Ze analyseerden het risico op ‘kantelen’ voor vier onderling verbonden kernelementen van het klimaat: de Groenlandse ijskap, de West-Antarctische ijskap, de Atlantische oceaanstroom (AMOC of Atlantic Meridional Overturning Circulation in de wetenschappelijke literatuur) en het Amazonewoud.

Zulke grote componenten zullen niet van de ene op de andere dag omslaan. Maar door de mens veroorzaakte klimaatopwarming kan processen in gang zetten die zich over tientallen, honderden of duizenden jaren ontvouwen. Deze veranderingen zijn zo ingrijpend dat we ze koste wat het kost moeten voorkomen, stellen de onderzoekers.

2300 lijkt ver weg

In hun nieuwe studie, die verscheen in Nature Communications, hebben ze de risico’s van destabilisatie van minstens één kernelement als gevolg van het overschrijden van de 1,5 graad Celsius-grens beoordeeld. Hun analyse laat zien hoe cruciaal het is voor de toestand van de planeet om zich te houden aan de klimaatdoelstellingen van het Akkoord van Parijs.

“Hoewel tijdschalen tot 2300 ver weg lijken, is het belangrijk om kantelrisico’s zo goed mogelijk in kaart te brengen. Onze resultaten laten zien hoe belangrijk het is om broeikasgasemissies netto nul te maken en te houden om deze risico’s voor de komende honderden jaren en daarna te beperken”, verklaart auteur Tessa Möller, als wetenschapper verbonden aan het International Institute for Applied Systems Analysis (IIASA) en het Potsdam Institute for Climate Impact Research (PIK).

“Als de wereld vasthoudt aan het huidige klimaatbeleid tot het einde van deze eeuw, hebben we 45 procent kans dat minstens één van de vier elementen tegen 2300 zou kantelen”, zegt Möller.

Verschrikkelijke gevolgen

“Elk tiende van een graad telt bij overschrijding boven 1,5 graad Celsius. Maar als we ook de 2 graden opwarming van de aarde zouden overschrijden, kan de boel nog sneller escaleren. Dit is zeer zorgwekkend omdat scenario’s die het huidige klimaatbeleid volgen naar schatting zullen leiden tot een opwarming van de aarde met circa 2,6 graden tegen het einde van deze eeuw”, zegt een andere auteur, Annika Ernest Högner van PIK.

Omgekeerd bevestigt de studie dat het risico op omslaan kan worden beperkt als de opwarming snel wordt omgebogen. Dat kan alleen bij een (netto) nuluitstoot tegen 2100.

“Onze analyse van kantelpuntrisico’s ondersteunt verder de conclusie dat we de risico’s onderschatten en dat we nu moeten erkennen dat de wettelijk bindende doelstelling in het Akkoord van Parijs om de opwarming van de aarde te beperken tot ‘ruim onder de 2 graden Celsius’, in werkelijkheid betekent dat we de opwarming van de aarde beperken tot 1,5 graad”, meent auteur van het onderzoek en PIK-directeur Johan Rockström

“Als de uitstoot onvoldoende daalt, lopen we een steeds groter risico dat deze temperatuurlimiet wordt overschreden, wat we absoluut moeten minimaliseren om de verschrikkelijke gevolgen voor mensen over de hele wereld te beperken”, besluit Rockström.