Met een verpletterende meerderheid oordeelden de 17 rechters van het Internationaal Gerechtshof (ICJ) meer dan vijf maanden geleden dat Israël zich “meer dan waarschijnlijk” schuldig maakt aan genocide in Gaza.

Het hoogste gerechtshof ter wereld zette Israël op de beklaagdenbank en beschuldigde het van de ultieme misdaad tegen de menselijkheid. Sinds die beslissing werd genomen, is er nog heel wat gebeurd, zodat Israël zich nu voor nog veel meer belastende feiten zal moeten verantwoorden dan in januari al het geval was.

Nog eens tienduizenden Palestijnse burgers werden gedood of worden vermist, meer dan waarschijnlijk bedolven onder het puin. Gaza is nu een woestenij. De heropbouw zal vele tientallen jaren in beslag nemen.

Het hoogste gerechtshof ter wereld zette Israël op de beklaagdenbank en beschuldigde het van de ultieme misdaad tegen de menselijkheid

Tot het zo ver is, heeft de bevolking geen plek om te wonen en kan ze niet terugvallen op instellingen zoals ziekenhuizen, scholen, universiteiten en overheidsdiensten. Ze moet het ook zonder basisinfrastructuur stellen, zonder een goed functionerend elektriciteitsnet of rioleringsstelsel.

Tegen een tweede beslissing van het Internationaal Gerechtshof in heeft Israël Rafah aangevallen en herhaaldelijk gebombardeerd. Rafah heette nochtans een kleine “veilige zone” te zijn. Israël had de bevolking van Gaza erheen gedreven, zogenaamd voor haar eigen bescherming.

Omdat Israël zijn blokkade van hulpgoederen nog heeft verstrengd, heerst er nu in een groot deel van de enclave hongersnood. Kinderen, zieken en kwetsbare personen sterven in steeds grotere aantallen, slachtoffers van een uitsluitend door menselijk handelen veroorzaakte catastrofe.

De hoeveelheid bewijsmateriaal is overweldigend. Welke vorderingen maakte het Internationaal Gerechtshof ondertussen in zijn rechtsgeding betreffende Israëls genocide? Het antwoord op die vraag is ontnuchterend: het geding gaat met een slakkengang.

De meeste experten zijn het erover eens dat een definitief oordeel van het Internationaal Gerechtshof nog zeker een jaar op zich zal laten wachten. Alles laat uitschijnen dat de westerse machten Israël nog lang carte blanche zullen geven om nog veel meer bloed te vergieten in Gaza. Israël zal zijn traject naar een meer dan waarschijnlijke genocide nog geruime tijd kunnen verderzetten.

Aan dit tempo zal het Internationaal Gerechtshof pas definitief uitspraak doen over de vraag of Israël zich al dan niet schuldig maakt aan genocide op het moment dat die genocide zich nagenoeg heeft voltrokken.

Met dichtgeknepen ogen

Halfweg de jaren 90 van vorige eeuw werd de wereld met een andere genocide geconfronteerd: die in Rwanda. Toen zwoer het Westen dat het nooit meer een afwachtende houding zou aannemen. Voortaan zou het, samen met de juridische instanties die geacht worden het internationaal recht te doen naleven en de zwaksten te beschermen, tijdig de nodige maatregelen nemen om te voorkomen dat een misdaad van dergelijke monstrueuze proporties zich nogmaals zou kunnen voltrekken.

Dertig jaar later doet het Westen meer dan alleen maar een afwachtende houding aannemen. In plaats van de misdaden tegen de bevolking van Gaza krachtdadig aan te pakken, leveren Washington en zijn naaste bondgenoten, Groot-Brittannië incluis, de wapens waarmee Israël zijn slachtpartij aanricht en verlenen ze hun medewerking aan Israëls uithongeringspolitiek.

Als het Internationaal Gerechtshof Israël zou veroordelen, dan zou dat impliceren dat het de grootste supermacht op deze aardbol en haar bondgenoten medeplichtig acht aan genocide.

