Of de betrokken redactie en journalisten dat bewust of onbewust doen is niet relevant. Zij die menen dat het volstaat de huidige journalistieke generaties te vervangen door ‘goede’ collega’s die wel bereid zijn om zelf op onderzoek te gaan naar de feiten vergissen zich.

Dit is geen kwestie van andere journalisten, andere redactiechefs, dit is een systemisch probleem. Zoals mediacritici als Jonathan Cook, Chris Hedges en anderen in de voetsporen van Noam Chomsky blijven aantonen: het is de aard van het beestje zelf om zo te handelen.

Een van de basiskenmerken van de mainstream berichtgeving is de bijna volledige afwezigheid van context en geschiedenis. Dingen gebeuren ergens ver weg van hier, zomaar ineens. Het meest recente voorbeeld is de huidige genocide in Gaza. Die zou een gevolg zijn van wat op 7 oktober 2023 gebeurde, zomaar ineens …

De beaat slaafse manier waarop over de verkiezingen in Venezuela wordt bericht in de grote media is geen gevolg van slecht of oppervlakkig werkende journalisten die best tevreden zijn over zichzelf met de devote copy/paste-overname van de berichten van AP en Reuters, de persagentschappen van de grote Britse en VS-media en hun epigonen van de Latijns-Amerikaanse media, die volledig in handen zijn van de lokale oligarchieën.

De verklaringen van onder andere VS-minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken worden zonder enige kritische bemerking overgenomen. Ook dat typeert de verslaggeving.

Recente gewelddadige rellen blijken beelden van 7 jaar geleden te zijn:

Donde esta la OEA?? Alguien sabe algo de Luis Almagro? ¿Cómo es posible que no se comunique aún el Consejo Permanente de la OEA?.
Quién sepultó la Carta Democrática?? pic.twitter.com/CQARlKqkc8

— Marta Lucía Ramírez. (@mluciaramirez) July 29, 2024

Echter, het historisch archief van systematische leugens door de VS-regering sinds 1945 is even van geen tel. Er liggen nog andere oorzaken ten grondslag aan de mainstream-berichtgeving over de verkiezingen in Venezuela. Context en geschiedenis passen nu eenmaal niet in het narratief.

Context en geschiedenis

Daarom in deze analyse wel context en geschiedenis om duiding te geven bij de rellen die na de bekendmaking van de verkiezingsresultaten in de mainstream media verschijnen.

Of deze journalisten zich al dan niet bewust zijn van de echte rol die ze spelen is evenmin relevant. Wat telt is het resultaat. Dat resultaat kennen we: het is de eenheidsworst die het publiek te lezen/horen/zien krijgt in alle binnen- en buitenlandse media van El Pais, Der Spiegel, The Guardian, BBC, The New York Times, Washington Post en bij hun bondgenoten in Latijns-Amerika zoals Globo (Brazilië) en de commerciële media in Venezuela Televen, Globovisión, Venevisión en El Nacional.

Het klopt dus wel dat sinds 1999 de meer links georiënteerde media terrein hebben gewonnen. Waar hun impact en verspreiding ongeveer 8 procent was in 1999 is dat nu tot ongeveer 20 procent gegroeid, zowaar meer dan een verdubbeling!

Dat leverde de voorbije jaren ronkende titels, genre ‘Links regime in Venezuela verdubbelt zijn controle over de media”. Klinkt goed, als je wat hierboven vermeld staat weglaat. Vaste prik was bijvoorbeeld de berichtgeving dat de linkse regering kunstmatig papiertekort veroorzaakte, zodat de rechtse kranten niet konden gedrukt worden.

Wat daarbij handig werd weggelaten was het feit dat het papiertekort een gevolg was van de economische sancties van de VS en vooral, dat de linkse kranten net zo goed zonder papier waren gevallen (en er meestal zwaarder onder leden, omdat ze niet over de financiële reserves van de oligarchie beschikken).

Maar goed, het blijft toch bizar dat na 25 jaar ‘linkse dictatuur’ in Venezuela sinds de eerste verkiezing van Hugo Chávez in 1999 de commerciële media van de oligarchie nog steeds goed zijn voor meer dan 80 procent van het mediabereik. Diezelfde oligarchie is er overigens niet minder rijk geworden onder Chávez en zijn opvolger Nicolás Maduro.

Na het overlijden van de charismatische Chávez in 2013 nam zijn getrouwe kompaan Maduro over en zag de rechtse oligarchie een kans om het bestuur van het land terug over te nemen voor een heropleving van de goede oude tijd toen zij het voor het zeggen hadden en Venezuela een doorsnee Latijns-Amerika was met corrupte leiders, frauduleuze verkiezingen, repressie van sociale bewegingen voor betere lonen en werkvoorwaarden, moordaanslagen op vakbondsleiders e.d.

