Al meer dan twintig jaar geleden leerden we van toenmalig VUB-prof Frank Thevissen dat de impact van advertenties, partijprogramma’s en borden van 20 m² ‘marginaal’ is. Verkiezingsaffiches irriteren bovendien, ze vloeken met elkaar, zijn schreeuwerig. Visuele vervuiling. Andere media hebben veel meer impact.

Maar politieke partijen hebben overheidsgeld zat. En politici grote ego’s die graag gestreeld worden. Dus zijn die rommelige tuinborden er toch weer. Ze maken ook duidelijk wie er allemaal mee naar uw stem hengelt.

Blauw

Blauw lijkt wel de dominante kleur te zijn. In de kleurenpsychologie staat blauw voor betrouwbaarheid, en van extreemrechts tot extreemlinks hebben ze dat goed begrepen. De dominantie van blauw heeft wellicht ook te maken met de dominantie van blauw op sociale media. Tussen al dat blauw valt Open Vld nauwelijks nog op.

Opvallend: de affiches van Vlaams Belang zijn het blauwst, soms zelfs zonder één spatje geel of bruin. Alleen maar meer blauw op straat. De uitroeptekens zijn salonfähig verdwenen. De handtekening van de voorzitter moet voor extra geloofwaardigheid zorgen. Alleen de hele woorden in hoofdletters – ‘blok-letters’ – schreeuwen nog ‘VLAANDEREN WEER VAN ONS’. Wie die ‘ons’ precies zijn? Om dat te achterhalen, moet je wat wij-zij-denken. Het is het uit-sluitende, niet-inclusieve ‘ons’. Het ‘ons’ dat ook doorklinkt in ‘ons land’ als het over migratie gaat.

Affiche Vlaams Belang

Het drukst zijn de PVDA-affiches. Daarop is wel rood te zien, maar toch ook best veel blauw. De slogan ‘tax the rich’ is een duidelijk programmapunt, ook al staat het er in het Engels: PVDA sluit aan bij een internationale beweging. Samen met Vlaams Belang kiest PvdA resoluut voor digitaal. Die twee beseffen al langer dat er meer invloedrijke media zijn dan affiches.

En natuurlijk domineert blauw ook bij Open Vld. Daar is het vooral de premier die de meubelen moet redden. En de slogan ‘Morgen doen werken’. Open Vld blijft dus de partij van de werkgevers die anderen ‘doen werken’. Bij Open Vld Brussel ging bij vorige verkiezingen nog 85 procent van het budget naar affiches. Nu is dat nog maar 20 procent, terwijl 70 procent nu naar digitaal gaat. In Bruzz vertelt campagneleider Frédéric De Gucht dat je het bereik van 100.000 verkiezingsposters online kunt realiseren met 200 euro sponsoring op Facebook. Zelf liet hij niet eens meer een persoonlijke affiche of folder drukken.

Fuchsia en oranje

Met CD&V kies je voor zekerheid. In de affiches is dat ook de zekerheid van volop oranje. Die kleur staat voor jeugd, energie, levensvreugde. Oranje is warmer dan geel, wat avontuurlijker ook, optimistisch, gezellig. Oranje zou zelfs de eetlust aanwakkeren en depressie tegengaan. Van CD&V zie ik ook nog affiches met de achternaam van de kandidaat vóór de voornaam. Brrr. Doet me aan school denken.

Nóg opvallender is het fuchsia van Voor U, het bonte allegaartje van Els Ampe. Bizar om met een kleur van rozengeur en maneschijn te roeptoeteren ‘De politiek is rot!’ Het rose bonbon dreigt op 9 juni wat fletser te kleuren, want ook op de affiches blinkt het ‘positief alternatief’ niet echt uit in duidelijkheid. En voor proteststemmen zijn er al alternatieven genoeg.

Groen en vaalgeel

De meest inhoudelijke affiches hangen voor het raam bij sympathisanten van Groen. Zij kunnen bij de partij raamaffiches bestellen met vijftien verschillende boodschappen: van ‘Boycott Israel Now’ tot ‘Fok Fossiel. Kies Klimaat’. En als conclusie elke keer het wat stroever klinkende ‘Enkel met Groen’ (mijn ‘enkel’ zit net boven mijn hiel). Bij Groen gaat het nog altijd vooral om de boodschap, niet om de poppetjes.

Affiches Groen

Dat is wel even anders bij N-VA. Veel affiches zonder boodschap, met alleen maar een groot ego, foto en naam erop. Als ik door mijn stad fiets, heb ik het gevoel dat N-VA voor de goedkoopste drukker gekozen heeft. Het vanzelf al wat fletse geel, verliest nú al zijn glans.

Algemene verrechtsing

En de algemene verrechtsing blijkt het duidelijkst bij Vooruit. In Sint-Niklaas zie ik dat iemand ijverig alle affiches van Conner Rousseau van Hitlersnorretjes voorzag. Maar de link met Duitse affiches uit de jaren dertig was me ook zonder die snorretjes onder de bijgewerkte neus van Rousseau al opgevallen. Alle kandidaten van Vooruit kijken op de affiches naar rechts. Iemand heeft daar verkocht gekregen dat naar rechts kijken toekomstgericht is. Een beetje mijmerig kijken alle kandidaten ook wat naar de hemel rechtsboven.

Links: Duits affiche uit de jaren 30. Rechts: Affiche Vooruit.

Dat een spindoctor die ‘Duitse pose’ bij Vooruit verkocht kreeg, is een krachttoer: als verschillende kandidaten naast elkaar op de affiches prijken, symboliseert die uniforme pose vooral dat ze allemaal netjes in het gelid lopen. Niets eigen persoonlijkheid. En niets boodschap op de affiches. Als Vooruit op 9 juni scoort, aan de affiches zal het niet liggen. (En niet aan de Roma, de mensen met overgewicht en de hanekamdragers.)

Foto’s van mensen die hun best doen om er betrouwbaar uit te zien, partijnaam en nietszeggende – of zelfs helemaal geen – slogan. Het blijft bevreemden dat iemand ervan uitgaat dat ik op basis van zo’n affiche op hem/haar/hun zou stemmen. Is iemand die dat denkt over mij mijn stem wel waard?

Mark Van Bogaert werkte als zelfstandig tekstschrijver en schrijfcoach mee aan campagnes van verschillende politieke partijen. Bij LannooCampus publiceerde hij boeken over helder, wervend en scanbaar schrijven.