Het idee dat de oorlog tegen Gaza in wezen wordt gevoerd en in stand gehouden door en voor de Israëlische premier Benjamin Netanyahu, heeft lange tijd de politieke analyses over dit onderwerp gedomineerd.

Dit idee is meestal gebaseerd op de publieke opinie in Israël. De meeste peilingen die sinds het begin van de Israëlische genocide in Gaza werden gehouden, suggereren immers dat een overweldigende meerderheid van de Israëli’s gelooft dat de beslissingen van Netanyahu worden ingegeven door persoonlijke, politieke en familiale belangen.

Deze conclusie is echter te gemakkelijk en niet helemaal accuraat. Ze gaat ten onrechte uit van de veronderstelling dat de Israëlische bevolking zich tegen Netanyahu’s oorlog in Gaza zou verzetten, terwijl ze in werkelijkheid tot nu toe behoorlijk positief hebben gereageerd op alle tactieken die door het Israëlische leger werden ingezet.

Bijvoorbeeld, na meer dan 300 dagen oorlog steunt ongeveer 69 procent van alle Israëli’s Netanyahu’s wanhopige tactiek van moordaanslagen, waaronder de moord op Ismail Haniyeh, de belangrijke politieke leider van Hamas die op 31 juli in Teheran werd vermoord.

69 procent van alle Israëli’s steunen Netanyahu’s wanhopige tactiek van moordaanslagen.

Netanyahu’s beslissing om een politieke leider te treffen weerspiegelt zijn eigen falen en wanhoop. Hoe valt dan echter het enthousiasme van de Israëlische bevolking voor de uitbreiding van deze geweldspiraal te verklaren?

Het antwoord ligt niet in de gebeurtenis van 7 oktober, de Palestijnse aanval op de regio rond de Gazastrook en de ongeziene nederlaag van het Israëlische leger. Het is inderdaad tijd om verder te denken dan de theorie van wraak, die ons begrip en onze analyse van de Israëlische genocide in Gaza heeft gedomineerd.

Reeds jaren vóór de huidige oorlog bewoog Israël zich geleidelijk naar rechts en extreemrechts, tot op het punt waarop het huidige politieke extremisme dat van de vorige generaties die sinds de etnische zuivering van de Palestijnen over Israël hebben geregeerd begon te overtreffen.

Volgens een peiling van het Israëlisch Democratisch Instituut, gepubliceerd in januari 2023, identificeert 73 procent van de Israëlische Joden tussen de 18 en 24 jaar, zich als ‘rechts’.

Gezien het feit dat mensen als de huidige Israëlische ministers Itamar Ben-Gvir, Bezalel Smotrich en Orit Strook ook als ‘rechts’ worden geclassificeerd, kan men concluderen dat de meerderheid van de Israëlische jongeren zich praktisch identificeert als extreemrechtse extremisten.

Deze jongeren vormen de kern van het Israëlische leger en de beweging voor de koloniale nederzettingen. Zij zijn het die de genocide in Gaza uitvoeren, de dagelijkse pogroms op de Westelijke Jordaanoever uitvoeren en functioneren als het voetvolk voor de wijdverspreide racistische campagnes tegen de Palestijnse gemeenschappen in Israël zelf.

73 procent van de Israëlische Joden, tussen de 18 en 24 jaar, identificeert zich als ‘rechts’

Heel wat analisten hebben geprobeerd uit te leggen hoe Israël een uitgesproken rechtse samenleving is geworden en hoe in het bijzonder jongeren de hoeders van Israëls versie van suïcidaal nationalisme zijn geworden.

De verklaring daarvoor zou echter eenvoudig moeten zijn. Het extreemrechtse extremisme van Israël is slechts een natuurlijke evolutie van de zionistische ideologie, die in haar meest ‘liberale’ vormen altijd al gebaseerd was op etnische haat, een gevoel van raciale superioriteit en van voorspelbaar geweld.