Jimmy Carter over Venezuela

Tussendoor dit even vermelden (het zou vanzelfsprekend moeten zijn, maar het blijft noodzakelijk), de opeenvolgende regeringen onder beide linkse presidenten zijn niet vrij van kritiek. Zowel Chávez als Maduro hebben een aantal verkeerde economische keuzes gemaakt, zowel Chávez als Maduro hebben te maken gehad met corruptie van hooggeplaatste ministers en functionarissen in eigen rangen

Dat verandert echter niets aan het naakte feit dat beiden tijdens talrijke verkiezingen telkens weer verkozen werden en democratisch gelegitimeerd waren. Niemand minder dan voormalig VS-president Jimmy Carter heeft meermaals verklaard dat het Venezolaanse kiessysteem dat onder Chávez werd ingevoerd een van de meest performante, transparante en faire systemen ter wereld is.

Van hem kwamen ook de woorden: “Je mag best kritiek hebben op de regering van Chávez en het met hem oneens zijn over zijn beleid. Wat je niet doet, is verkiezingen niet erkennen omdat ze niet gewonnen werden door de politici die jij zelf genegen bent.”

Jimmy Carter heeft na zijn presidentschap het Carter Center opgericht dat onder andere verkiezingen in bijna heel de wereld opvolgt en analyseert. Bijna, want in zijn eigen land is zijn organisatie niet actief. Nogmaals Carter: “Het VS-kiessysteem kan je niet monitoren. Het beantwoordt niet aan de basisvereisten van faire en transparante kiessystemen. Verkiezingscampagnes zijn er volledig in handen van rijke donors die de media domineren.”

Frauduleus: synoniem van ‘resultaat dat ons niet bevalt’

Over naar de recente rellen na de bekendmaking van de uitslag door de nationale verkiezingscommissie van Venezuela. Straten worden geblokkeerd en acties lopen gewelddadig uit de hand, kortom, een herhaling van het scenario van 2019, toen zich bij de vorige presidentsverkiezingen net hetzelfde voordeed.

Is de herverkiezing van Maduro het resultaat van frauduleuze verkiezingen? Onze opiniepeilingen bewijzen toch dat dit resultaat niet correct kan zijn?! Het is alvast de stelling van VS-minister van Buitenlandse Zaken Anthony Blinken.

Zijn verklaring gaat radicaal in tegen de vaststellingen die VS-waarnemers ter plaatse deden. Observatoren Wyatt Souers van de organisatie International People’s Assembly bezocht tientallen telbureaus in de hoofdstad. Roger Harris van de organisatie Task Force on the Americas bezocht telbureau’s in de deelstaat Miranda.

VS-politicoloog Jodi Dean vergelijkt het kiessysteem hier met dat van de VS: “Ik ben erg onder de indruk van hoe geavanceerd hun systeem is in vergelijking met het ouderwetse systeem in de VS”.

Elizabeth Hurley is lid van de Unión de Vecinos, een organisatie die ijvert voor de rechten van kleinde huurders (dikwijls Latino’s) in Los Angeles. Zij bezocht telbureau’s in de deelstaat La Guaira. Wat zij vaststelde is dat het telsysteem zeer performant is met dubbele ingebouwde zekerheden en volledige uniformiteit over het hele grondgebied.

Allen stelden zij tevens vast dat monitors van de oppositie overal ongehinderd vrije toegang hadden tijdens de verkiezingen en tijdens de tellingen.

Tijdens de verkiezingen en de tellingen verspreidden de grote media op hun sociale kanalen beelden van vermeende fraude: zo werden beelden getoond van personen die grote dozen wegsleepten, wat stemdozen zouden zijn, maar in werkelijkheid waren het mensen die airco-installaties stalen uit een depot.

BREAKING: Armed communist Maduro gangs are currently storming polling stations in Punta Cardón, Falcón state, Venezuela.

They aim to steal the ballot boxes. pic.twitter.com/L1vbQQF5Z7

— I Meme Therefore I Am 🇺🇸 (@ImMeme0) July 29, 2024

Een grafiek van de regeringsgezinde zender Telesur werd eveneens verspreid als bewijs van fraude. Daarop had een medewerker drie kleine oppositiekandidaten elk afzonderlijk met 4,6 procent afgebeeld, terwijl de officiële resultaten hen samen 4,6 procent hadden gegeven.

Maatschappelijke organisatie die de media ‘links’ laat liggen

De vraag blijft natuurlijk hoe de linkse krachten in Venezuela er in slagen toch te winnen als ze de media zo massaal tegen zich hebben en verantwoordelijk worden gesteld voor de rampzalige sociale en economische gevolgen van de economische sancties door de VS.

