Ik weet het wel. Wanneer je een race zou organiseren en je laat een automobilist en een fietser naast elkaar op een lege baan starten, dan wint de automobilist altijd. Een auto kan in principe honderden kilometers per uur rijden. Dat is een snelheid die een fiets nooit bereikt.

Effectieve snelheid

Alleen: in de alledaagse realiteit rijdt een auto helemaal niet zo snel als die in principe kan. Niet alleen zijn er levensnoodzakelijke snelheidslimieten, rode lichten en dergelijke. Veel tijd gaat ook verloren aan het zoeken naar parking, en vooral: doordat we met zoveel mensen op de baan zijn, staan we een groot deel van de tijd in de file.

Volgens een studie van de federale overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer spendeert de gemiddelde Belg ongeveer 355 uur per jaar in de auto. Ze leggen in die tijd ongeveer 13.350 km af. Een snelle berekening leert dat de effectieve gemiddelde snelheid van een auto in ons land dan rond de 38 kilometer per uur ligt.

Toegegeven, dat is nog steeds een stuk sneller dan ik fiets, maar toch een stuk trager dan ik zou hebben ingeschat als ik het niet had opgezocht.

Werktijd

Wat we voorlopig nog buiten beschouwing hebben gelaten is dat met de auto verplaatsen ongelofelijk duur is. Je moet de auto afbetalen, wat toch al snel zo’n 2.000 euro per jaar kost. Verder moet je ook betalen bij het tanken, betalen aan de verzekering, betalen voor het onderhoud, je eigen garage huren of betalen om te parkeren, eventuele boetes betalen, en ga zo maar door.

Alles samen kom je met een voorzichtige berekening al snel op 4.000 euro per jaar. Daar moet je zo’n 2 maanden of zo’n 300 uur voor werken. Geen wonder dat veel mensen het gevoel hebben dat ze gaan werken om te betalen voor de auto en de naft die ze nodig hebben om naar het werk te gaan.

Tel je de tijd die je moet werken om hem te betalen mee, dan haalt de gemiddelde auto slechts 20 kilometer per uur

Wanneer je de uren die je moet werken om je autoverplaatsingen te betalen mee zou rekenen, dan doet de gemiddelde Belg er geen 355 uur maar 655 uur over om die jaarlijkse 13.350 kilometer af te leggen.

Toegegeven, het is een wat grove berekening, maar zo bekeken haal je nog nauwelijks 20 kilometer per uur, een snelheid die je met een goedkope fiets gemakkelijk kan halen. Daarvoor hoef je echt geen Remco Evenepoel of Lotte Kopecky meer te heten.

Gezondheid

Bovendien: terwijl je de uren die je in de auto spendeert eigenlijk dubbel moet rekenen, verdien je de uren die je op de fiets spendeert terug. Wie 75 minuten per week fietst, zo blijkt uit een studie van de Universiteit van Utrecht, leeft gemiddeld een half jaar langer.

De fiets is sneller dan het licht

Omgerekend betekent dit dat je voor elk uur dat je in je leven op je fiets doorbrengt ook weer een uur langer leeft. Vanuit gezondheidsperspectief ben je met de fiets dus zelfs sneller dan het licht.

De stress en het gebrek aan beweging van een automobilist daarentegen is een aanslag op de gezondheid die vervolgens gecompenseerd moet worden door bijvoorbeeld in het weekend te gaan fietsen. 

De vaststelling dat de fiets sneller is dan auto lijkt verrassend, maar eigenlijk merkte filosoof Ivan Illich het meer dan vijftig geleden al op. We leven in een samenleving die geobsedeerd lijkt met snelheid en efficiëntie, maar wat op het eerste zicht snel en efficiënt lijkt, is dat vanuit een iets breder perspectief bekeken vaak helemaal niet.

Maatschappelijke kosten

Voorlopig hebben we enkel gekeken naar de tijd die de fietser of de autobestuurder zélf wint of verliest. Aan de auto zijn echter ook heel wat maatschappelijke nadelen verbonden. Auto’s nemen veel publieke ruimte in, zijn verantwoordelijk voor heel wat verkeersslachtoffers en milieuverontreiniging die zorgt voor heel wat gezondheidsproblemen, de aanleg en het onderhoud van wegen zijn een enorme maatschappelijke kost, en ga zo maar door.

Dat het onmogelijk is om die verborgen kosten precies te becijferen en in verloren tijd om te zetten, toont op zich al waar de efficiëntielogica op haar limieten botst: de optelsom van beslissingen die op individueel niveau heel erg rationeel en efficiënt zijn kan op maatschappelijk niveau uitdraaien op totale chaos en verkwisting.

Willen we anders gaan leven, dan moeten we vooral anders gaan samenleven

Ik kan wel voortaan met de fiets naar het werk willen, maar als dat op een afgelegen industrieterrein is en ik om 6 uur ‘s ochtends aan mijn vroege shift moet beginnen, is het niet onbegrijpelijk dat ik toch voor de auto zal kiezen. Of we belastinggeld investeren in bredere snelwegen en bedrijfswagens of betere fietspaden en openbaar vervoer, dat zijn geen individuele maar maatschappelijke keuzes.

Willen we op een andere manier gaan leven, gezonder, met minder stress, meer fietsen en minder auto’s, dan moeten we vooral op een andere manier gaan samenleven. Daarvoor hebben we dus vooral ook een andere samenleving nodig, maar laat je vooral niet misleiden door het argument dat de huidige manier van samenleven efficiënt zou zijn. Dat is ze allesbehalve.