Vanuit die optiek zijn de redenen voor de terughoudendheid – eerder dan de actiebereidheid – van het Internationaal Gerechtshof maar al te duidelijk.

Het Internationaal Strafhof (ICC), de zusterrechtbank van het Internationaal Gerechtshof (ICJ), gaf eind verleden maand aan dat het al evenmin gehaast was om een einde te maken aan de slachtpartij en de hongersnood in Gaza.

Daar waar het Internationaal Gerechtshof (ICJ) zich inlaat met rechtsgeschillen tussen staten, houdt het Internationaal Strafhof (ICC) zich bezig met de vervolging van personen. Het is gemachtigd die personen te identificeren en te berechten die namens de staat misdaden hebben begaan.

Toen Karim Khan, de hoofdaanklager van het Internationaal Strafhof, in mei aankondigde dat hij de intentie had een arrestatiebevel uit te vaardigen tegen Benjamin Netanyahu, premier van Israël, Yoav Gallant, minister van Defensie van Israël, en drie leiders van Hamas, wekte hij de wrevel op van de westerse hoofdsteden.

Alle vijf werden ze beschuldigd van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Netanyahu en Gallant werden tevens aangeklaagd wegens uitroeiing van de Palestijnse bevolking in Gaza en het gebruik van uithongering als oorlogswapen.

De waarheid is, dat het Internationaal Strafhof wel heel laat in actie is geschoten. Acht maanden lang mocht Israël de oorlogsmisdaden aaneenrijgen vóór het Strafhof er wat van zei.

Acht maanden lang mocht Israël de oorlogsmisdaden aaneenrijgen vóór het Strafhof er wat van zei

Khans besluit gaf hoe dan ook even hoop aan de noodlijdende, fel beproefde en hongerende Gazanen.

Een proces wegens genocide voor het Internationaal Gerechtshof belooft lang aan te slepen. Een uitspraak kan nog jaren op zich zal laten wachten. Door het Internationaal Strafhof uitgevaardigde arrestatiebevelen vormen een directere en meer urgente bedreiging voor Israël.

Eens zo’n arrestatiebevel is ondertekend, zijn alle partijen die tot het Statuut van Rome zijn toegetreden, met inbegrip van Groot-Brittannië en andere Europese landen, ertoe gebonden Netanyahu en Gallant te arresteren als die zich op hun grondgebied begeven.

In de Israëlische media verschenen al berichten over paniekreacties bij legeraanvoerders die zich vragen begonnen te stellen bij het uitvoeren van bevelen in Gaza, vanuit de vrees dat ook zij een aanklacht wegens oorlogsmisdaden aan hun broek zouden krijgen.

Even zag het ernaar uit dat Israël de afweging moest maken of het de slachtpartij onder de Palestijnen wel kon voortzetten.

Een supermacht laat zich gelden

Maar toen spraken de rechters van het Internationaal Strafhof onder elkaar af dat ze het mes niet langer op de kelen van Netanyahu en Gallant zouden zetten. Ze lieten de vrouwen en kinderen, zieken en ouderen van Gaza aan hun lot over en stelden hen verder bloot aan het brute geweld van Israëls bommen en uithongeringspolitiek.

Eerder dan zoals verwacht de arrestatie van Netanyahu en zijn defensieminister wegens oorlogsmisdaden te bevelen, ging het Internationaal Strafhof door de knieën voor de druk vanuit de VS en Groot-Brittannië.

Het liet weten dat het bereid was zich opnieuw te buigen over de kwestie of het wel juridische bevoegdheid over Gaza had. Anders gezegd, het vroeg zich af of het wel gemachtigd was om Netanyahu en Gallant te vervolgen wegens misdaden tegen de menselijkheid.

Dat was een bijzonder moment. Toen werd duidelijk hoe oneerlijk de humanitaire claims van het Westen wel zijn en hoe zwak zogenaamd onafhankelijke instellingen als het ICC en het ICJ wel staan als Washington de staart roert.

