Ochtendlijke Herfstzon schijnt, in volle helderheid, op de haan in onze tuin. 26 graden in de zon om even voor elf. De sfeer is uitnodigend, aangenaam, mooi. Terwijl in het Midden-Oosten de Oorlog woedt… Als ik de pen neem, waarom schrijf ik vandaag geen blog post “Waarom het Westen niets kan doen”, bedenk ik. Sinds gisteren 1 oktober, is een landleger met pantservoertuigen en tanks ten noorden van Israël het buurland Libanon binnen getrokken. Om de overblijvende cellen van de gewapende militie Hezbollah zoveel mogelijk, voor langere tijd, uit te schakelen, zo luidt de verantwoording. In de laatste uren kwam het nieuws binnen dat bondgenoot Iran vormen van tegenaanval heeft uitgevoerd.  Tot in onze regio’s worden mensen bang. De Franse krant Liberation die ik gisteren inkeek, vertolkt de vrees van hele bevolkingen in West-Europa. Slaat dit toch niet om in een nieuwe wereldoorlog? Iran zal toch zijn atoomwapens niet inzetten?
Op Sociale Media vind ik veel boodschappen die blaken van goede wil, maar ook veel onbegrip en onwetendheid over de wortels van het gebeuren. Over de motieven en emoties bij de actoren in de diverse kampen.
Als ik mij in deze mensen tracht in te leven… dat moet een ongelukkige positie zijn. Zozeer in het duister tasten. Wellicht bang zijn, en in elk geval, als reactie op die grote Onmacht, veel Boosheid die je door de uren en dagen meedraagt, en moet kwijt zien te raken. Vandaar ongetwijfeld de talrijke gebelgde, verontwaardigde, vaak zeer beschuldigende berichten…
_____
Soms vergeet ik dat ik historicus, geschiedkundige, gewezen leraar geschiedenis ben. Die ook juist Moderne Geschiedenis is gaan studeren op 19- jarige leeftijd aan de KU Leuven, om de vaak onbegrijpelijke wereld, de chaotische actualiteit die van tv-journaals en krantenkoppen af spatte, te begrijpen en er orde in aan te brengen. Om te beginnen voor mijzelf en mijn familie van toen. Veel mensen begrijpen niet of nauwelijks dat alles wat wij als mensen vandaag zien, wat er plaatsgrijpt, het resultaat is van een ver teruggaande historische evolutie. Niet alleen een machtige of kromme boom of een overblijvend antiek gebouw heeft en is zijn geschiedenis. Dat geldt ook voor de internationale verhoudingen en geplogenheden.
Dat is tenslotte niet verschillend van hoe een volwassenen man of vrouw in haar preferenties, karaktertrekken, vaardigheden…het resultaat is van een lange voorgeschiedenis sinds de geboorte, met veel invloed uitgaand van de situatie in de kindertijd. En dan hebben we het nog niet gehad over de blijvende invloed van ons DNA. In onze cellen zit heel wat gedrevenheid in welbepaalde richtingen, die de resultante is van wat duizenden rechtstreekse voorouders, mannen en vrouwen, als uitdagingen op het levenspad hebben gekregen, en hoe zij daar precies op hebben gereageerd. We denken soms dat je genetische aanleg vooral in de jeugd werkzaam is; in werkelijkheid gaat het juist omgekeerd in zijn werk: hoe ouder je wordt, hoe meer je gedrag door je genen en dus door de identiteit van je (over-groot)vaders en -moeders wordt bepaald.
____
Terug naar de prangende actualiteit. Nogal wat mensen vragen zich verbijsterd af:

“Waarom ondernemen Belgische, westerse regeringen en diplomatieke kringen niet meer (en doeltreffende!) actie, om de oorlog in Gaza te stoppen? Met zijn duizenden gewonde en dode kinderen en vrouwen (en mannen)!”

