Le Monde kopte op 17 juni: ‘In Afrika komt een historische terugval in zicht voor het Franse leger’. RFI radio zei daarover: “Parijs wil zijn zichtbaarheid en voetafdruk verminderen”.
In Gabon en Senegal daalt het aantal soldaten van 350 naar circa 100, in Ivoorkust van 600 naar circa 100 en in Tsjaad van 1.000 naar 300. De grootste militaire basis, Djibouti (Oost-Afrika), behoudt wel zijn huidige sterkte van 15.000 Franse troepen.
Om een idee te vormen van de omvang van de verandering: twee jaar geleden had Frankrijk nog 6.600 soldaten in Westelijk Afrika, 5.000 in het kader van de operatie ‘Barkhane’ in de Sahel en nog eens 1.600 in de bases in West-Afrika en Gabon. Dat worden er in de toekomst dus 600.
Allemaal de schuld van de Russen?
Aan de basis van deze hervorming liggen de beslissingen van de Centraal-Afrikaanse Republiek en Mali in 2022, en Burkina Faso en Niger in 2023 om het Franse leger te dwingen om te vertrekken.
De Franse regering wijt die beslissingen vooral aan een zogenaamde anti-Franse propagandacampagne van Rusland in de regio. In juli 2022 zei president Macron tijdens een officiële reis naar West-Afrika: “Rusland probeert zijn invloed in de regio te ontwikkelen door anti-Franse propaganda en valse informatie te verspreiden”.
Dat er in Afrika een informatieoorlog woedt tussen Frankrijk en zijn bondgenoten aan de ene kant en Rusland aan de andere kant is duidelijk. Bij alle hedendaagse conflicten is er sprake van een informatieslagveld. Maar concluderen dat het verzet tegen de Franse militaire aanwezigheid uitsluitend te wijten is aan deze informatieoorlog, is om minstens twee redenen onjuist.
Facebook sloot 84 nep-accounts gelinkt aan Franse leger
Ten eerste gaat Macron er daarmee van uit dat de betrokken Afrikaanse volkeren niet in staat zijn om een eigen mening te vormen door de verschillende informatie met elkaar te vergelijken.
Ten tweede verdoezelt zijn bewering de net zo omvangrijke Franse propagandacampagne. In december 2020 liet Facebook nog 150 actieve nep-accounts in de Sahel sluiten, waarvan er 84 gelinkt waren aan het Franse leger, zo vertelde Elijah Bla, hoofdredacteur van RP Média, een nieuwswebsite die de nieuwsproductie in Afrika bestudeert.
Wil Frankrijk echt breken met zijn koloniaal verleden?
De komende hervorming van het militaire systeem heeft alles te maken met het groeiende verzet tegen Frankrijk in Afrika in het algemeen en in de regio in het bijzonder. Al gaat die Franse hervorming meer over de vorm. Het doel blijft om de inhoud te behouden, namelijk voorkomen dat de publieke opinie zich nog meer keert tegen de Franse militaire aanwezigheid in Tsjaad, Gabon of Ivoorkust.
Dat kan immers, op korte of lange termijn, leiden tot nieuwe eisen voor een Franse militaire terugtrekking. Daarom wil Frankrijk nu snel breken met het verleden, wat betekent dat de Franse militaire aanwezigheid discreter moet worden.
Toen Macron voormalig minister Jean Marie Bockel tot zijn “persoonlijk gezant” voor Afrika aanstelde en hem vroeg om voor juli een rapport in te dienen om “de redenen en procedures van deze aanpassingen […] uit te leggen en daarbij te luisteren naar hun behoeften”, zei de oud-minister:
“Frankrijk wil nu minder zichtbaar aanwezig zijn, maar wel logistieke, menselijke en materiële toegang tot deze landen behouden, terwijl we onze actie opvoeren om tegemoet te komen aan de aspiraties van deze landen”.
De Franse stafchef, Thierry Burkhard, gaf op 17 juni in Le Monde in dezelfde zin toe dat “Franse bases in Afrika en hun zichtbaarheid moeilijk te beheren zijn geworden […] We moeten daarom ons plan aanpassen”.
Doel blijft om “strategische toegang” tot de regio te garanderen
Bij het beschrijven van de nieuwe spreiding stelt de stafchef dat het doel blijft om “een strategische toegang over zee en door de lucht te garanderen”. Met andere woorden, om permanente bases in stand te houden die veel kleiner zijn, maar wel de infrastructuur hebben om snel een grote toestroom van troepen op te vangen, mocht dat nodig zijn.
In een open brief aan president Macron, legt een groep organisaties en vooraanstaande figuren een en ander uit:
“Het idee lijkt misschien nieuw, maar het is gewoon onderdeel van een langzame evolutie in het Franse militaire netwerk in Afrika sinds de onafhankelijkheid. De geleidelijke vermindering van de mankracht is altijd gecompenseerd door de ontwikkeling van interventiemiddelen en de snelheid van inzet vanaf een paar ankerpunten, waardoor tientallen externe operaties mogelijk werden. […]
Hoewel de Franse president altijd een militaire aanwezigheid op dit continent wilde behouden, zeggen we tegen het Franse leger in Afrika dat het hoog tijd is om te vertrekken. Het is tijd dat de Franse militaire bases volledig worden ontmanteld, dat er een einde komt aan de externe operaties en dat de militaire samenwerking met autoritaire regimes wordt beëindigd”.
“We zeggen tegen het Franse leger in Afrika dat het hoog tijd is om te vertrekken”
Minder zichtbaar, niet minder effectief en neokoloniaal
Of de militaire interventies nu georganiseerd zijn vanuit Frankrijk of door een militaire aanwezigheid ter plaatse, ze hebben de afgelopen twintig jaar een duidelijk palmares.
Denk maar aan de inmenging in Ivoorkust en de installatie van een macht die ondergeschikt is aan Parijs, de creatie van een blijvende chaos in Libië en de daaruit voortvloeiende destabilisatie van alle landen van de Sahel door terroristische groeperingen.
Zoals we kunnen zien, is de echte behoefte van de Afrikaanse volkeren niet om de Franse militaire aanwezigheid minder zichtbaar of discreter te maken, maar om hun nationale soevereiniteit echt te herstellen op het gebied van defensiebeleid, net als op alle andere gebieden.
Echte dekolonisatie is een actuele kwestie die moet worden opgelost
Het gaat niet om zichtbaarheid, maar om het al dan niet in stand houden van een neokoloniale relatie tussen Parijs en zijn voormalige koloniën. Zoals we kunnen zien, blijft echte dekolonisatie een actuele kwestie die moet worden opgelost.
Meer info
– Armée Française en Afrique : il est largement temps de partir
– La présence militaire française en Afrique en chute libre
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