Het ICC heeft al een hele tijd terug uitspraak gedaan aangaande zijn juridische bevoegdheid over Gaza en de andere bezette Palestijnse gebieden. Anders had Khan het gewoon niet aangedurfd om de arrestatiebevelen aan te vragen.

Toch aanvaardden de rechters van het ICC het in het geheim overgemaakte voorbehoud van de ontslagnemende Britse regering over de zeggenschap van de gerechtelijke instantie. Dat Groot-Brittannië deze intimidatiecampagne tegen het ICC in samenspraak met de VS en Israël voerde, lijdt niet de minste twijfel.

Beide landen zijn bij het ICC niet vertegenwoordigd omdat ze het statuut inzake oorlogsmisdaden – dat de bestaansgrond van de rechtbank vormde – weigerden te ratificeren.

Die zet van de Britse regering was een doorzichtig vertragingsmanoeuvre. Hij berustte op een typisch stukje Israëlische sofistiek: dat de Oslo-akkoorden van 30 jaar geleden de Palestijnen geen juridische macht over Israëlische staatsburgers hebben verleend en dat Palestina om die reden die macht ook niet aan het ICC kan delegeren.

Die redenering is zo lek als een zeef. Tientallen jaren geleden al schond Israël de bepalingen van de Oslo-akkoorden en voelde het er zich niet langer door gebonden. Maar nu staat het er wél op – met Groot-Brittannië als spreekbuis – dat de Palestijnen zich aan die achterhaalde documenten houden.

Belangrijker nog is dat de Oslo-akkoorden al een hele tijd geleden naar de achtergrond werden geschoven door een nieuwe wettelijke en diplomatieke realiteit. In 2012 stemde de Algemene Vergadering van de VN op overweldigende wijze voor de erkenning van Palestina als staat.

Drie jaar later werd Palestina toegelaten als lid van het ICC. Na een lange periode van uitstel besliste het hof in 2021 eindelijk dat het rechtsbevoegdheid had over Palestina.

Toen startte het ICC – weliswaar opnieuw aan een slakkengangetje – zijn onderzoek naar Israëlische oorlogsmisdaden zoals wreedheden tegen Palestijnen en de bouw van gewapende, uitsluitend Joodse nederzettingen op Palestijns gebied. Daarmee ontzegde Israël de Palestijnen elke kans om hun recht op een staat in de praktijk om te zetten.

Een naar behoren werkend systeem van internationaal recht had al jaren geleden arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen Netanyahu en andere Israëlische machthebbers, lang vóór de huidige meer dan waarschijnlijke genocide in Gaza.

Tijd winnen

Over rechtsbevoegdheid moet geen juridisch debat meer worden gevoerd. Maar door altijd maar weer onnodig op die kwestie terug te komen, kan je de boel wel vertragen. Ondertussen kan Israël nog meer Palestijnen doden, nog grotere delen van Gaza met de grond gelijk maken, nog meer Palestijnse kinderen uithongeren.

Die vertragingsmanoeuvres staan centraal. Het eindeloze getalm met het ter verantwoording roepen van de schuldigen heeft zonder meer de huidige genocide in Gaza mogelijk gemaakt.

Toen Israël zich in het midden van de jaren 90 van vorige eeuw op cynische wijze onttrok aan de implementatie van de Oslo-akkoorden, leidde dat tot groeiend verzet van Palestijnse kant. In 2000 mondde die frustratie uit in een gewelddadige opstand.

Het eindeloos op de lange baan schuiven van de erkenning van de Palestijnse staat door Washington en de andere westerse mogendheden maakte een definitief einde aan de geloofwaardigheid van de Palestijnse Autoriteit, de waarnemende Palestijnse regering.

De aperte onbeduidendheid van de in Oslo gesloten overeenkomst dreef vele Palestijnen in de armen van rivaliserende militante groeperingen zoals Hamas, dat de Palestijnen beloofde dat ze hun lot opnieuw in eigen handen zouden nemen.