Een deel van het antwoord ligt in lessen die de politici en militairen gaandeweg hebben geleerd en afspraken, erfenissen uit het verleden in de twintigste eeuw en de eeuwen daarvoor. Macht uitoefenen zoals de Israëlische regering onder druk zetten om de wapens te laten zwijgen, gaat altijd volgens afgesproken kanalen. [Tenzij één partij brutaal haar wil oplegt met (militair) geweld, maar dan zet zij zichzelf buiten de normale orde, dan wordt zij een paria, en zal zij zich tegen de reacties moeten verzetten. Dan valt de handel en de invoer, ook van iets essentieel als voedsel, weg. Denk aan de positie van Noord-Korea onder de clan Kim.]
Onze regeringen hebben dus niet het recht met kracht een andere regering te zeggen wat zij moet doen. In eigen land of wat militaire defensie betreft. België of zelfs het Witte Huis, Washington, kan de Israëlische regering en leger niet bevelen: “Stop daarmee!”
Dat soort gezagsverhoudingen is afgesproken in het Internationaal Recht. Dat is uiteindelijk ook helemaal geen slechte manier om relaties tussen landen te regelen. Belgen zouden het ook niet appreciëren als de Amerikanen of anderen rechtstreeks bevelen zouden geven over onze interne politiek, ons handelen, onze gewoonten, onze waarden.

Deze regeling, deze afspraak heet “het soevereiniteitsprincipe”. Elk land mag zichzelf “soeverein” besturen, als destijds een suzzerein, een koning zijn koninkrijk.
_____
Als we dan focussen op Israël… zien we direct dat dit een bijzonder geval is.
Dan komt iets op de proppen dat veel mensen dagdagelijks ontgaat en dat we “het collectief geheugen” kunnen noemen.
Dit Joodse volk is op gruwelijke wijze vernederd, vervolgd en moorddadig pogend volledig uitgeroeid, nog geen honderd jaar geleden. Er leven nog overlevenden van de Shoah, beter bekend onder de naam Holocaust, en letterlijk “de Vernietiging”, zoals Simon Gronowski . (Zie de blog over het recente stripverhaal waarin zijn wedervaren aan bod komt: Tien strips met nazimisdaden)

De letterlijke poging tot volledige Genocide die door het nazi-regime is ondernomen, met de bedoeling een volledige gemeenschap (naar taal, cultuur, gewoonten en religie) uit te roeien is moeilijk met andere oorlogen of “zuiveringen” te vergelijken.
Het is nuttig daar jezelf af en toe aan te herinneren, door een boek te lezen of een geslaagde miniserie als “War and Remembrance” of “Holocaust” te bekijken, zoals wij onlangs deden in familiekring.

De systematiek, die start met het “ontmenselijken” van de geviseerde groep met bepaalde scheldwoorden, die gepaard ging met leugens en via misleiding toegedekte concentratie van mensen, hun brutale vervoer vaak in beestenwagens waar je niet kon zitten of plassen of eten, en de al te bekende praktijken om mensen na aankomst zeer zwaar werk te laten doen bijna zonder voedsel of verzorging (slaap, kleding, hygiëne), zodat deze “slaven” vaak zeer snel de dood vonden, dat zij zich letterlijk dood, kapot werkten, niet alleen in Auschwitz maar op bijna duizend plaatsen in Europa, met een vreselijke drie miljoen moorden als gevolg… dat. blijft. hangen.

