“Vermont heeft zojuist geschiedenis geschreven”, zegt Jamie Henn, woordvoerder van klimaatactiegroep Make Polluters Pay in de Financial Times. “Voor het eerst vraagt een staat Big Oil om hun eerlijke deel van de klimaatschade te betalen.” Ze verwijst hier naar olie- en gasbedrijven ExxonMobil en Chevron.
Voor het eerst vervuilers financieel aansprakelijk
Vermont is niet alleen de eerste staat in de VS, maar de eerste regio in de wereld waar vervuilers financieel aansprakelijk worden gesteld. Staten zoals New York, Californië, Maryland en Massachusetts hebben dit jaar ook een poging gewaagd, maar daar zijn vergelijkbare wetsvoorstellen niet goedgekeurd.
De Climate Superfund Act geeft aan staatssecretaris van Financiën van de staat Vermont de opdracht om een rapport op te stellen met een overzicht van alle gemaakte klimaatkosten voor de inwoners van Vermont ten gevolge van de broeikasuitstoot in de afgelopen twintig jaar. Hiervoor kijkt hij naar de impact van de uitstoot op de natuurlijke hulpbronnen en landbouw, de volksgezondheid, huisvesting en op de economische ontwikkeling.
Samen met het Agentschap voor Natuurlijke Hulpbronnen maakt hij gebruik van nieuwe wetenschappelijke methoden om te berekenen in welke mate klimaateffecten het gevolg zijn van specifieke menselijke acties. Deze snelgroeiende tak van de wetenschap is speciaal ontwikkeld om historische uitstoot van specifieke sectoren en bedrijven te kwantificeren.
Al is de verwachting dat fossiele brandstofbedrijven deze nieuwe wet niet zomaar laten passeren en de staat Vermont voor dure juridische uitdagingen zal stellen. Maar juridische experts hebben laten weten dat ze bereid zijn de grondwettelijkheid van het wetsvoorstel te verdedigen, zodra het wordt aangevochten.
Klimaatrechtszaken grote invloed op wetgeving
Het zijn juist de vele klimaatgerelateerde rechtszaken die jaarlijks wereldwijd plaatsvinden, die mee beleid en bestuur beïnvloeden en leiden tot wetgevende hervormingen. Dat concluderen de London School of Economics en Colombia University in een rapport dat ze vandaag, woensdag 27 juni, hebben uitgebracht.
Het afgelopen jaar is het aantal klimaatrechtszaken opnieuw sterk gestegen, naar ruim 230, zo blijkt uit het rapport. En in totaal zijn er 2.600 klimaatrechtszaken aangespannen. Meer dan de helft van deze rechtszaken hebben plaatsgevonden in de VS. “Deze rechtszaken lijken ook invloed te hebben gehad op de voorgestelde Climate Superfund Act in Vermont”, aldus het rapport.
“Baten geprivatiseerd, kosten gesolidariseerd”
“Andere Amerikaanse staten en wetgevers in de Filipijnen overwegen soortgelijke wetten.” In België heeft Klimaatzaak vzw eind vorig jaar nog een rechtszaak gewonnen tegen de federale staat en het Vlaamse en Brusselse gewest die veroordeeld werden voor ontoereikend klimaatbeleid en dus een schending van de mensenrechten en de zorgplicht. Het Hof van Beroep in Brussel legde de federale regering een gerechtelijk bevel op om minimaal 55 procent minder broeikasgassen uit te stoten tegen 2030.
Maar daarnaast zou het een positieve ontwikkeling zijn om, net als in Vermont, ook in België de vervuilers bij wet financieel aansprakelijk te kunnen stellen voor de klimaatschade die ze aanrichten. “De klimaatrampen stapelen zich zienderogen op, terwijl fossiele bedrijven astronomische winsten maken: het is niet meer dan logisch dat overheden hierop ingrijpen”, laat Sarah Tak van Klimaatzaak vzw weten als we haar vragen hoe ze nu naar de ontwikkelingen in Vermont kijken.
Tak: “Vandaag worden de baten geprivatiseerd maar de kosten gesolidariseerd, want het is hier de belastingbetaler die opdraait voor de klimaatschade die deze bedrijven veroorzaken. Wetens en willens overigens, want de zogenaamde carbon majors weten aantoonbaar al decennia dat de verbranding van hun producten zou leiden tot enorme catastrofes. Dit soort van actief overheidsingrijpen is daarom een hoopvolle trend, maar vindt voorlopig voornamelijk in de VS plaats.”
Wereldwijd fonds
De nieuwe baanbrekende wet in Vermont roept ook dringende vragen op over rechtvaardigheid, benadrukt het rapport van London School of Economics en Colombia University. ‘Waarom zouden Amerikaanse staten Amerikaanse bedrijven wel aansprakelijk kunnen stellen voor het betalen van de kosten van klimaatgerelateerde verliezen, en gemeenschappen in het mondiale Zuiden heel veel moeite hebben om enige wetgeving, die hetzelfde probeert te bereiken, af te dwingen?’
Zoals Rosemary Lyster, professor Climate and Environmental Law aan University of Sydney Law School in 2015 heeft betoogd, kan de oplossing volgens het rapport liggen in een mondiale Fossil Fuel-Funded Climate Disaster Response Fund. “Een idee dat mogelijk steeds meer steun zal krijgen in internationale onderhandelingen naarmate de uitdagingen van het overlaten van dergelijke kwesties aan rechtszaken duidelijker worden”, stelt het rapport.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
