De dag voor eergisteren, 16 december, was de verjaardag van de start van het laatste grote offensief van de Duitse oorlogsmachine 79 jaar geleden. Deze actie die van Hitler de bewust misleidend statische naam Wacht am Rhein kreeg, is bekend onder de namen Het Ardennenoffensief, The Battle of the Bulge, la bataille des Ardennes.
250.000 Duitse soldaten, ondersteund met rupsvoertuigen, artillerie en tanks, zouden een maand lang huishouden in de Duitssprekende Oostkantons en de Waalse Ardennen.
Tegen Nieuwjaar en zelfs op Kerstdag was echter duidelijk dat het offensief zou falen. Op dat moment klaarde de lucht immers op en konden C-47 vliegtuigen volop bevoorrading (voedsel, kleding, medicijnen, brandstof en munitie) droppen. Ook de jachtvliegtuigen en bommenwerpers konden nu opstijgen en omdat de Amerikanen een doorslaggevend overwicht hadden in de lucht, was het pleit dan al in principe beslecht.
Aan beide kanten waren de soldaten aanvankelijk vaak slecht uitgerust; zonder winterkleding bijvoorbeeld terwijl het min zestien vroor sommige nachten. Dit weertype bevorderde ook de slaagkans niet voor de troepen onder opperbevel van maarschalk Walther Model. Er was aan Duitse kant een groot gebrek aan brandstof, en aan ervaren manschappen, en de gladde boswegen waarop zelfs tanks slipten, zorgden voor ernstige vertragingen; terwijl de timing een cruciaal element was in het plan. Een ander groot probleem dat vooral de Wehrmacht parten speelde in die spannende dagen kenden wij het afgelopen jaar in België en Vlaanderen ook maar al te goed: verkeersopstoppingen!
De actie droeg Hitlers stempel in grote mate. Ze was overmoedig en al te grootschalig. Om die reden had de vooraanstaande generaal Von Rundstedt, na een rol te spelen in de aanloop van de planning, de eindverantwoordelijkheid afgewezen. Ook Model was voorstander van een meer kleinschalige tangbeweging omheen de eenheden in de Ardennen. De Führer wilde Antwerpen bereiken en heroveren.
Aan geallieerde zijde speelden de generaals Omar Bradley (van wie hopelijk de memoires A soldier’s story terug worden uitgegeven in 2024), George Patton, Dwight Eisenhower (die met de nodige snelheid reageerde en o.a. de 101st Airborne Division van hun rustplaats bij Parijs stuurde) de brigadegeneraal McAuliffe (in Bastogne) een grote rol.
Op 16 januari 1945 was het door het Duitse leger veroverde gebied, de instulping, “the Bulge”, teruggebracht naar de linie van vertrek precies een maand eerder. De Duitse legers bleken echter ordelijk en zeer gevaarlijk, ook tijdens de terugtocht. De Amerikanen onderschatten die Resilience en verloren meer soldaten bij het achtervolgen dan in de fase van de Duitse aanval. Hitler gaf de gefaalde veldheer Model uitzonderlijk de toestemming tot de terugtocht. Maar de Wehrmacht was 100.000 soldaten kwijt en had bijna geen tanks meer. Het vaderland lag er nu bijna onbeschermd bij.
Omar Bradley werd geëerd maar zijn legers verloren ook 80.000 man. Zijn overwinning had hij onder andere te danken aan de kwaliteit en vechtlust van de GI’s, aan de ongelofelijk snelle overkomst van het Derde Leger met pantsertroepen van George Patton, die Bastogne mee kwamen ontzetten, aan de superioriteit in de lucht en aan een nieuw wapen. De granaat met sensor die ontploft voor zij de grond raakt. En uiteraard aan de macht van het getal. Hitler had al enkele miljoenen soldaten verloren sinds hij met de oorlog begon. Walter Model pleegde op 24 april 1945, twee weken voor de overgave, zelfmoord.
Hierbij enkele studies, documentaires, verhalen en films.