Veel Vlamingen hebben het machtige boek “WIL” van Jeroen Olyslaegers gelezen of de film gezien; waarin deze collaboratie van Vlamingen aan het oppakken en wegvoeren van de Joodse medeburgers het grote thema is. Veel mensen hebben ook het indrukwekkende memoriaal in Mechelen bezocht; de “Kazerne Dossin”, waar tientallen maanden lang duizenden Joodse burgers werden bij elkaar gebracht, en dan systematisch tijdens een twintigtal (XX) konvooien afgevoerd werden naar het dodelijke oosten. Als je dan beseft dat onze lokale besturen, burgemeesters en politie, en onze regering in die jaren – noodgedwongen, vaak met het mes (letterlijk) op de keel – hebben meegewerkt aan deze onbevattelijke Misdaad, dan kan je begrijpen dat de regeringen vandaag geen been hebben om op te staan als zij in Israël aankloppen met de boodschap: “Jullie mogen jezelf niet militair verdedigen!” Of: “Sorry, maar jullie pakken jullie defensie verkeerd aan”.
___
Onze diplomatie of staatslieden beschikken over onvoldoende hefbomen. Kunnen geen druk zetten. Ook juist, en hier komt de aap uit de mouw, omdat regeringen, anders dan veel “gewone burgers” maar al te goed iets bijzonder akeligs beseffen, en naar dit besef moeten handelen: dat uw en mijn ouders en grootouders de massamoord op de Joodse mensen niet afdoende hebben belet. Zij hebben eraan meegewerkt. Vele voorouders zijn collaborateurs geweest, helpers van de vijand.

Té veel burgers, figuren in onze bloedeigen stamboom zijn destijds moordenaars van Joden geweest.
____
Wij, onze regeringen, hebben een zware klomp “boter op het hoofd”, te zwaar om vlotjes de “Joodse regering en leger” de les te spellen.

Bovendien is het van in onze vredige woningen op 4000 km afstand erg moeilijk het gevaar adequaat te beoordelen dat uitgaat van moordeskaders, van extremistische milities die de Palestijnen zeggen te dienen, Palestijnse Arabieren die wij bijna dagelijks bebloed zien schreien op de televisie.
____
Kan jij je een beeld vormen van de bedreiging, het doodsgevaar dat een Joodse mens vandaag op zijn leefplekje in het midden van de Levant ervaart? Ik durf er eerlijk gezegd niet goed aan te beginnen, het is zeker een zware, veeleisende oefening in empathie.

In mijn recensie van het boek, de memoir van de gelauwerde schrijfster Margot Vanderstraeten over haar leven met een Joodse familie in Antwerpen, over decennia heen, “Mazzel tov”, kan je lezen hoe tot onlangs de Joodse families in hun kamers altijd een reiskoffer met essentialia, waaronder reispassen, kleding en scheergerief, klaar hebben staan. Het Joodse volk is in vele landen sinds vele eeuwen een opgejaagde volk geworden; tegen die achtergrond is het misschien wat minder onbegrijpelijk dat deze mensen, die nog altijd periodiek militaire aanvallen te verduren krijgen van onverdraagzame buurnaties en -etnieën, in de nieuwe situatie dat zij een “thuisland” hebben ontvangen waar na de Shoah uit bijna honderd landen Joden zijn naartoe gekomen, nu zij een sterk leger hebben ontwikkeld en bekostigd, tot bepaalde drastische daden overgaan. Zij zijn niet het enige voorbeeld van een volk dat langdurige collectieve vernederingen op een bepaald moment niet meer kan verdragen, en in de tegenaanval gaat. Of ja, op wraakneming uit gaat.

Het is ook niet zo dat de vele burgerdoden onder de Palestijnen genegeerd worden, dat er geen haan naar kraait. Diplomatieke druk is aanwezig. De situatie is niet zonnig. Zij confronteert ons als vredelievende-mensen-met talent-voor-compassie met onze onmacht, met onze beperkingen. Dat is iets waar elk mens moet mee (leren) leven. En ik besef het goed: kennis van de omstandigheden is maar één lichtstraal die daarbij kan helpen. De stille stoere, kleurige haan lijkt het te fluisteren in de herfstige morgen…

Toemaatje

Lees de van alle blogs meest geconsulteerde recensie, bijna 10.900 keer, van Mazzel Tov van Margot Vanderstraeten hier

____

Dit is blog 937 van 2 oktober 2024