Hoewel ideologisch zionisme in al zijn uitingen in wezen hetzelfde traject van nederzettingen-kolonialisme en etnische zuivering heeft gevolgd, bestond er een conflict tussen de verschillende geledingen van de Israëlische samenleving.

De zogenoemde ‘liberalen’ – vertegenwoordigd door de hoogste echelons van het leger, zakenkringen en enkele centrumpartijen en linkse politieke groeperingen – werkten eraan om een balans te bewaren tussen een koloniaal apartheidsregime in bezet Palestina en een selectieve liberale orde alleen voor Joden in Israël.

Extreemrechts had echter andere ideeën. Jarenlang beschouwde het Israëlische rechtse kamp, geleid door Netanyahu zelf, zijn ideologische vijanden binnen Israël als verraders, omdat ze het waagden zich in te laten met een ‘vredesproces’ met de Palestijnen – zelfs als dat proces van begin af aan een façade was.

De rechterzijde wilde ervoor zorgen dat de territoriale samenhang tussen het zogenaamde ‘werkelijke Israël’ en de illegale Joodse koloniale nederzettingen niet alleen fysiek was, maar ook’ ideologisch’.

Dit is hoe de kolonisten zich in de loop der jaren langzaam van de marges van de Israëlische politiek naar het machtscentrum hebben verplaatst.

Tussen april 2019 en november 2022 onderging Israël vijf opeenvolgende algemene verkiezingen. Hoewel de focus van de meeste mensen bleef gericht op Netanyahu’s rol bij het verdelen van de Israëlische samenleving, waren deze verkiezingen in werkelijkheid een historische strijd tussen de ideologische groepen in Israël om de toekomst van het land en de richting van het zionisme te bepalen.

Bij de laatste verkiezingen wonnen de extreemrechtse extremisten en vormden zij de meest stabiele Israëlische regering in jaren. Terwijl rechts klaar was om Israël permanent te hervormen, inclusief zijn politieke, educatieve, militaire en, vooral, gerechtelijke instellingen, gebeurde 7 oktober.

Aanvankelijk vormde deze aanval en de nasleep ervan een uitdaging voor alle segmenten van de Israëlische samenleving: het vernederde leger, de gedegradeerde inlichtingendiensten, de vernederde politici, de verwarde media en het boze volk.

De grootste uitdaging kwam echter van extreemrechts, dat op het punt stond de toekomst van Israël voor generaties vorm te geven. Daarom is de Gaza-oorlog niet alleen belangrijk voor Netanyahu, maar ook voor de toekomst van het extreemrechtse kamp in Israël, wiens gehele politieke en ideologische programma nu waarschijnlijk onherroepelijk is vernietigd.

Dit kan helpen om de voor de hand liggende tegenstellingen in de Israëlische samenleving te verklaren, zoals enerzijds het wantrouwen in Netanyahu’s motieven, maar anderzijds toch het vertrouwen in de oorlog zelf; de wijdverspreide kritiek op zijn algehele falen enerzijds, maar toch de goedkeuring van zijn actie anderzijds, enzovoort.

Deze schijnbare verwarring kan niet simpelweg worden verklaard door Netanyahu’s vermogen om de Israëli’s te manipuleren. Zelfs als de Israëlische rechterzijde al het vertrouwen in Netanyahu heeft verloren, zonder hem als verenigende figuur is voor hen alles verloren, niet alleen de kansen van het extreemrechtse kamp om zichzelf te redden, maar ook de toekomst van het zionisme.

Dit artikel verscheen eerder in The Palestine Chronicle en werd vertaald door Yaïr da Paixão. Ramzy Baroud is hoofdredacteur van The Palestine Chronicle en auteur van zes boeken. Zijn laatste boek, mede geredigeerd met Ilan Pappé, is Our Vision for Liberation: Engaged Palestinian Leaders and Intellectuals Speak out. Hij is wetenschappelijk onderzoeker bij het Center for Islam and Global Affairs (CIGA). Zijn website is www.ramzybaroud.net.