De berichtgeving over de nieuwe Griekse voorstellen is niet echt
“geloofwaardig” – het begrip dat men zo graag toepast op de Griekse
voorstellen. We zien – een motiefje dat zich al sinds februari laat
horen – dat dit vooral als een “knieval” en een “capitulatie” van
Tsipras moet kunnen voorgesteld worden.

Ik zal twee voorbeelden in enig
detail uitwerken, met twee conclusies eraan gekoppeld. Men zal zien dat
als er van “capitulaties” sprake is, deze capitulaties al in de
documenten van februari ingeschreven stonden. En dat, als de Trojka dit
goedkeurt, de hele logica van de austeriteit veranderd wordt. Dus wie
capituleert er hier?

1. Zo zegt VRT over de voorgestelde privatiseringen:
“Meteen na het aan de macht komen begin dit jaar had de
regering-Tsipras de procedures voor privatiseringen stopgezet”; het feit
dat er een aantal privatiseringen worden voorgesteld moet dan gelden
als een “capitulatie”.

Feiten: De Trojka had een doelwit van 5 miljard Euro aan
privatiseringen gesteld, hetgeen een grote soldenverkoop van publieke
eigendommen had veroorzaakt. Varoufakis had daarover het volgende te
zeggen aan de Eurozone in februari:

“On privatization and the development of public assets, the
government is ready and willing to evaluate each and every project on
its merits alone. Unlike previous government we shall not make promises
which we know we cannot fulfill. (…) I could … placate everyone by
accepting for example the €5 Billion privatization target., so as to
reach agreement. But I know that I cannot deliver. Just like previous
governments could not deliver in a market of collapsing asset prices.”

De regering van Tsipras heeft zich dus, in tegenstelling tot wat de media al zes maand beweren, NOOIT verzet tegen privatiseringen per se, wel tegen een absurd privatiseringsdoelwit dat tot grote uitverkoop aan spotprijzen leidde. Het verzet ging dus over de omstandigheden en de voorwaarden voor de verkoop
van overheidsbezittingen. In het nieuwe plan wordt daarvan niet
afgeweken. Er is geen sprake van de vijf miljard, en het gaat om reeds
lopende privatiseringsdossiers. Voor een aantal van deze dossiers blijft
de regering ook bij haar standpunt dat de procedure nog niet afgewerkt
is en dat de onderhandelingen daarover moeten voortgezet worden. Ze
zullen dus duurder worden.

2. Nog belangrijker, al kan het een detail lijken: de algemene begrotingsdoelstellingen
van de Grieken blijven afwijken van die van de Troijka. De VRT weet te
melden: “Athene hoopt op een primair begrotingsoverschot (dus zonder
aflossing van schulden) van 1% dit jaar en 2% volgend jaar”.

Feiten: De Trojka eiste een jaarlijks primair overschot van 4,5%,
en dit om aan een ijltempo de schulden af te betalen. Het was die
absurde eis die de echte strop was om de hals van de Grieken, want zo’n
overschot, in een ineenstortende economie, kan slechts door een
verregaande afbouw van het staatsapparaat bereikt worden. Dit was de
belangrijkste eis van de Trojka, want ze bepaalt het hele tempo en
schema van de austeriteit.

Hierover zei Varoufakis het volgende in februari:

“Unrealistic, self-defeating fiscal targets have been imposed on our
country and our population and hence must be revised. A primary surplus
target of 4,5% of GDP year-in-year-out has no historical precedent in
any situation resembling that of Greece today. (…) We propose a maximum
of 1,5% of GDP primary surplus.”

We zien dat het huidige plan op dit absoluut cruciale punt niet afwijkt van wat al van bij aanvang werd voorgesteld, integendeel het
doel voor dit jaar zelfs lager bijstelt: 1% surplus voor dit jaar, 2%
volgend jaar. Op middellange termijn is het doelwit 3,5%, en daarvan
wordt gezegd dat het telkens weer onderhandelbaar moet zijn, met de
reële economische evolutie in zicht. Het begrotingsdoelwit is nu
realistisch en relatief, niet meer abstract en absoluut; het staat nu in
functie van de ontwikkeling van de reële economie.

