Het artikel Wij willen Israëlische wetenschappers niet isoleren van de rectoren van de Nederlandse universiteiten1 hebben we met stijgende verbazing gelezen. Juist nu er op meerdere universiteiten in Nederland commissies worden samengesteld om de banden met Israëlische universiteiten kritisch en onafhankelijk te beoordelen, doen zij een schot voor de boeg: ‘Wij willen de banden niet verbreken’. Deze bestuurlijke communicatie roept grote twijfels op over de onafhankelijkheid en slagkracht van deze commissies.
Onze zorg betreft echter niet alleen de pijnlijke timing van dit bericht. De rectoren stellen dat ze bovenal zorg willen dragen voor het bewaren van de academische vrijheid. Ze wekken de indruk dat een institutionele boycot individuele Israëlische wetenschappers zou isoleren, en daarmee hun academische vrijheid zou schenden.
Zoals de rectoren echter allang weten, kan ook na het bevriezen van institutionele banden de samenwerking met individuele Israëlische collega’s en studenten zonder belemmering doorgaan. Het betoog van de rectoren is dus een verdraaiing van de feiten, wat een eerlijk en helder gesprek bijna onmogelijk maakt.
Scholasticide
Over de schending van de academische vrijheden van Palestijnse studenten, wetenschappers en universiteiten zijn de rectoren opvallend stil. Israëlische kinderen van Palestijnse afkomst worden vanaf hun eerste schooljaar structureel gediscrimineerd. Eenmaal op de universiteit worden ze opnieuw gediscrimineerd, lastiggevallen, en regelmatig zonder proces of aanklacht gedetineerd.
UvA voor Palestina. Foto: Benjamin Schoonenberg
Hetzelfde geldt voor Palestijnse hoogleraren aan Israëlische universiteiten. Palestijnse wetenschappers en studenten in bezet gebied ondervinden al jaren tal van belemmeringen. Israël maakt hun deelname aan het internationale wetenschappelijke verkeer vrijwel onmogelijk.
In Gaza zijn bewust alle universiteiten vernietigd. Als we het willen hebben over de bedreiging van de academische vrijheid, dan moeten we beginnen bij deze scholasticide, waarbij inmiddels ook honderden docenten en duizenden studenten zijn vermoord.
De academische vrijheden van kritische Israëlische wetenschappers staan daarnaast ook zwaar onder druk. Ilan Pappé, Neve Gordon, Haim Yacobi, Eyal Weizman en Maya Wind werd het werken onmogelijk gemaakt.
Zij moesten naar het buitenland uitwijken om hun werk voort te zetten. Onderzoek naar gevoelige thema’s, zoals de Nakba van 1948, wordt stelselmatig verhinderd, terwijl onderzoek ter ondersteuning van Israëls militaire campagnes en landuitbreiding juist wordt aangemoedigd.
De afgelopen weken heeft de Israëlisch-Canadese antropologe Maya Wind een reeks lezingen op onze universiteiten gehouden. De rectoren hebben hier kunnen horen welke vergaande rol Israëlische universiteiten spelen in de bezetting van Palestijnse gebieden en het militaire geweld.
Foto: Benjamin Schoonenberg
Een aantal universiteiten is deels gebouwd op Palestijns grondgebied. Veel universiteiten zijn betrokken bij de ontwikkeling van wapensystemen en militaire doctrines. Ze huisvesten legerbases en legeropleidingen, produceren rechtvaardigingen voor de kolonisatie van Palestijns land, de geleidelijke etnische zuivering van inheemse Palestijnen, en andere schendingen van mensenrechten en internationaal recht.
Medeplichtig
Opkomen voor academische vrijheid betekent weigeren om nog langer het Israëlische systeem van apartheid en voortdurende Nakba te accepteren. Het moet een erkenning inhouden van de grove vernietiging van Palestijnse academische vrijheden, infrastructuur en wetenschappers.
Ook moeten we weigeren onze wetenschappers en studenten medeplichtig te maken door met deze universiteiten samen te blijven werken. Universiteiten in Europese landen als Spanje, Noorwegen en België hebben al bevriezing van hun samenwerkingsverbanden aangekondigd.
Het antwoord van de rectoren op deze misdaden tegen de menselijkheid is een sterk staaltje ontkenning: niet alleen van de feiten, maar ook van de basale mensenrechten van de Palestijnen.
Ook verschillende Nederlandse kunstacademies en het Netherlands Institute for Advanced Studies hebben dat gedaan. De rectoren zetten onze moedige collega’s op deze kwetsbare instellingen in de kou.
Dit weten de rectoren.
En toch stellen ze dat ‘er talloze manieren [zijn] waarop het vreselijke conflict dat zich nu afspeelt in Gaza bekeken, gewogen en geïnterpreteerd wordt’. Dat is een onjuiste karakterisering van de internationale wetenschappelijke en juridische consensus.
Foto: Benjamin Schoonenberg
Zoals een reeks gerenommeerde juristen en wetenschappers, onder wie ook Israëlische genocidewetenschappers, heeft gesteld: er is genocide gaande. Er is ook solide wetenschappelijke kennis over de gewelddadige bezetting van Palestijns grondgebied, onteigening, apartheid, marteling en vervolging, en andere misdaden tegen de menselijkheid die Israël systematisch pleegt.
Het antwoord van de rectoren op deze misdaden tegen de menselijkheid is een sterk staaltje ontkenning: niet alleen van de feiten, maar ook van de basale mensenrechten van de Palestijnen.
Als de rectoren voor de academische vrijheid willen opkomen, gaan ze naast ons staan om samen een boycot van medeplichtige Israëlische universiteiten vorm te geven, ook als dat haaks staat op het beleid van onze eigen regering.
Irene van Oorschot is universitair docent sociologie (Rotterdam), Markha Valenta is universitair docent politicologie (Utrecht) en Alessandra Spadaro is universitair docent internationaal recht (Utrecht)
De wetenschappers met wie zij ruggenspraak voor deze opinie hielden betreffen enkele honderden vanuit alle Nederlandse universiteiten, hogescholen, medische centra en kunstacademies, onder andere via het netwerk Dutch Scholars for Palestine.
Zie de Open Brief van Nederlandse wetenschappers in solidariteit met de studentenprotesten (ondertekend door meer dan duizend wetenschappers).
Deze Opinie verscheen oorspronkelijk in Trouw 11 juni 2024
Note:
1 Ondertekend door rectoren Tilburg University, Universiteit Leiden, Universiteit van Amsterdam, Open Universiteit, Wageningen University, Rijksuniversiteit Groningen, TU Eindhoven, Radboud University, Universiteit Utrecht, Universiteit voor Humanistiek, Universiteit Maastricht, Erasmus Universiteit Amsterdam, Universiteit Twente, TU Delft, Vrije Universiteit Amsterdam (nvdr).
Steun voor een nieuwe website
We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.
