Het menselijke bestaan speelt zich steeds af tegen de achtergrond van onvermijdelijke referentiekaders. We leven steeds binnen een stelsel van vooronderstellingen die we voor absoluut houden en die als zodanig constitutief zijn voor de manier waarop we de werkelijkheid als betekenisvol ervaren.

Deze vooronderstellingen zijn het product van de voortdurende interactie tussen de culturele paradigma’s, zoals die aan ons worden overgedragen door de gemeenschap waarin we opgroeien, en onze concrete individuele ervaring van de werkelijkheid.

Paradigma, de nieuwe film van Jozef Devillé en Pablo Eekman, benadrukt de discrepantie die we in het alledaagse leven ervaren tussen deze interacties. Zo strookt hetgeen we daadwerkelijk ervaren als belangrijk, vaak niet met de grote verhalen waarop onze samenleving is gebouwd.

De film legt niet alleen deze discrepanties bloot, maar confronteert ons eveneens met het feit dat de ervaring van deze kloof van alle tijden is. De paradigma’s laten ons al generaties lang teleurgesteld achter, maar we slaapwandelen rustig verder.

Aan de hand van een indrukwekkende collage van archiefbeelden van de VRT, worden we begeleid doorheen zeven verschillende paradigma’s: geld, rijkdom, orde, democratie, waarheid, groei en succes. Deze worden steeds aan elkaar geregen door een associatieve montagelogica die, wanneer nodig, gepaard gaat met een verklarende voice-over (ingesproken door muzikante Meskerem Mees).

De centrale boosdoener doorheen deze verhalen is eigenlijk steeds dezelfde: het kapitalistische systeem dat in de vorm van de instrumentele efficiëntielogica binnentreedt in alle sferen van het leven. Hoewel dit op bepaalde momenten wat reductionistisch en repetitief aanvoelt, slagen de filmmakers er toch in om niet te vervallen in een langdradig ideologisch discours, maar om de toeschouwer aan te zetten tot individuele reflectie. 

Aan de hand van een historisch perspectief duidt de film op het conventionele karakter van de paradigma’s, om op die manier te benadrukken dat het wel degelijk anders kan. Niet door een concreet alternatief te schetsen, maar door te wijzen op de genealogie van onze heersende denkbeelden. Hierin schuilt dan ook het activistische karakter van de film.

“Het is een oproepen tot het besef dat we samen tot verandering kunnen komen en niet kunnen blijven wachten tot er van bovenaf iets geregeld zal worden”, aldus Eekman. De uitdagingen waarmee we in de moderne wereld geconfronteerd worden zijn vaak tijdlozer dan we zelf denken, maar wanneer we ons hiervan bewust worden, zijn ze niet onontkoombaar.

Stoppen met slaapwandelen en beginnen te spreken met elkaar, dat is de centrale boodschap. Devillé en Eekman vinden als zodanig het warm water niet uit, maar doen een poging om ons te activeren door bewijs te leveren voor hetgeen we eigenlijk al weten. Can’t start a fire without a spark! 

Waar kan je Paradigma bekijken? 

Op 2/07 is er een cinema première van Paradigma in Cinema Aventure in Brussel. 

Voor de verdere speeldagen bekijk de website: https://cinema-aventure.be en paradigmathemovie.com 

Bekijk het hier op VOD.