“Demonstraties zijn fundamenteel voor democratie”, zo legt jurist en activist Bo Salomons helder uit. Betogen is in principe altijd toegestaan. Ze mogen alleen beperkt worden ter bescherming van gezondheid, verkeer of ter voorkoming van wanorde.
Bij zo’n beperking kan het gaan om een verplaatsing van de betoging, het opleggen van voorwaarden tot een verbod; Maar: die beperkingen moeten noodzakelijk zijn, proportioneel zijn met het te behalen doel, en er mag geen andere, minder ingrijpende optie over zijn.
Democratie onder druk
De harde aanpak van de Pro-Palestina protesten toont hoe die principes van het recht op protest steeds meer onder druk komen te staan.
Zo werd in Nederland een motie aangenomen om de slogan ‘From the river to the sea’ strafbaar stellen, hoewel het Gerechtshof eerder reeds had gesteld dat er geen sprake is van haat of oproepen tot geweld en de slogan dus onder de vrije meningsuiting zou moeten vallen. Het is daarbij opmerkelijk dat die motie ook gesteund werd door net die partijen die in andere gevallen graag luid verkondigen dat we ‘tegenwoordig niets meer mogen zeggen’.
Om beperkingen van het recht op protest te legitimeren worden de deelnemers aan protesten door politici en bepaalde opiniemakers constant verdacht gemaakt. In het geval van de pro-Palestijnse protesten, worden de demonstranten zonder duidelijke aanwijzingen in verband gebracht met antisemitisme.
Elke kritiek op Israël wordt geframed als haat tegen Joden. In Nederland werkt die framing zo sterk dat zelfs linkse partijen zoals GroenLinks, PvdA en SP in een poging om zichzelf te verdedigen, zich distantiëren van het vermeende antisemitisme van actievoerders, ook wanneer dit helemaal niet is aangetoond.
“Op deze manier geven de progressieve en linkse partijen het demonstratierecht uit handen”, zo waarschuwde Salomons in maart. “Het is wachten op het volgende grondrecht dat zich op deze manier laat inperken.”
Verregaande intimidatie
Die waarschuwing is niet onterecht gebleken.
Eerder werd een motie ingediend om universiteiten en hogescholen te verzoeken de samenwerkingen met Israëlische universiteiten niet te verbreken, een maatregel die sterk ingrijpt op de institutionele autonomie van hoger-onderwijsinstellingen.
In een recent door de extreemrechtse JA21-Kamerlid Joost Eerdmans ingediende motie staat dat het “onaanvaardbaar is dat studenten zich bij protesten op diverse Nederlandse universiteiten en hogescholen zwaar hebben misdragen”. De eenmansfractie van JA21 roept daarom in een motie op tot het intrekken van de verblijfsvergunning van studenten die afkomstig zijn uit landen buiten de EU. De motie kreeg een meerderheid in de Kamer.
Niet alleen studenten, ook tegenover docenten die deelnemen aan demonstraties is er sprake van verregaande intimidatie.
“Er staan docenten in de frontlinie van de demonstraties. We vragen aan deze joodse leerlingen om morgen weer aan te schuiven in de klas, bij de docenten die opriepen: ‘Er is geen plek voor zionisten’”, zei VVD-Kamerlid Martens bij televisieprogramma Goedemorgen Nederland. “Op het moment dat je oproept dat er geen plek is aan jouw universiteit voor een grote groep leerlingen, dan heb je wat mij betreft als docent daar niet zoveel te zoeken. Ik vind dat je dan op zoek moet naar een andere baan.”
De logica is steeds dezelfde: kritiek op het zionisme of Israël wordt zomaar gelijkgeschakeld met antisemitisme, waarna dit vermeende antisemitisme als argument wordt gebruikt om mensen basisrechten zoals het recht op vrije meningsuiting, het demonstratierecht, verblijfsrecht en academische vrijheid te ontzeggen.
Dat zou niet enkel degene die begaan is met Palestina moeten bezighouden. Iedereen die bezorgd is om de democratie zou zich moeten uitspreken.
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
