dan enige echte discussie over het politieke beleid, binnen- en buitenlands, dat de oppositie zou willen uitvoeren wanneer zij aan de macht komt.

In ieder geval voorspellen de grote VS-betrokkenheid bij de afzetting van een zetelende regering in Bangladesh en de diepe infiltratie van Washington in het politieke en onderwijssysteem van het land weinig goeds voor de toekomst van Bangladesh en zijn buurlanden.

De VS hebben duidelijke motieven om chaos te creëren in de periferie van China. Samen met het gewelddadige conflict dat reeds woedt in Myanmar, oostelijk buurland van Bangladesh, dient de uitbreiding van deze chaos naar Bangladesh om de regio nog verder te destabiliseren.

Deze regime change opent de deur naar een ontsporing van projecten tussen China en Bangladesh. Ze creëert een nieuw potentieel discussiepunt aan de rand van China’s zogenaamd “String of Pearls” (Parelsnoer), een netwerk van havens die de uitgebreide scheepvaart van China naar het Midden-Oosten en verder ondersteunt.

Dit voert ook de druk op voor India. Met het vooruitzicht van de uitbreiding van een politieke crisis aan zijn eigen grenzen, kan New Delhi onder druk gezet worden om toegevingen te doen aan de VS over zijn relaties met Rusland en zijn rol in het kopen en verder verkopen van Russische energie om Westerse sancties te omzeilen.

Wat in de komende weken en maanden verder ook zal blijken tengevolge van deze door de VS gesteunde regime change in Bangladesh, is hoe belangrijk de VS-betrokkenheid is in vele delen van de wereld, zelfs in landen die zelden vermeld worden in de krantenkoppen en in de geopolitieke analyses.

Het is ook belangrijk de noodzaak te begrijpen voor een beter bewustzijn van VS-interventies in vele delen van de wereld en hoe we die kunnen en moeten ontmaskeren en stoppen.

Succesvolle VS-interventies om het even waar in de wereld stellen de VS immers in staat nog verder te interveniëren in nog andere gebieden.

Het artikel What’s Behind Regime Change in Bangladesh werd vertaald door Roos De Witte. Auteur Brian Berletić is voormalig VS-marinier die in Bangkok woont waar hij geopolitieke analyse schrijft voor New Eastern Outlook (NEO).