De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties diende in 2022 een verzoek in bij het Internationaal Gerechtshof (ICJ) om de “langdurige bezetting, kolonisatie en annexatie” van Israël van de Palestijnse gebieden te beoordelen. Anderhalf jaar later, op vrijdag 19 juli, deed het hof uitspraak.

Het oordeel: het Israëlische nederzettingenbeleid in de Palestijnse Gebieden is volgens het gerechtshof in strijd met het internationaal recht. Daarnaast heeft Israël de regels rond gedwongen verplaatsing van mensen in bezet gebied geschonden.

Het hof in Den Haag stelt dat de Israëlische aanwezigheid in de Palestijnse Gebieden beëindigd moet worden en dat Israël direct moet stoppen met het bouwen van nieuwe nederzettingen. Bovendien beoordeelt het ICJ dat landen de verplichting hebben om de Israëlische bezetting van de Palestijnse Gebieden niet als rechtmatig te beschouwen.

Het hof bevestigde wat veel mensenrechtenorganisaties al hebben aangetoond

Het hof bevestigde hiermee wat veel mensenrechtenorganisaties al hebben aangetoond, aldus de activistengroep Een Andere Joodse Stem: “De stappen die Israël neemt om de voortdurende bezetting en de illegale, exclusieve Joodse nederzettingen te beschermen, komen neer op een illegaal systeem van apartheid.”

Om tot dit advies te komen, hoorde het ICJ meer dan vijftig landen, waarvan de meerderheid de nederzettingen als illegaal verklaarde. De Verenigde Staten waren de enige uitzondering, omdat zij niet wilden dat het gerechtshof Israël zou vragen de bezette gebieden te verlaten.

Bezetting Westelijke Jordaanoever: onwettig

De Haagse Conventie van 1907 stelde dat het niet per se illegaal is om tijdelijk een stuk land te bezetten, mits de bezetter zich houdt aan het ‘bezettingsrecht’.

Dit houdt in dat de bezettende macht slechts in beperkte mate gebruik mag maken van het onroerend goed van de bezette bevolking, denk aan land, gebouwen en andere vaste structuren. Daarnaast is de bezettende macht verplicht om de veiligheid en het welzijn van de bewoners van het gebied te waarborgen.

Het ICJ oordeelde vrijdag dat Israël niet aan deze eisen voldoet. Volgens het hof probeert Israël de Westelijke Jordaanoever te annexeren en oefent het geen tijdelijke, maar permanente controle uit over dit bezette gebied, nu al 57 jaar. De illegale annexatie van Oost-Jeruzalem, die sinds 1980 is vastgesteld, werd al eerder erkend.

Israël schendt internationale wetten die rassendiscriminatie en apartheid verbieden

Een andere belangrijke juridische stap is de vaststelling dat Israël internationale wetten, die rassendiscriminatie en apartheid verbieden, schendt. Israël hanteert op de Westelijke Jordaanoever een verschillend wettelijk regime voor Palestijnen en Israëlische kolonisten.

Voorbeelden die het hof noemt zijn het verblijfsvergunningsbeleid voor Palestijnen in Oost-Jeruzalem, de beperkingen op hun bewegingsvrijheid, de vernietiging van Palestijnse eigendommen, en de discriminatie van Palestijnen bij het verstrekken van bouwvergunningen.

Het gerechtshof verwerpt het argument dat de bezetting noodzakelijk zou zijn voor veiligheid

Het hof oordeelt ook dat Israël verplicht is om Palestijnse slachtoffers te compenseren. Mensenrechtenactivisten hebben al langer gewezen op deze verplichting. Nu het ICJ zich hierover uitspreekt, krijgt deze uitspraak extra gewicht.

Tot slot verwerpt het gerechtshof het argument dat de bezetting noodzakelijk zou zijn voor veiligheid, een rechtvaardiging waaraan Israël zich al jaren vasthoudt.

Gevolgen van de uitspraak

Directe gevolgen zal de uitspraak niet hebben: zoals gewoonlijk weigert Israël zich aan de uitspraken van internationale rechtbanken te houden. Daarnaast zijn de uitspraken van het ICJ niet bindend.

Juridisch gezien is het advies echter baanbrekend te noemen. “Dit is een historische uitspraak die de criminele acties van Israël blootlegt”, stelt Sally Abi Khalil, regionaal directeur van Oxfam voor het Midden-Oosten, in een persbericht.

“Een historische uitspraak die de criminele acties van Israël blootlegt

Het oordeel dat de voortdurende aanwezigheid van Israël op heel het Palestijns grondgebied onwettig is en dat daar direct een einde aan moet komen, gaat verder dan eerdere adviezen van het ICJ.

Adviezen van het Internationaal Gerechtshof hebben bovendien veel gezag. Zelfs als Israël de aanbevelingen niet opvolgt, benadrukt dit advies dat het land steeds meer geïsoleerd raakt.

Tijd voor actie

“Er moet nu een einde komen aan de bezetting, de ontmanteling van de nederzettingen en volledige zelfbeschikking voor de Palestijnen”, stelt de Oxfam-Directeur.

“De internationale gemeenschap kan niet doorgaan met het negeren van juridische uitspraken over Israëls illegale beleid en onmenselijke praktijken. De VN-Veiligheidsraad moet nu handelen en eindelijk een einde maken aan de straffeloosheid die Israël al tientallen jaren geniet.”

“De VN-Veiligheidsraad moet nu handelen”

Ook Een Andere Joodse Stem roept de Belgische regering en de Europese Unie op om onmiddellijk actie te ondernemen om ervoor te zorgen dat de uitspraak van het Hof wordt uitgevoerd en de Israëlische bezetting stopt, zo schrijven zij in een persbericht.

Economische, academische en culturele instellingen moeten er volgens hen ook voor zorgen dat hun activiteiten in overeenstemming zijn met het advies van het Internationaal Gerechtshof. “Als eerste stap moeten België en de EU alle wapenleveranties aan Israëlische strijdkrachten die de illegale bezetting in stand houden, stopzetten.”

Een Andere Joodse Stem roept de Belgische regering en de Europese Unie op om onmiddellijk actie te ondernemen

“Daarnaast moeten alle economische instellingen die actief zijn in België en Europa gedwongen worden om alle economische banden of transacties met bedrijven die actief zijn in de illegale nederzettingen of die hun bestaan ondersteunen stop te zetten”, vervolgt de activistengroep.

“Dergelijke stappen, samen met assertieve diplomatieke acties, zijn essentieel om respect voor internationale wettelijke instellingen te verzekeren en om Israël verantwoordelijk te stellen voor zijn systematische schendingen van het internationaal recht.”