De kleine alternatieve tv-zender Democracy Now! besprak het nieuwe onderzoek Money War van de Washington Post met Jeff Stein, een van de auteurs, waarin de effecten van de VS-sancties door de laatste vier presidenten Bush, Obama, Trump en Biden onder de loep worden genomen.

Volgens hun rapport heeft de VS-regering een of andere vorm van sancties ingesteld tegen een derde van alle landen ter wereld, ondanks het ontbreken van enig duidelijk bewijs dat ze effectief zouden zijn in het beïnvloeden van de politiek van de betrokken landen.

De zender sprak met Jeff Stein over hun bevindingen in het algemeen en in het bijzonder over de effecten van deze sancties in Venezuela en Iran.

Nermeen Shaikh (NS): Recent verscheen een belangrijk nieuw artikel in de Washington Post: ‘Money War: How Four U.S. Presidents Unleashed Economic Warfare Across the Globe’. De Post onderzocht daarin hoe de VS in toenemende mate vertrouwt op economische sancties, die grote schade veroorzaken over de hele wereld.

Het artikel begint met de volgende quote: “Vandaag leggen de VS drie keer zoveel sancties op als welk ander land of internationaal orgaan dan ook. Het gaat om een of andere financiële sanctie tegen een derde van alle landen en is gericht op mensen, eigendommen en organisaties.”

Amy Goodman (AG): De bijkomende schade van die sancties wordt zelden besproken. De Washington Post meldt dat in Venezuela, waar net betwiste verkiezingen werden gehouden, de sancties “hebben bijgedragen aan een economische krimp die ruwweg drie keer zo groot is als de economische krimp ten gevolge van de Grote Depressie (van de jaren 1930) in de VS.”

De Post meldt tevens dat president Donald Trump was gewaarschuwd dat sancties tegen Venezuela zouden leiden tot de vlucht van miljoenen mensen uit het land.

Jeff Stein (JS): Onder de regering-Obama begon de VS met het opleggen van sancties aan Venezuela. In het begin waren ze eerder beperkt. Ze waren eigenlijk alleen gericht tegen een paar leden van de Maduro-regering die verantwoordelijk werden geacht voor gewelddadige represailles tegen demonstranten in Venezuela.

Onder president Trump, zoals we exclusief rapporteerden in dit verhaal, ondanks de waarschuwingen van het departement voor binnenlandse veiligheid (Department of Homeland Security, DHS), van functionarissen en geheime rapporten over de mogelijke vluchtelingenstroom uit het land die door de sancties zou kunnen veroorzaakt worden, heeft de regering-Trump de belangrijkste bron van exportinkomsten van Venezuela afgeknepen.

Landen waar de VS sancties aan opleggen. Map: Mamaguevo69/CC BY-SA 3:0

Zesennegentig procent van Venezuela’s exportinkomsten, komt uit de verkoop van aardolie. Wat de VS in de loop van drie tot vier jaar effectief hebben gedaan, was het blokkeren van die verkoop op de internationale markten.

Dit wurgde de commerciële samenwerkingsverbanden die een levensader waren voor de Venezolaanse economie, want de bestaande oliedeals, die waren gesloten tussen VS-producenten en de Venezolanen, verschaften hen de inkomsten die ze nodig hadden om uit andere landen producten te kunnen invoeren.

Toen dat gebeurde, zag je een economische krimp van 71 procent in Venezuela. Dat is drie keer zo groot als de Grote Depressie in de VS en groter dan elke andere economische ineenstorting in vredestijd in de moderne geschiedenis, groter dan veel andere economische ineenstortingen van landen in oorlog, waaronder Oekraïne na de Russische invasie of Irak na de VS-invasie in 2003. Dit is dus rampzalig.

De Washington Post is zeer ‘kritisch’ voor het sanctiebeleid van hun eigen regering, niet omdat die sancties moreel verwerpelijk zouden zijn, of omdat ze alleen de gewone mensen treffen, maar omdat ze niet effectief zijn om ‘ongehoorzame’ regeringen omver te werpen. Het idee dat hun regering niet het recht zou hebben om regeringen van andere landen omver te werpen is volgens de krant geen kritische beschouwing waard, het probleem is dat ze niet ‘werken’:

Het lijkt me duidelijk dat de economische ineenstorting in Venezuela al begon voor de VS-sancties. Venezuela had reeds een inflatie van meer dan 800 procent, voordat president Trump echt de duimschroeven aandraaide voor de Venezolaanse economie.

Het lijdt evenmin twijfel dat deze VS-maatregelen de economische situatie in Venezuela verslechterden, en dat – ondanks die kosten – de regering van Maduro niet uit het zadel werd gewipt. Uiteraard is Maduro vandaag nog steeds aan de macht.

NS: Dit is het geval in Venezuela, maar hoe is het elders – hoe effectief waren VS-economische sancties? Er was een tijd met de apartheid in Zuid-Afrika, waar sancties hielpen de apartheid ten val te brengen, te beëindigen. Ook in Servië gebeurde dat, met de ondergang van het regime van Milošević. Maar hoe zit het nu?

