Nadia Hadad: “In ons schaduwrapport en in onze contacten met de comitéleden wezen wij op de belangrijke tekorten op het vlak van inclusie. In die mate zelfs dat men met recht en rede kan spreken van schendingen van de mensenrechten van personen met een handicap. Zeker aangezien beleidsmakers al vijftien jaar hadden om dit VN-Verdrag na te leven”.

Nadia Hadad (GRIP vzw) spreekt met VN-comité. Foto: Grip vzw

De voornaamste tekorten die GRIP, samen met Unia en het Belgian Disability Forum heeft voorgelegd aan het VN-Comité zijn: de ondermaatse inspanningen op het vlak van toegankelijkheid en mobiliteit, de wachtlijsten (20.000 volwassenen en minderjarigen staan op een wachtlijst bij het VAPH), het tekort aan investering in het inclusief onderwijs, de ondervertegenwoordiging op de reguliere arbeidsmarkt en de uitkeringen die lager liggen dan de armoederisicodrempel.

Ondervraging van zes uur

In zijn openingsstatement gaf Joachim Lommelen (attaché Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid) aan dat België zich ten volle engageert om het VN-Verdrag handicap uit te voeren en zeker aandacht zal besteden aan de aanbevelingen van het VN-comité.

Tijdens de zes uur durende hoorzitting werden de afgevaardigden van de federale en regionale overheden ondervraagd over heel uiteenlopende thema’s, zoals de gebruikte definities van handicap binnen verschillende administraties, politieke rechten (bv. stemrecht), toegang tot justitie, beschermingsmaatregelen, supported decision-making, tewerkstelling, kinderen en vrouwen met een handicap, beeldvorming en sensibilisatie … .

Meermaals werden er vragen gesteld over de verdeling van de bevoegdheden over de verschillende politieke niveaus en het voorzien van een globaal en gecoördineerd plan, met streefdoelen die volledig in lijn zijn met het handicap-verdrag.

Op het vlak van toegankelijkheid voerden afgevaardigden aan dat er heel wat plannen worden uitgerold, maar de comitéleden konden vaststellen dat dit uiteindelijk allemaal veel te traag gaat. Ter illustratie: tegen 2032 zullen slechts 176 treinstations van de 555 volledig zelfstandig toegankelijk worden.

Comitéleden vroegen door op het vlak van inclusief onderwijs en deïnstitutionalisering, maar kwamen tot de bevinding dat er nog onvoldoende begrip is van deze belangrijke principes uit het VN-Verdrag. Vaak zijn de plannen van Belgische overheden eerder gericht op integratie dan op echte volwaardige inclusie, terwijl er ook nog volop wordt geïnvesteerd in segregerende structuren, zoals het buitengewoon onderwijs, collectieve wooncentra en beschutte werkplaatsen (de maatwerkbedrijven).

Wachtlijsten

Op het pijnlijke punt van de wachtlijsten voor ondersteuning gaf een woordvoerder van het VAPH een pak cijfers en uitleg over de indeling in prioriteiten. Dit maakte evenwel weinig indruk op de comitéleden die vooral begrepen dat men er sinds de vorige evaluatie in 2014 niet in geslaagd is de wachtlijsten weg te werken.

De comitéleden stonden verder ook stil bij het belang van de beleidsparticipatie van personen met een handicap. Terecht werd de oprichting van adviesraden, in Vlaanderen NOOZO, aangehaald. Maar de comitéleden wezen erop dat beleidsparticipatie nog versterkt dient te worden, zodat verenigingen van personen met een handicap bij alle processen van het beleidsproces ten volle betrokken worden.

Opvallend was de aandacht die besteed werd aan het invoeren van de NIPT (niet invasieve prenatale test). Comitéleden toonden zich bezorgd om de maatschappelijke druk op ouders om een zwangerschap van kinderen met een genetische afwijking, bijvoorbeeld Downsyndroom, vroegtijdig te onderbreken.

VN-comité hopelijk ontevreden

GRIP denkt dat het VN-comité niet echt tevreden zal zijn en kijkt uit naar de conclusies die in september zullen verschijnen. “We hopen dat het VN-comité België heel duidelijke richtlijnen meegeeft en dat de volgende regering hiermee rekening houdt”, besluit Nadia Hadad.