Ik heb de drie weken van de presidentiële verkiezingscampagne in Venezuela, de stembusgang en de nasleep ervan verslagen voor TeleSur English, het multilaterale openbare tv-journaalnetwerk dat wordt gefinancierd door de regeringen van Bolivia, Cuba, Nicaragua en Venezuela.

Zelf ben ik een ervaren analist van de Braziliaanse politiek, maar een Venezuelakenner ben ik zeker niet. Wat volgt is dus geen analyse, maar een beschrijving van de gebeurtenissen op verkiezingsdag waarvan ik getuige was. Ik nodig de lezers uit om ze te gebruiken als hulp bij het vormen van hun eigen oordeel over de politieke situatie.

Op de dag van de presidentsverkiezingen werkte ik in de hoofdstad Caracas van zondag 28 juli om kwart voor vijf uur in de ochtend tot maandagochtend twee uur, samen met twee cameramannen, een producent en een Spaanstalige verslaggever.

De hele dag brachten we live verslag uit van binnen en buiten vier stemlokalen verspreid over de stad. ’s Avonds gingen we achter het Palacio de Miraflores (het presidentieel paleis) de bekendmaking van de verkiezingsuitslagen afwachten.

We brachten de middag van 28 juli door in het stemlokaal Andres Bello in een kiesdistrict in het centrum van Caracas met voornamelijk middenklassebewoners, waar we om 14.30, 15.30 en 16.30 uur live opnames maakten.

Kort voor de sluiting van de stembureaus gingen we buiten voor het gebouw van dit stemlokaal staan. Het was hetzelfde stembureau waar we die ochtend om 6 ook de opening van de stembureau’s hadden verslagen.

Op dat moment stond nog een rij kiezers voor het stemlokaal tot voorbij de andere kant van het huizenblok. De hele ochtend waren de stembureaus die wij bezochten vol, waardoor sommige andere journalisten die ik kon spreken wilde voorspellingen maakten over de opkomst, sommigen voorspelden zelfs 70 procent.

In de namiddag echter kwamen steeds minder mensen opdagen. Vanaf halfdrie tot wanneer de deuren dichtgingen, zaten er in Andres Bello – toch een van de grootste stembureaus in de stad – meer vrijwillige medewerker te kletsen dan dat er kiezers waren.

Om 14:30 uur was de toestroom aan kiezers grotendeels stilgevallen. Foto: Brian Mier

Om tien voor zes verlieten we het gebouw om vanuit een goede positie de sluiting van dit stembureau te verslaan. Volgens een regeringsbesluit moesten alle stembureaus immers om 18 uur dicht. Andres Bello bleef echter 10 minuten langer open om een paar laatkomers nog de kans te geven hun stem uit te brengen. Het ging om hooguit vier of vijf mensen, waaronder een ouder echtpaar dat slecht te been was.

Toen het stemlokaal uiteindelijk dichtging, had zich een menigte van een veertigtal tv-journalisten en videofilmers voor sociale media verzameld. Voor de ingang stond een dertigtal joelende burgers. Een groepje van vijf politieagenten bewaakte de deuren.

Vlak na de sluiting van het kiesbureau om 18 uur stormen 40 tv-ploegen to voor de deuren. Foto: Brian Mier

Enkele minuten na de sluiting om 18 uur stormden ongeveer honderd mensen op de ingang af, schreeuwend: “Laat ons stemmen. Laat ons stemmen!” Plotseling waren er ook overal livestreamers. Een Argentijnse medewerker van me herkende een cameraploeg van het Argentijnse aan Javier Milei[1] gelieerde Channel 13, die alles streamde, terwijl een norse, klassiek geklede verslaggever aan huilende vrouwen en boos kijkende mannen vroeg waarom Nicolas Maduro hen niet liet stemmen.

Een halfuur later kwamen honderden mannen aangereden op luidruchtige motorfietsen, waarvan sommige zo afgesteld dat hun uitlaat onophoudelijk knalde. Meerdere mannen droegen zwarte kappen en maskers.

Commentaar van TeleSur Portuguese: “Zoals je kan zien zijn er bijna evenveel journalisten hier als betogers, in dit mini-opstootje bedoeld om de verkiezingen te delegitimeren.” Foto: Brian Mier

Ze versperden de straat voor het stembureau en lieten hun motoren draaien. Ondertussen schreeuwde het volk slogans als “Viva Venezuela!”. Terwijl ik me klaarmaakte om een verslag op te nemen keek een gespierde witte man me recht aan zei: “Nicolas Maduro”, terwijl hij met een vingergebaar hem symbolisch de keel afsneed.