Dat het Westen er tegenop zag om Israël op welke manier ook onder druk te zetten om zijn bezetting van de Palestijnse gebieden te beëindigen, gaf de Israëlische leiders het nodige vertrouwen om de wurggreep nog wat aan te halen. Ze bleven nederzettingen bouwen, ze gingen verder met de etnische zuivering van de Westelijke Jordaanoever en Oost-Jeruzalem, ze organiseerden een blokkade die leidde tot de isolering en de verloedering van Gaza.

Dat het Westen er tegenop zag om Israël op welke manier ook onder druk te zetten gaf de Israëlische leiders het nodige vertrouwen

Toen er niets werd ondernomen om de barre leefomstandigheden in Gaza aan te pakken, besloot Hamas de status quo aan diggelen te slaan, een status quo die erop neerkwam dat de Palestijnse bevolking van Gaza langzaam maar zeker werd versmacht. Op 7 oktober voerde Hamas een bloedige verrassingsaanval uit op Israël.

Dat het Westen na 7 oktober de zaken op hun beloopt liet, gaf Israël de kans om over te gaan tot de huidige slachtpartij in Gaza, een uitroeiingscampagne die de inwoners van Gaza uit de enclave wil verdrijven en tot last van anderen wil maken, in het ideale geval Egypte.

Het uitstel van beide gerechtshoven – van het Internationaal Gerechtshof om te oordelen over genocide en van het Internationaal Strafhof om de arrestatiebevelen uit te vaardigen – doet vrezen voor nog meer onvoorspelbare rampspoed in de toekomst.

Eén ding is evenwel zeker. Hoeveel bloed er ook nog vloeit, Israël zal er nooit in slagen zijn zelfverklaard doel – de uitschakeling van Hamas – te bereiken.

Het hoogste dat Israël met zijn massale slachtpartij en grootschalige vernielingen in Gaza kan bereiken, is dat het de Palestijnen doet inzien dat Hamas gelijk heeft als het zegt dat Israël er niet over piekert om ooit welke vorm van Palestijnse staat dan ook toe te staan. Die houding had het 57 jaar geleden al, toen het met geweld de Palestijnse gebieden bezette, lang vóór er van Hamas sprake was.

Het doden van tienduizenden Palestijnen heeft van Israël de best denkbare rekruteringsofficier voor Hamas gemaakt. Op dit eigenste moment verbinden steeds meer jonge Palestijnse mannen in Gaza hun lot aan Hamas, al was het maar om de dood van hun geliefden te wreken.

Israëls aanpak is contraproductief, vooropgesteld dat het echt in vrede wil leven met zijn buren en niet in een permanente staat van oorlog met de regio wil verkeren.

De mishandeling gaat gewoon verder

In zijn commentaar naar aanleiding van het meest recente uitstel van het Internationaal Strafhof merkte Clive Baldwin, juridisch adviseur bij Human Rights Watch, op dat het Verenigd Koninkrijk moet stoppen “met het hanteren van een dubbele maat als het gaat om de toegang van slachtoffers tot rechtspraak”.

Hij voegde eraan toe dat “de volgende regering meteen zal moeten uitmaken of ze de fundamentele rol van het Internationaal Strafhof – de handhaving van de verantwoordingsplicht en de verdediging van de rechtsregels voor iedereen – onderschrijft”.

Die volgende regering wordt geleid door Keir Starmer die vorige week de parlementsverkiezingen won. Daarbij behaalde hij een overweldigend aantal zetels, zij het dan dat het aantal stemmen achter zijn naam veeleer bescheiden was.

Starmer werd in belangrijke mate geholpen door de verdeeldheid onder de rechtse kiezers. De aan een record grenzende lage kiezersopkomst en het lagere stemmenaantal voor Labour in vergelijking met Jeremy Corbyn, zijn voorganger, wezen evenwel op een onmiskenbaar gebrek aan enthousiasme voor zowel Starmer als zijn halfslachtig programma.

