Wat baten kaars en bril als de uil niet zien en lezen wil. Dit spreekwoord geldt voor zowat alle politici die niet geloven in de noodzaak van een vermogensbelasting. Het is niet dat men het niet kan, neen, men wil het gewoon niet. Nochtans is het niet alleen nodig, het is ook perfect mogelijk en eenvoudig in te voeren.

Belangrijk en nodig

Het is nodig voor de economische investeringen die moeten zorgen voor een transitie naar een klimaatvriendelijk ondernemerschap. Het is nodig om opnieuw te investeren in een samenleving waarin eerst de mensen tellen en niet de winst. Dat wil zeggen investeren in bijvoorbeeld duurzame energie, betaalbare woningen, sociale zekerheid, openbare diensten, openbaar vervoer, onderwijs en gezondheid.

Een vermogensbelasting is niet de enige oplossing in de zoektocht naar financiële middelen, maar wel een belangrijke maatregel die veel geld kan opbrengen. En niet alleen dit, het brengt ons ook dichter bij een rechtvaardige samenleving. Want de vermogensongelijkheid is in ons land nog nooit zo groot geweest.

In het jaar 2000 had België slechts één miljardairsfamilie. Vandaag zijn het er 47! Deze families hebben een geschat vermogen van meer dan één miljard euro, wat samen goed is voor een totaal vermogen met een waarde van meer dan 113 miljard euro.

De één procent rijkste gezinnen bezitten evenveel als de 74 procent armste gezinnen

Laat ons er nog eens een ander cijfer bijnemen en kijken naar de waarde van het vermogen van de één procent rijkste gezinnen. Dat gaat ongeveer over 50.000 gezinnen. Het bedraagt 680 miljard euro, wat ongeveer gelijk is aan het vermogen van de armste 74 procent van de gezinnen. Een vermogensbelasting, zoals de naam van de belasting het al suggereert, is dan ook enkel bedoeld voor deze één procent rijkste gezinnen.

Een vermogensbelasting invoeren gaat ook over democratie. Als de ongelijkheid toeneemt, doordat een kleine groep families heel veel vermogen bezit, dan hebben ze ook de mogelijkheid om veel invloed en macht uit te oefenen.

Professor Paul De Grauwe, die ook pleitbezorger is van een vermogensbelasting, zegt daarover het volgende: “De vermogens zijn bijzonder ongelijk en die ongelijkheid blijft voortdurend stijgen. We kunnen ons dat niet permitteren om het te laten toenemen, niet alleen op economisch, maar ook op politiek vlak. Sommige mensen hebben zo’n grote vermogens dat ze een te grote invloed uitoefenen op de maatschappij en de politiek. Dat moeten we afromen.”

Om het nog duidelijker te maken: bijna 80 procent van het aandelenvermogen is in handen van de 10 procent rijkste gezinnen. Dat wil zeggen dat de macht over wat we produceren en op welke manier we dat doen, door een minderheid wordt beslist. Democratisch kan je dit moeilijk noemen. Wetende dat in het kapitalistische systeem de productie gericht is op het streven naar maximale winst en niet op de gezondheid van mens en planeet.

“Sommige mensen hebben zo ‘n grote vermogens dat ze een te grote invloed uitoefenen op de maatschappij en de politiek. Dat moeten we afromen”

De tegenstanders van een vermogensbelasting houden hardnekkig vast aan de overtuiging dat de invoering van een vermogensbelasting niet haalbaar is. Ten eerste omdat het moeilijk is om de waarde van het vermogen juist te bepalen, ten tweede omdat het tot kapitaalvlucht leidt en ten derde omdat een vermogensbelasting niet zonder een vermogenskadaster kan.

De waarde van het vermogen schatten

Dat het moeilijk is om bezittingen te waarderen, is op zijn zachts gezegd een vals argument. De waardering van bezittingen in ons land is immers al een gangbare praktijk. Zo moeten alle vennootschappen jaarlijks hun bezittingen waarderen bij het opmaken van hun balans. Ook is elke aangifte van nalatenschap gebaseerd op een waardering van het volledige bezit.

En dat is niet het enige voorbeeld. Koop je een huis? Dan moet je registratierechten betalen en de FOD Financiën controleert of het aangegeven bedrag van de verkoop niet ondergewaardeerd is. Koop je een schilderij? De verzekeringsmaatschappij zal de waarde ervan schatten.

Kapitaalvlucht

Dat een vermogensbelasting zal leiden tot kapitaalvlucht strookt niet met de werkelijkheid. Meerdere onderzoeken hebben aangetoond dat een vermogensbelasting niet leidt tot massale kapitaalvlucht. Het recentste onderzoek is dat van het Planbureau dat in februari van dit jaar de budgettaire impact onderzocht van een belasting op grote vermogens.

Het Planbureau hield hierbij onder andere rekening met mogelijke kapitaalvlucht, maar beschouwde dit als “beperkt”. Dit stond er te lezen in het rapport: “Een ander veelgehoord argument van de tegenstanders van de belasting is dat grote vermogens het land zullen verlaten. De migratie van belastingplichtigen die in de literatuur wordt gevonden, is echter beperkt en wijst eerder in de richting van migratie tussen de regio’s van een land.”

Dat een vermogensbelasting zal leiden tot kapitaalvlucht strookt niet met de werkelijkheid

Vermogenskadaster

Het klopt ook helemaal niet dat een vermogenskadaster een vereiste is om een vermogensbelasting te kunnen invoeren. Een vermogensbelasting is een belasting op basis van een aangifte. Dat wil zeggen: de betrokken belastingplichtigen dienen een belastingaangifte in van zodra ze aan de voorwaarden voldoen.

Dit is overigens het geval voor veel belastingen, zoals bijvoorbeeld de aangifte voor de personenbelasting, de btw-aangifte, de aangifte van nalatenschap, enz. Het vermogenskadaster, dat enkel zou dienen voor de controles van de aangiften, kan dus perfect enkele maanden of jaren na de invoering van de belasting komen.

De Franse vermogensbelasting, de Impôt de Solidarité sur la Fortune, heeft 28 jaar lang miljarden opgebracht op basis van de vraag aan de miljonairs om hun vermogen zelf aan te geven. Het is dan ook niet nodig te wachten op een Belgisch vermogenskadaster om een vermogensbelasting in te voeren.

Trouwens als het over misbruik gaat, kunnen nu al belastinginspecteurs bij het vermoeden van fraude altijd gericht op onderzoek gaan, zoals dat bij elke andere belasting gebeurt.

Kortom: de invoering van een vermogensbelasting is voor een volgende regering een van de belangrijkste maatregelen om te nemen, omdat het leidt naar een rechtvaardige samenleving, omdat het eenvoudig is in te voeren en omdat het jaarlijks vele miljarden kan opbrengen.