Wat is er aan de hand?

België was lange tijd een belangrijke speler op de automarkt, vooral nadat een wet was ingevoerd die vereiste dat elke verkoper die meer dan 250 auto’s verkocht, een assemblagefabriek in het land moest oprichten. Ford, Citroën, Renault, Peugeot, Volkswagen, Mercedes, noem maar op, ze vestigden zich allemaal in België.

Die tijden zijn echter veranderd. Renault sloot zijn deuren in Vilvoorde in 1997, Opel deed hetzelfde in Antwerpen in 2010, en Ford volgde in Genk in 2014.

Tussen 1995 en 2022 verdween bijna de helft van de banen bij Belgische autoproducenten, van 68.600 banen naar 35.100. En dan moeten we het jobverlies bij Van Hool en nu dus mogelijk bij Audi Brussels nog meerekenen.

Waarom krimpt de industrie?

Waarom krimpt de industrie zo snel? Onder andere door de hoge energiekosten en door de lagere vraag van consumenten na corona. Dat zijn twee redenen waar andere Europese bedrijven ook mee te maken hebben.

Maar de Belgische krimp heeft ook unieke oorzaken: zoals onze afhankelijkheid van Duitsland en onze hoge staatsschuld. Duitsland heeft het ook moeilijk, maar kan banenverlies in de industrie beperken door hoge subsidies. België kan dergelijke subsidies niet bieden vanwege onze hoge staatsschuld, die tot de hoogste van Europa behoort, en verdere verhoging kunnen we ons niet veroorloven.

Daarbij worden de hoge loonkosten ook als een unieke reden gegeven. Echter zijn vakbonden het hier niet mee eens. Zij stellen dat de lonen “slechts een zeer klein onderdeel uitmaken van de totale kosten van een onderneming, zeker in de industriële maaksector”, zegt David Van Bellinghen, woordvoerder van ACV.

Hij wijst naar een andere oorzaak, namelijk overheidssteun. “De overheidssteun in China en de Verenigde Staten om precies te zijn. Met de Inflation Reduction Act is er door president Biden miljarden euro’s overheidsgeld in de industrie gepompt. Dat heeft ertoe geleid dat het voor veel bedrijven interessanter is om naar de VS te verhuizen. En er is de staatsgeleide economie van China.”

“Wat doen we in Europa? We vormen geen blok, maar doen elkaar de duvel aan om toch maar zoveel mogelijk jobs naar eigen land te halen.”

De industrie draait op een historisch laag pitje

Wat de oorzaken ook zijn, duidelijk is dat de industrie op een historisch laag pitje draait; slechts vier keer in de afgelopen halve eeuw is de industriële activiteit zo laag geweest als vandaag. Het aantal faillissementen ligt ver boven het niveau van het recordjaar 2023. Eén op de zeven bedrijven overweegt de komende tijd een herstructurering.

Het beperkte aantal grote autobedrijven in België illustreert deze situatie. Er zijn er nog maar twee overgebleven: Volvo in Gent en Audi in Vorst. En nu staat Audi Brussels ook voor uitdagingen.

Elektrificatie

Niet alleen heeft Audi te maken met de algemene trend van de-industrialisatie, maar ook met de moeilijkheden die voortkomen uit de keuzes die het heeft gemaakt met betrekking tot het type elektrische auto’s.

In Vorst begon Audi met de productie van zijn eerste elektrische auto. Dit werd gedaan in een periode waarin er enkele jaren geleden een sterke nadruk lag op elektrificatie, ook op Europees niveau, zoals autojournalist Gert Verhoeven uitlegt in de podcast ‘Het Kwartier’.

De verkoopcijfers vielen bij Audi echter tegen, “waardoor er in het verleden al verscheidene reddingspogingen werden ondernomen, onder anderen door premier Alexander De Croo”.

Er zijn in het verleden al verscheidene reddingspogingen ondernomen bij Audi

Bij Audi Brussels kozen ze ervoor om een grote, dure auto op de markt te brengen om hogere winstmarges te kunnen behalen. Zoals Verhoeven uitlegt: “Ze wisten op voorhand dat de Q8 e-tron niet de broodmaker zou worden.”

“Andere bouwers, zoals bijvoorbeeld Volvo, kozen ervoor om compactere en meer betaalbare modellen te ontwerpen die ook voor ‘Jan met de pet’ interessant moesten zijn. Zij proberen bovendien de volledige keten naar Europa te halen.”

Deze verschillende keuzes zijn duidelijk terug te zien in de verkoopcijfers: hoewel Volvo in mei 2024 meer dan 30.000 elektrische voertuigen verkocht, produceerde en verkocht Audi in Vorst enkel 53.555 elektrische exemplaren over een heel jaar.

Veel mensen zullen ontslagen worden

Wat de redenen voor de herstructurering bij Audi Brussels ook mogen zijn, de impact zal aanzienlijk zijn: “Dit betekent een enorm banenverlies”, stellen zowel ACV als ACLVB.

In de aankondiging spreekt de directie van Audi in Vorst de intentie uit om tegen 31 oktober 2024 al afscheid te nemen van 1.500 werknemers, tegen mei 2025 nog eens 1.100 werknemers, en als er geen alternatieven gevonden worden, zullen ook de resterende 300 werknemers hun werk verliezen.

Talloze gezinnen van werknemers van toeleveranciers zullen een onzekere tijd tegemoet gaan

Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING België, voegt eraan toe dat een krimp in de industrie niet zomaar wordt goedgemaakt door extra jobs in de dienstensector. “Dat komt omdat de industrie veel jobs creëert in andere sectoren. De dienstensector doet dat veel minder. Bij een industrieel bedrijf moet bijvoorbeeld schoongemaakt worden door poetsploegen, het doet een beroep op externe accountants, enzovoort. Als de industrie weggaat, betekent dat dus ook jobverlies in andere sectoren.”

Volgens ACV betekent dit dat talloze gezinnen van werknemers van toeleveranciers een onzekere tijd tegemoet gaan. De vakbonden vinden de herstructurering bij Audi onaanvaardbaar. ACLVB noemt het zelfs een “sociaal bloedbad”, vooral vanwege de aankondiging dat de sluiting in verschillende fases op zeer korte termijn zal plaatsvinden.

ACLVB geeft aan wel in een toekomst voor het bedrijf te geloven en is van plan alle alternatieven te analyseren en aan het management voor te leggen. Ze zeggen hier na de zomer, na grondige voorbereidingen, aan te beginnen.