We kunnen allemaal onze grijze cellen laten werken om te begrijpen wat er tussen de Russen en de Oekraïners aan de gang is  en hoe de oorlog begon en hoe hij verloopt en waar hij naar toe kan gaan. In elk geval is het belangrijk het oor te luisteren te leggen bij diplomaten die jarenlang in dit domein gewerkt hebben. Dat is wat De Standaard doet wanneer journaliste Hancké en gesprek gaat met Stefanie Babst naar aanleiding van de nieuwste grote Navo-top. Een bericht dat een signalement waard lijkt.

Uit De Standaard – avondeditie van 16  juli 2023. Interview door Corry Hancké te Berlijn.

“Jarenlang heeft Stefanie Babst op het Navo-hoofdkwartier mee de lijnen uitgezet van het beleid tegenover Rusland en Oekraïne. Na de Navo-top in Vilnius verwijt zij de VS en Duitsland dat ze Rusland niet steviger aanpakken. ‘Ze willen geen ellende met Poetin.’”

Bent u niet bang dat de Oekraïense aanvraag tot lidmaatschap de Navo in de oorlog zou trekken?

‘Neen, dat is onzin. Zelenski wilde alleen een uitnodiging krijgen om lid te worden. In dat geval zou Oekraïne aspirant-lid worden en dan treedt in geen geval artikel 5, dat bijstand belooft, in werking. Oekraïne zou die status blijven houden zolang de oorlog duurt. Ik begrijp de commotie trouwens niet. Vorige jaar heeft de EU in een mum van tijd Oekraïne er bijgehaald. Artikel 42 van het Verdrag van de Europese Unie heeft het over een collectief veiligheidsakkoord, dat ook bijstand moet garanderen als een lid wordt aangevallen. Toen werd er niet hysterisch gereageerd.’

Als die uitnodiging tot lidmaatschap zo weinig waarde heeft, waarom is ze dan zo belangrijk voor Zelenski?

‘Om deze oorlog te kunnen winnen, moet de president van Oekraïne de steun van de bevolking hebben. Hij moet haar een perspectief kunnen bieden, kunnen vertellen dat er licht schijnt aan het einde van de tunnel. Het kandidaat-lidmaatschap van de EU was bijzonder belangrijk voor het moreel van de Oekraïners, het vertelde hen dat Europa zei: “Wij zijn bij jullie.” Dat geldt evenzeer voor de Navo.’

‘Met wat gaat Zelenski nu naar huis? Hij heeft de vage belofte gekregen dat de Navo de aanvraag tot lidmaatschap in overweging zal nemen als de omstandigheden dat toelaten. Het is volstrekt onduidelijk wat die omstandigheden precies zijn. Eigenlijk belooft de Navo identiek hetzelfde als bij de top in Boekarest in 2008. En kijk eens wat Rusland sindsdien in Oekraïne heeft geannexeerd? Zonder dat de Navo reageerde. Goed, de president heeft beloftes van wapenleveringen en hulp gekregen. Maar een groot deel van de vroegere beloftes zijn nog altijd niet nagekomen. Zelfs de hulp die de G7-landen hebben toegezegd, is niets anders dan wat die landen als sinds 2014 beloven.’

(…)

U zegt dus dat de Navo niet veel op het spel had gezet door Oekraïne uit te nodigen als lid, terwijl het voor de Oekraïners een grote symbolische opsteker was geweest.

‘Precies. Tegelijk was die uitnodiging een duidelijk signaal aan het Kremlin geweest dat de Navo eindelijk een ondubbelzinnige strategie tegenover het imperiale Rusland heeft. Maar dat is niet gebeurd. Wij blijven Rusland vertellen dat we niet zullen tussenkomen, dat de Russen burgerdoelwitten mogen blijven bombarderen en dammen opblazen.’

Hoe komt dat?

‘Het was vanaf het begin duidelijk dat de Verenigde Staten en Duitsland alles zouden doen om te voorkomen dat de Navo zich zou engageren tegenover Oekraïne. De Amerikaanse president Joe Biden wil zijn bevolking niet lastigvallen met een beleid dat op oorlog is gericht. Hij heeft het op binnenlands vlak niet gemakkelijk en hij wil campagne voeren zonder wapengekletter op de achtergrond. Daarbij komt dat de regering-Obama, waar Biden deel van uitmaakte, een kater aan de war on terror heeft overgehouden: Afghanistan draaide uit op een fiasco, Irak ook. De Amerikanen hebben daar een hoge prijs voor betaald.’

(…)

Bedenkingen

Het debat kan verder gaan. Een goed debat en een ambitieuze observator wil uiteenlopende meningen horen en verwerken. Hier worden in elk geval – met expertise-  nagels met koppen geslagen. Babst ontkent niet dat Irak en Afghanistan mislukkingen waren. Zij geeft een plausibele verklaring waarom Obama en nu president Biden onwillig zijn om het Kremlin ernstig te belemmeren in zijn imperiale oorlog. We krijgen een geloofwaardig beeld van de druk die van de publieke opinie in de VSA op haar president(en) uitgaat. De visie op president Zelenski en zijn positie is eveneens doordacht en getuigt van politieke mensenkennis. Soms klinkt een waarheid zo eenvoudig en mooi dat ze waar moet zijn; zoals deze: “Rusland heeft een groot deel van Oekraïne bezet sinds 2015 en de NAVO heeft… niet gereageerd”.

Ik ben geboren in het jaar van de Cuba Crisis. In autotermen ben ik een old timer en mijn mening telt dus wellicht elk jaar minder mee; hier krijgen we alleszins een helder oordeel van een oude en ervaren vrouw met carrière in de diplomatie. Een persoon die niet wekelijks de voetlichten haalt maar die wel overtuigt pleit voor het militair inperken van een militaire aanvaller van buurlanden. Het moet niet altijd (meer) van generaals en van mannen komen. Het gezond verstand en de wijze waakzaamheid in kwesties van oorlog, legers en militaire en politieke strategie. Dit getuigenis past ook in de reeks ware woorden en “parler vrai” die we de laatste jaren konden optekenen van personen die zich door hun pensioen niet meer gebonden weten aan disciplinaire maatregelen van wie dan ook. Ik die dacht dat Amerika veel deed voor Oekraïne – deze illusie is doorprikt. Ook zonder verwijzing naar wreedheden op personen – die massaal gebeuren in het land van Tolstoj en Rjoeblev – wijst deze deskundige op zakelijke toon op de noodzaak de leider in het Kremlin met forse gebaren tot bedaren te brengen.