Vrij plots kwam een groep motorrijders tot op het voetpad voor de ingang gereden. Alle anderen lieten hun motor midden op de straat achter en samen drongen ze door de menigte heen naar de deur, waar ze op de politiemannen afgingen.

Een journalist van de extreemrechtse zender Channel 13 loopt na het sluitingsuur live in haar uitzending rond om ‘burgers’ te vragen “Waarom liet Maduro u niet stemmen”. Foto: Brian Mier

Ik ging ongeveer 50 meter achteruit staan om niet in het gewoel vertrappeld te raken. Vanuit deze positie zag ik geduw en getrek en hoorde gillen en schreeuwen. Er renden mij twee politiemannen voorbij die een aan het hoofd gewonde politievrouw droegen.

Ze tilden haar op een motorfiets en reden langs me heen over het voetpad naar een ziekenhuis. In de menigte van de aanhangers van María Corina Machado[2] heb ik geen gewonden gezien.

Een paar minuten later dook een groep motorrijders van de nationale politie op met op elke motor een bijrijder met aanvalsgeweer. De meeste van de protesterende motorrijders maakten zich vervolgens snel uit de voeten.

De vijf politieagenten die de deuren moesten bewaken, werden afgelost door 20 vrouwelijke agenten van de oproerpolitie met plexiglas-schilden en helmen. Plotsklaps zagen de YouTube- en Twitterstreams van boze witte mannen die schreeuwen tegen de politie er minder heldhaftig uit. Het was een slimme tactische zet (om er vrouwelijke agenten te plaatsen).

Supporters van Machado zetten zich met hun motor op de stoep voor het kiesbureau. Foto: Brian Mier

Terwijl de menigte wegslonk, kwam er nog meer veiligheidspersoneel toe. Een klein groepje aanhangers van María Corina Machado bleef rondhangen en begon te roepen “We willen de uitslagen! We willen de uitslagen!”[3]. Om te laten uitschijnen dat het hier een grote menigte betrof, gingen de extreemrechtse filmpjesmakers van de sociale media er met hun smartphones middenin staan.

Toen ik later die avond achter het Miraflores-paleis andere journalisten ontmoette die ook de verkiezingen volgden, hoorde ik gelijkaardige verhalen over andere stembureaus. Eén journaliste vertelde dat aan het stembureau waar zij stond het volk om 18 uur begon te roepen: “Sluit de deuren! Sluit de deuren!” en zodra de deuren dan gesloten waren, riepen ze: “Laat ons stemmen! Laat ons stemmen!”

María Corina Machado, Edmundo González en het rechtse Plataforma Unitaria Democrática (PUD) (dat de rechtse partijen samenbracht voor deze verkiezingen) hadden weken voor de verkiezingen al aangekondigd dat zij de democratische rechtsgang niet zouden respecteren en hun eigen telling van de verkiezingsuitslagen zouden uitvoeren.

Het was dit soort theater waar ik zondagavond getuige van was voor het stembureau Andres Bello, een van de vele aangewende tactieken om video’s te kunnen produceren en verspreiden die de verkiezingen delegitimeren. Dit gebeurde in veel stemlokalen in Caracas.

Het artikel Election Theater in Venezuela: a tale from election day in Caracas werd vertaald door Hilde Baccarne. Brian Mier is een Amerikaanse onafhankelijke journalist die al 25 jaar in Brazilië woont. Hij is medewerker van Brasil Wire en correspondent voor het programma From the South van TeleSur English.

Notes:

[1] Javier Milei is de extreemrechtse president van Argentinië (nvdr).

[2] María Corina Machado is de leider van de extreemrechts oppositie tegen de regering van president Maduro. Zij staat voor een grondige neoliberale afbraak van alle sociale voorzieningen in het land en de teruggave van de petroleummaatschappij aan buitenlandse multinationals. Wegens haar deelname van pogingen tot staatsgreep mocht zij niet deelnemen aan de verkiezingen. Presidentskandidaat Edmundo González is haar stroman. Zij is de echte leider van extreemrechts (nvdr).

[3] Net als in alle landen op aarde worden in Venezuela nooit resultaten bekend gemaakt onmiddellijk na de sluiting van de stembureaus. Door te verzwijgen dat ze hun protest vlak na het sluitingsuur uiten, geven deze protesten die uren en dagen later worden uitgezonden de indruk van kiesfraude.