Dit gaat terug naar de oorzaken van de toen totaal onverwachte (voor de mainstream media) eerste overwinning van Hugo Chávez in 1999. Er waren toen meerdere oorzaken waaronder verdeeld rechts dat zeer oncharismatische kandidaten naar voren schoof, maar wat vooral het verschil maakte, is dat de sociale organisaties hun inzet grotendeels buiten de media om deden.  Die les heeft Chávez (en Maduro na hem) ter harte genomen.

Een bijkomende factor is dat gewone Latijns-Amerikanen hun grote media alleen volgen voor hun entertainment, ze geloven de ‘nieuwsberichten’ niet. Die grote media zijn bovendien openlijk racistisch. Enkele voorbeelden: in soaps krijgen witte Venezolaanse acteurs steevast de eerlijke en rijke rollen, terwijl donkerhuidige acteurs alleen de slechteriken zijn, in de reality-shows is het nog erger.

Wie herinnert zich het schandaal van de poverty-porn in het VTM-programma Astrid en Natalia back to reality dat snel werd afgevoerd? In Venezuela en de rest van Latijns-Amerika is het nog veel erger en daar worden die programma’s niet afgevoerd, integendeel. De gewone Venezolaan kijkt er naar en vergelijkt dat met zijn eigen echte leven.

44 procent oppositie is deel van de realiteit

Er zijn echter ook heel wat Venezolanen die de terugkeer naar het pre-Chávez-tijdperk wel genegen zijn. Ongeveer 44 procent van de Venezolanen heeft immers voor de rechtse tegenkandidaat gestemd.

Het is uit die middens van lagere middenklasse dat de oligarchie vrijwilligers rekruteert en betaalt om de nieuwe straatrellen te organiseren, dit alles gecoördineerd in samenwerking met de VS-ambassade.

Gewelddadige rellen door medestanders van de oppositie op 29 juli in Caracas. Op 30 juli werden ook al mensen aangevallen in hotels. Foto: REDH

De zogezegde Russische inmengingen in de VS-verkiezingen met posts op sociale media – niet in de grote VS-media –  is verwaarloosbaar klein in vergelijking met de enorme inmenging van de VS in de verkiezingen van Venezuela (en in ontelbare landen in de rest van de wereld) mét medewerking van de grote media daar.

Die inmenging wordt niet eens verzwegen. Je kan er openlijk over lezen in onze kranten. Alleen wordt die berichtgeving gekaderd in de normale gang van zaken onder rubrieken als ‘steun aan de democratie’.

Regime change of blokkade

Of de VS en hun kompanen van de Venezolaanse oligarchie er ditmaal wel in gaan slagen om een regime change te forceren is onzeker. Enerzijds heeft de Venezolaanse regering over de voorbije 25 jaar tonnen ervaring opgedaan om die pogingen te counteren, anderzijds heeft de rechtse oppositie eveneens jaren ervaring met hun protesten.

Misschien pogen zij opnieuw een fake president te erkennen à la Juan Guaidó in 2019. Dat liep niet helemaal volgens plan, onder meer dankzij de hilarisch beschamende incompetentie van de man en van de interne corruptie onder zijn medewerkers, maar de desastreuze economische gevolgen waren maar al te reëel.

Mijn prognose is dat men in Washington wel doorheeft dat een echte regime change er ook nu niet in zit. Veel hardliners vinden een verderzetting van de economische blokkade echter goed genoeg. Het mag voor hen nog 25 jaar duren.

Wat je ook van de huidige regering in Venezuela mag denken, de enige echte reden waarom ze gedemoniseerd wordt, is omdat ze voor een andere wereldorde staat, onder andere omdat ze de winsten van de petroleum besteedt aan ‘ondingen’ als sociale woningbouw of gezondheidszorg en niet aan de koffers van de aandeelhouders.

Het blijft bij dit alles beschamend hoe zowat alle mainstream-redacties elke schijn van journalistieke deontologie laten varen. Hoe dit mogelijk is?

Jonathan Cook, voormalig journalist bij The Guardian en de Observer kent het systeem: “Liberale democratie is niet wat het lijkt. Andere regimes zijn brutaal, wij zijn humanitair. Anderen zijn autoritair, wij zijn open en tolerant. Anderen zijn crimineel, wij respecteren de wet. Anderen zijn oorlogszuchtig, wij streven alleen vrede na.”

Mijn samenvatting: “Wij zijn de goeden, zij zijn de slechten, altijd en overal, de feiten zijn niet relevant. Wij zijn gewoon beter dan de rest. Wij begaan soms fouten, zij plegen oorlogsmisdaden …”

Bewust of onbewust, het maakt niet uit, dit narratief aanvaarden is wat een bloeiende journalistieke carrière garandeert. Je doet er best aan alle berichten over de rellen in Venezuela met die bril te bekijken.