Tijdens zijn verkiezingscampagne gaf Starmer gewillig signalen af aan Washington en de behoudsgezinde media om duidelijk te maken dat ook hij – conform het uitstelgedrag van de ontslagnemende conservatieve regering – tijd zou winnen voor Israël.

Tijdens zijn verkiezingscampagne gaf Starmer gewillig signalen af dat hij tijd zou winnen voor Israël

Dat heeft hem op de dag van de verkiezingen parten gespeeld. Veel partijmedewerkers keerden zich vanwege die houding tegen hem. Bovendien verloor hij ettelijke zetels aan een handvol pro-Palestijnse kandidaten die als onafhankelijken opkwamen, waaronder Jeremy Corbyn zelf. Verscheidene gevestigde Labour-parlementsleden verloren ei zo na hun zetel.

Dat zou kunnen verklaren waarom sommige Labour-functionarissen zich haastten om nadrukkelijk te communiceren dat Starmer met Netanyahu had getelefoneerd om hem streng toe te spreken en hem te laten weten dat hij afstand nam van het beleid van de vorige regering om in dienst van de VS en Israël openlijk voor stoorzender te spelen bij het ICC.

Volgens een artikel in The Guardian van deze week valt het te verwachten dat Starmer het huidige vertragingsmanoeuvre bij het ICC aangaande de uitvaardiging van arrestatiebevelen zal stopzetten.

Er moeten evenwel nog andere belangrijke noten worden gekraakt. Zal Labour snel weer de financiële steun hervatten aan UNWRA, de vluchtelingenorganisatie van de VN die beter dan welke organisatie ook in staat is de door Israël georganiseerde hongersnood in Gaza te bestrijden? En zal Labour een einde maken aan de wapenleveringen?

En het allerbelangrijkste: zal Labour Palestina erkennen en zowel aan het ICJ en het ICC als aan Israël een signaal afgeven dat een grote westerse mogendheid en naaste bondgenoot van Washington gunstig staat tegenover een gerechtelijke uitspraak die de Palestijnen beschermt tegen genocide?

Weinig hoopgevende tekens

In januari van dit jaar, enkele dagen voordat het Internationaal Gerechtshof meedeelde dat Israël meer dan waarschijnlijk een genocide pleegde in Gaza, maakte Starmer in alle stilte komaf met de jarenlange beleidsafspraak binnen Labour om Palestina als staat te erkennen.

Meer dan 140 andere landen hebben Palestina al erkend, waaronder onlangs nog Spanje, Ierland en Noorwegen.

In plaats daarvan verklaarde Starmer dat een erkenning van Palestina als staat enkel mogelijk is als Israël daarmee instemt. Met andere woorden, het is aan Israël – de seriedader – om te beslissen of het zijn reeks misdaden tegen het Palestijnse volk ooit zal stopzetten.

Ik wil hier toch even in herinnering brengen dat Starmer aanvankelijk bekendheid verwierf als mensenrechtenadvocaat.

Starmer verwierf aanvankelijk bekendheid als mensenrechtenadvocaat

Vervolgens zegden medewerkers van Starmer tijdens de laatste dagen van de verkiezingscampagne tegen The Times of London dat er nog een andere struikelsteen was op de weg naar de erkenning van een Palestijnse staat.

De krant schreef dat Starmer een Palestijnse staat pas zou erkennen als de VS daartoe hun zegen gaven. Naar verluidt wil Starmer zo het risico van een diplomatieke rel uit de weg te gaan. Israël is de meest begunstigde cliëntstaat van Washington.

Het uitstel dat hieruit kan voorvloeien, zou Israël nog maar eens sterken in de overtuiging dat het met de Palestijnen mag doen wat het wil. En zoals ondertussen al voldoende duidelijk zou moeten zijn: al dat tijd winnen staat voor Israël gelijk aan een uitnodiging om verder te gaan met de genocide in Gaza en nog wat meer vaart te zetten achter de etnische zuivering die tientallen jaren geleden begon.