JS: Ik denk dat het echt moeilijk te zeggen is. Academische pogingen om de effecten van sancties te isoleren en na te gaan of ze hebben gewerkt of niet, zijn erg moeilijk te kwantificeren. Sommige studies die ik heb gezien, suggereren dat het succespercentage tussen de 15 en 30 procent ligt, wat, gezien het feit dat we nu sancties in een of andere vorm hebben tegen ruwweg een derde van alle landen en tegen 60 procent van alle arme landen, een hoog falingspercentage suggereert.

We keken in ons onderzoek naar Cuba, Iran, Zimbabwe, Venezuela, Afghanistan en Syrië. Dit gaat over tientallen miljoenen, zo niet honderden miljoenen mensen, die op de een of andere manier worden getroffen door VS-sancties, waarbij de regimes die de VS willen treffen echter niet zijn veranderd, ze hebben hun greep op de macht niet opgegeven.

Misschien zullen de VS zeggen dat deze sancties nog steeds beter zijn dan geen maatregelen, omdat ze deze regeringen middelen ontnemen die ze kunnen gebruiken voor, weet je, wat de VS zou omschrijven als verderfelijke activiteiten, als activiteiten die de VS niet willen zien. Maar tegelijkertijd, leiden ze weinig of niet tot daadwerkelijke verandering van regimes.

Veel critici zullen aanvoeren dat sancties in feite de mensen of regeringen die de touwtjes in handen hebben, aanmoedigen en versterken, omdat ze het maatschappelijk middenveld aan banden leggen.

Ze verminderen de macht en de slagkracht van actoren in de privésector die vaak een rivaliserende machtsbasis vormen voor de bestrafte overheid, de regeringen die aan de macht zijn. Dus krijgen we keer op keer zeer terechte kritiek op deze sanctiemaatregelen.

AG: Hoe zit het met het effect van de Amerikaanse sancties op Iran? Wat met het feit dat als de VS sancties opleggen, ze ook andere landen onder druk zetten om hetzelfde te doen, zoals we zien met Cuba?

JS: De sancties tegen Iran, die voor het eerst werden opgelegd in 2010 door de regering-Obama en het Congres, hebben een echt dramatisch effect. Ze betekenden een fascinerende uitbreiding van de sanctiemacht van de VS (over heel de wereld).

Wat we zagen was de inzet van secundaire sancties, die inhielden dat we niet alleen de partij die ons niet aanstaat sanctioneerden, maar dat we daarbij zeiden: “Als je handel drijft met het Iraanse regime, zullen we je aanpakken.”

Dat betekende in feite een grote uitbreiding van de sanctie-overmacht van de VS. Het leek de voorstanders van sancties een zeer effectieve aanpak, want in 2015 werkte de regering-Obama nog samen met het Iraanse regime aan een nucleaire overeenkomst, die door de voorstanders van de sancties werd geprezen als het resultaat van deze drukkingscampagne.

Toch hebben de VS zich onder Trump uit die deal teruggetrokken. Dus moeten de mensen die stellen dat de Iraanse sancties onder Obama succesvol waren, rekening houden met het feit dat we die deal vrij snel hebben opgegeven en de Iraanse bevolking in de steek hebben gelaten.

Sindsdien hebben we gezien dat de Iraniërs gaan samenwerken met Rusland, met Cuba, met andere mogendheden waar de VS tegen is, om rivaliserende financiële netwerken te vormen. Dit roept de vraag op of verdere sancties tegen Iran nog wel effectief kunnen zijn, nu ze deze rivaliserende handelsnetwerken hebben gevormd die als een soort schaduwhandelssysteem werken voor de VS – voor het soort westerse financiële systeem dat je nodig hebt om Iran effectief met sancties te kunnen straffen.

NS: Wat is er gebeurd met het plan van 2021 om het VS-sanctiesysteem te herzien?

JS: We vermelden in ons verhaal exclusief dat een groep medewerkers van het ministerie van Financiën een ontwerp-rapport had voorbereid dat veel uitgebreider was dan wat ze uiteindelijk vrijgaven.

Ze formuleerden daarin tientallen aanbevelingen, waaronder maatregelen die bedoeld waren om de toename van Amerikaanse sancties onder controle te houden, in het bijzonder met behulp van een soort centrale coördinator.

Op dit moment is dat nogal bureaucratisch, maar er zijn afdelingen van de regering die ideeën over sancties bepleiten die dan worden samengevoegd tot sancties van het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Financiën. Er is niet echt één orgaan dat evalueert of al deze sancties passen binnen een bredere sanctiestrategie. Medewerkers van het ministerie van Financiën stelden een plan op om een dergelijke strategie in te voeren.

Er waren echter meningsverschillen met het ministerie van Buitenlandse Zaken, er is de algehele inertie van sancties, die zo gemakkelijk en effectief lijken. Ze lijken de VS-regering veel gemakkelijker dan oorlog voeren en veel gemakkelijker dan niets doen.

Dus werd dat plan voor een bredere sanctiestrategie op de lange baan geschoven. Onder de regering-Biden zijn er alleen maar meer sancties bijgekomen. Biden heeft in twee jaar tijd 6.000 sanctiebevelen opgelegd, een ongekend hoog aantal.

Dit is een wat ingekorte vertaling door Ann Dejaeghere van een interview door Democracy Now!