Masoud Pezeshkian, chirurg en voormalig minister van Volksgezondheid (2001-2005), haalde een onverwachte overwinning op hardliner Saïd Jalili. Hij slaagde erin de opkomst die voor de eerste ronde minder dan 40 procent was in de tweede ronde tot bijna de helft van de stemgerechtigden op te drijven.

Bij een deel van de bevolking wist hij dus toch enige hoop op te wekken, hoewel heel wat partijen en organisaties – met succes – opriepen tot een boycot van wat ze ‘schijnverkiezingen’ noemen. Enkel door Ayatollah Ali Khamenei goedgekeurde kandidaten mogen eraan deelnemen. Meer dan de helft van de Iraniërs luisterden niet naar de oproep van de opperste leider om zeker te gaan stemmen.

Ontevreden bevolking tegemoet komen

Deze verkiezingen kwamen er na het verongelukken van voormalig president Ebrahim Raissi in een helikoptercrash op 19 mei. Dat Khamenei en zijn revolutionaire garde dit keer een figuur als Pezeshkian als kandidaat toelieten, zou er kunnen op wijzen dat ze de ontevreden bevolking een stuk tegemoet willen komen en pogingen willen doen om onder de verstikkende westerse economische boycot uit te raken en zo meer vooruitzichten op een beter leven voor de gewone mensen te realiseren.

Vooral bij de groeiende jonge stedelijke bevolking dreigt de ontevredenheid met het regime op termijn onbeheersbaar te worden. De enorme werkloosheid van 40 procent en de geldontwaarding die vooral het gevolg zijn van de boycot, zorgden vorige maand nog tot grote stakingen in de vitale olie- en gasindustrie.

Dat Khamenei en zijn revolutionaire garde dit keer een figuur als Pezeshkian als kandidaat toelaten, kan erop wijzen dat ze de ontevreden bevolking een stuk tegemoet willen komen

De sociale onrust gaat ook over het religieuze fundamentalisme dat vrouwen als rechteloze wezens behandelt, wat steeds frequenter tot grote protestbewegingen leidt, zoals na de dood van Mahsa Jina Amini in 2022, een studente die door de zedenpolitie werd meegenomen omdat ze zogenaamde ongepaste kledij droeg en in de gevangenis stierf.

“Stem van de stemlozen”

De nieuwe president Masoud Pezeshkian, die zichzelf de “stem van de stemlozen” noemt, zei hierover: “Wij verzetten ons tegen alle gewelddadig en onmenselijk gedrag (…), vooral tegenover onze zussen en dochters, …” en riep op tv op om “de kwestie van de verplichte sluiering op te lossen”.

Ook over de in 2018 door Trump gesaboteerde nucleaire deal sprak Pezeshkian zich uit. Hij wil “constructieve relaties” met Europa en Washington om “Iran uit zijn isolement te halen”. Bij de hoogste leiding van het land vrezen ze allicht ook de terugkeer van Trump in het Witte Huis. Misschien heeft de aankondiging van de opperbevelhebber van de Islamitische Revolutionaire Garde, Hossein Salami, dat hij zijn samenwerking met de nieuwe president wil versterken, ook in dat licht betekenis.

De nucleaire deal van vóór 2018 via Biden proberen herstellen in de tweede helft van 2024 is voor de stabiliteit van de Iraanse Revolutie misschien een vitale move waarvan Pezeshkian het gezicht zou kunnen worden, via ‘een verbeterde mensenrechtensituatie’: het klassieke voorwendsel van Washington voor beslissingen rond het al dan niet wurgen van de economieën van landen in het Zuiden.

Hernieuwde nucleaire deal?

In een buurland van Iran: Saoedi-Arabië, een land zonder grondwet of parlement, geleid door een absoluut monarch, heeft Washington – op wat beleefde vragen na – zelfs geen moeite met een journalist die in de Turkse ambassade in mootjes gehakt wordt. Geen vragen over mensenrechten daarbij, geen maatregelen, laat staan een economische boycot, wel integendeel.

Of het dankzij of via Pezeshkian tot een hernieuwde nucleaire deal kan komen, is absoluut niet zeker. Ook de Israëlische agressie tegen de Palestijnen en in Libanon speelt daar een belangrijke rol in.

Bron:

Iran: Massoud Pezeshkian, un président réformateur aux pouvoirs limités