Een web van leugens

De politieke loopbaan van Starmer wijst op een ongemakkelijke waarheid op het gebied van internationale machtspolitiek. Hoe dichter westerse leiders bij de macht komen, hoe meer druk ze ondervinden om naar Washingtons pijpen te dansen. En dan gaan de principes onvermijdelijk de deur uit.

Geruime tijd al is de toewijding aan Israël – en bijgevolg de bereidheid om de Palestijnen aan hun lot over te laten in het vernietigingskamp dat Gaza ondertussen is geworden – één van de basisvoorwaarden om tot de westerse machtsclub te worden toegelaten.

In de loop van zijn verkiezingscampagne slaagde Starmer met vlag en wimpel voor die test. Om die reden werd hij – in tegenstelling tot zijn voorganger – gespaard door het Britse establishment en zijn PR-arm, de traditionele media.

Extreem rijke donateurs, waarvan sommigen nauwe banden met Israël onderhouden, stonden in de rij om Starmers Labour Party onder het geld te bedelven. Tegelijk namen de ledenaantallen sterk af.

We leven in een wereld waarin niets is wat het lijkt. De machthebbers bewijzen lippendienst aan de mensenrechten en het internationaal recht. Ze beweren dat ze de zwakken willen helpen, maar eigenlijk werken ze mee aan hun ondergang.

Onderdrukking is troef. Lege beloftes en eindeloos getreuzel verhullen alleen maar die werkelijkheid.

Dertig jaar lang heeft het Westen gepronkt met zijn goedwillendheid en humanitarisme. Het is landen binnengevallen en heeft oorlogen gevoerd, zogenaamd om de zwakken en kwetsbaren te beschermen, van Kosovo tot Oekraïne, van Afghanistan tot Irak en Libië. Heel die tijd hield men ons voor dat het Westen democratie en vrouwenrechten hoog in het vaandel droeg.

Maar in werkelijkheid – en Gaza is daarvan het duidelijkste bewijs – waren die claims een web van leugens. De wereld is een groot schaakbord. Dát was aldoor het centrale thema. En in die wereld had Washington het recht om naar “complete dominantie” te streven. Dát was onveranderlijk de drijfveer, niet de bescherming van de zwakken.

Als er over humanitarisme werd gepraat, dan was dat steevast om een diepere, rauwere waarheid aan het oog te onttrekken: macht is kracht. En niemand is machtiger dan de VS en al diegenen die bij de VS in de gunst staan.

In tegenstelling tot Israël hebben de Palestijnen geen impact op het internationale toneel

In tegenstelling tot Israël hebben de Palestijnen geen impact op het internationale toneel. Ze mogen geen leger hebben, hebben geen gevechtsvliegtuigen. Ze mogen hun grenzen niet bewaken, hebben geen controle over hun luchtruim. Ze hebben geen echte economie of munteenheid. Ze zijn volledig afhankelijk van de welwillendheid van Israëlische financiële instellingen. Ze mogen hun kleine lapjes grond, hun getto’s niet verlaten, tenzij Israël het daarmee eens is.

Ze kunnen Israël er zelfs niet van weerhouden hun huizen met de grond gelijk te maken of hun kinderen in het midden van de nacht te arresteren.

Op het internationale toneel moet niemand – het minst van al nog de regeringen in Washington en Londen – rekening houden met Palestijnse belangen.

De politieke prijs die voor de mishandeling van de Palestijnen moet betaald worden, is verwaarloosbaar. Wie hen in bescherming neemt, schiet daar politiek gezien weinig mee op. Daarom blijft hun mishandeling maar duren, dag na dag, maand na maand, jaar na jaar, decennium na decennium.

We leven in een wereld van bedrog, hypocrisie en kwade trouw. De nieuwe premier van Groot-Brittannië heeft aangegeven dat hij die duistere politieke kunsten al goed in de vingers heeft. Luister niet naar wat hij zegt, maar kijk nauwlettend naar wat hij doet.

Dit artikel verscheen op Middle East Eye. Vertaling: Ronald Decelle