Door het ultraliberale beleid van de regering, toegejuicht door het Internationaal Monetair Fonds, is de inflatie opgelopen tot 30 procent in 2023 en en zelfs 33,6 procent in april 2024. Gevolg is dat gezinnen zichzelf niet meer kunnen voeden en het zonder eieren, vlees of melk moeten stellen.

Maatregelen IMF zorgen voor inflatie van 30 procent

Op aanraden – in feite bevel – van het IMF besloot de regering een jaar geleden geen brandstofsubsidies meer toe te kennen, waardoor de benzineprijzen verdrievoudigden. Andere neoliberale maatregelen, zoals het opheffen van alle beperkingen op de valutamarkt en bezuinigingsmaatregelen voor de publieke sector, zijn sinds vorig jaar ook doorgevoerd onder het mom van herstel van de overheidsfinanciën.

Vandaag al 40 procent in armoede

Deze maatregelen worden meedogenloos uitgevoerd in een land waar volgens cijfers van de Wereldbank al 40 procent van de bevolking onder de armoedegrens leeft. Terwijl de bevolking steeds dieper in armoede wegzakt, feliciteert het IMF de regering in zijn laatste rapport: ” Nigeria is de weg ingeslagen van ambitieuze hervormingen onder de nieuwe regering van Bola Tinubu, met als doel de macro-economische stabiliteit te herstellen en meer inclusieve groei te ondersteunen.”

Minimumloon van 20 euro … per maand

De bevolking had veel verwacht van de onderhandelingen over het minimumloon. Dat bedraagt momenteel zo’n 20 euro per maand, de vakbonden eisen een verhoging tot 300 euro. De staking kreeg veel navolging en leidde tot grote stroomonderbrekingen, verstoring van het vliegverkeer, volledige sluiting van scholen enzovoort. Noodgedwongen heropende de regering de onderhandelingen en kondigden de vakbonden een wapenstilstand af.

Wereldbank in de bres voor neoliberaal beleid van president Tinubu

Er is echter nog niets geregeld en het IMF en de Wereldbank blijven druk uitoefenen om te verhinderen dat de bezuinigingen worden vertraagd. Op 14 juni kende de Wereldbank bijvoorbeeld een lening van 2,25 miljard dollar toe, maar verklaarde daarbij: “Het is cruciaal om het moment vast te houden dat is gecreëerd door het nieuwe economische beleid van president Bola Tinubu, dat het land op een nieuwe weg zet dat de economie kan stabiliseren en uiteindelijk de bevolking uit de armoede kan halen”. Die nieuwe weg, die de Wereldbank en het IMF toejuichen, heeft wel geleid tot een verdubbeling van de elektriciteitsprijzen afgelopen mei. Dat was dan ook de druppel te veel voor de vakbonden en het volk.

Wat er in Nigeria gebeurt, is veel landen in Azië, Afrika en Latijns-Amerika ook al overkomen, omdat ze de aanbevelingen van het Internationaal Monetair Fonds hebben opgevolgd om leningen te krijgen. De logica achter die voorwaarden is altijd dezelfde: het afslanken van de staat, de privatisering van openbare diensten, het stopzetten van de steun voor eerste levensbehoeften, enzovoort.

Boko Haram herleeft

De afslanking van de staat en van de openbare diensten en de massale verarming van het land zijn een belangrijke voedingsbodem voor terroristische groeperingen die het land proberen te destabiliseren. Het verbaast dan ook niet dat ze ook deze sociale crisis hebben aangegrepen om hun offensief te hervatten. In de deelstaat Borno, een van de bolwerken van Boko Haram, werden op zaterdag 29 juni meerdere zelfmoordaanslagen gepleegd. Volgens de politie zijn daarbij “achttien mensen, onder wie kinderen, mannen, vrouwen en zwangere vrouwen gedood […], negentien andere slachtoffers zijn ook ernstig gewond geraakt”.

Neoliberale bezuinigingen spelen in kaart van terreur

In feite zijn het neoliberalisme en het economische beleid dat wordt opgelegd door het Internationaal Monetair Fonds en de Wereldbank objectieve bondgenoten van terroristische destabilisatie. Het pleidooi voor de afslanking van de staat en de privatisering van openbare diensten verhindert ook dat de staat de natie kan opbouwen. Door die maatregelen worden sommige regio’s vrijwel aan hun lot overgelaten, om de middelen te concentreren op locaties die winstgevend zijn voor multinationals. Deze structurele hervormingen isoleren die regio’s, ondermijnen de nationale eenheid en creëren een gevoel van verlatenheid in grote delen van het land.

Strijd tegen terreur kan alleen met sterke staat en steun van bevolking

Een effectieve strijd tegen terroristische destabilisatie kan alleen worden gevoerd met steun van de bevolking. Daarvoor moet de staat aanwezig zijn en zijn rol als verdediger van nationale eenheid en cohesie op zich nemen. Economische onzekerheid leidt er echter toe dat mensen zich terugtrekken in hun eigen etnische of gemeenschapsgroep, waardoor spanningen tussen gemeenschappen kunnen ontstaan. In zijn rapport van 26 juni schat Amnesty International dat alleen al in de staat Benin tussen januari 2023 en februari 2024 2.500 mensen zijn gedood bij botsingen tussen herders en boeren.

Shell Nigeria: een karikatuur, maar helaas ook pijnlijke realiteit

Tot slot leiden de aanbevelingen van het IMF en de Wereldbank ertoe dat Afrikaanse staten die leningen hebben afgesloten, alle controle over privé-investeerders opgeven in de hoop er meer te kunnen verwelkomen. Het voorbeeld van de oliemultinational Shell is karikaturaal. Al tientallen jaren wordt deze multinational bekritiseerd om zijn gevaarlijke praktijken, die de Nigeriaanse ngo HEDA zo beschrijft: “Veelvuldige olielekkages uit zijn infrastructuur en inadequaat onderhoud hebben grondwater en drinkwaterbronnen vervuild, landbouwgrond en visreserves vergiftigd en de gezondheid en het levensonderhoud van de lokale bevolking ernstig geschaad. Vandaag wil Shell zijn bedrijf in Negeria verkopen aan een ander bedrijf onder voorwaarden die Isa Sanusi, directeur van Amnesty International Nigeria, scherp bekritiseert: “Er is een groot risico dat Shell miljarden euro’s opstrijkt uit de verkoop van dit bedrijf en de slachtoffers van de schade zonder verhaal achterlaat, meet aanslepende misstanden en schade aan hun gezondheid. Er moeten garanties en financiële zekerheden komen om de bestaande vervuiling onmiddellijk te herstellen en de bevolking te beschermen tegen toekomstige schade, voordat groen licht wordt gegeven voor deze verkoop. Shell mag zich niet onttrekken aan zijn verantwoordelijkheden op het gebied van milieusanering; het moet de zeer aanzienlijke schade herstellen die het in de regio heeft aangericht.”

Dit voorbeeld alleen onderstreept dat Afrikaanse staten en naties niet minder staat nodig hebben, zoals het IMF en de Wereldbank vragen, maar meer, d.w.z. patriottische staten die een echt ontwikkelings- en natievormend beleid voeren.

Voor meer informatie

– Jean-Christophe Servant, Du Nigéria à la Zambie, l’insécurité alimentaire sur toutes les bouches, CETRI, 24 juni 2024

– Nigeria. De regering moet de verkoop van Shell’s Niger Delta-activiteiten blokkeren totdat de mensenrechten naar behoren zijn beschermd”, Amnesty International, 15 april 2024