De geleidelijke
fasering houdt ook in dat de Griekse regering voor zichzelf een beleidsruimte schept,
waarin ze door middel van eigen beleid naar de doelstellingen kunnen
toewerken. Dit is een breuk met het Trojka-regime, waarin de
beleidsruimte voor de nationale regering volstrekt onbestaande was. Als
dit wordt goedgekeurd kan Syriza eindelijk beginnen besturen.

Tsipras blijft dus weigeren voort te doen met de
afbouw-in-sneltreinvaart van de Griekse overheid en alles/iedereen wat
ze betalen moet. Ik zie hierin weinig capitulatie. Ik zie dat op dit
absoluut kritieke punt de Grieken hun standpunt blijven handhaven en de
machtsrelaties blijven omkeren.

3. Men zal veel tralala maken over dingen zoals de pensioenhervorming
(die een harmonisering met Europese systemen, zoals de onze, inhoudt),
en de BTW-verhoging (die selectief is en blijft), de kern van de zaak is
echter dat de Grieken hun belangrijkste instrument voor recessie-bestrijding blijven handhaven. Er komt een enorme tax-shift
die erop neerkomt dat de austeriteit ook naar de rijken wordt
uitgebreid, (zie onder). De verschuiving van het gewicht van de
austeriteit van zwakke naar sterke schouders was ook in februari al het
centrale gegeven in de Griekse voorstellen. En het was precies dat punt
dat door de Trojka en Dijsselbloems Eurozone keer op keer werd
afgekeurd, zonder twijfel dank zij effectief lobbywerk van de
vermogenden.

En die tax-shift houdt, net zoals in februari, in dat de hele Griekse
samenleving hervormd wordt: de cultuur van belastingontwijking,
uitzonderingen, profitariaat en administratieve onkunde wordt
afgebroken. Noteer in dat verband – het lijkt alweer een detail – dat de
Grieken fors willen investeren in IT voor hun overheid: databanken die
een grotere controle op inkomsten en uitgaven toelaten en die corruptie
overbodig maken, zijn een prioriteit voor een meer performante overheid.
Dat dit geen luxe is kan men uitgebreid lezen in “Groeten uit
Griekenland” van Bruno Tersago (EPO 2015).

De austeriteit blijft dus behouden. Men kan dit betreuren en afkeuren, maar dat was al in februari een duidelijke zaak.
Vanaf dag één heeft Syriza zich ingeschreven in de grote patronen die
binnen de Eurozone de macht en het bestuur bepalen. Maar zoals in
februari worden ook nu de onrechtvaardigheden erin in belangrijke mate
weggewerkt – het is nu austeriteit voor iedereen,
rijk zowel als arm. Velen zullen dat te weinig vinden, maar het blijft
een mooi lesje voor de rest van de EU, die austeriteit voor de
sukkelaars graag koppelt aan “zuurstof voor zij die de economie
draaiende houden”.

Voor iemand zoals Van Overtveldt is dit aanvaarden een échte
capitulatie. Want ook in dit land zijn we hierover, net nu, aan het
debatteren en als hij dit Griekse plan goedkeurt kan hij zich nog
moeilijk verzetten tegen een uitbreiding van deze nieuwe logica naar
eigen land. En ook in Spanje, Portugal, Ierland en andere landen zal dit
recept makkelijker te verkopen zijn dan het huidige. Als de EU dit
goedkeurt schept ze voor zichzelf dan ook stilletjes een nieuwe positie
die wellicht, met consensus, heel wat beter kan aanslaan. Syriza kan op
die manier, paradoxaal, de smoel van de EU redden.

4. Het belangrijkste daarbij is dat de logica van de austeriteit wordt gebroken.
De voorstellen van Griekenland (duidelijk mee ontwikkeld door mensen
als James Galbraith) blijven neerkomen op het feit dat men een recessie
moet bevechten door middel van een meer performante overheid
(niet, zoals de neoliberalen willen, een minimale overheid) die de
kapitaalstromen in haar land controleert en belast. De oligarchen zullen
steigeren, want net als in februari worden ook hier allerhande
belastingen voorgesteld op hun activiteiten: belastingen op rederijen,
jachten, luxeproducten, en vooral: belastingen op televisiezenders,
televisie-advertenties en GSM-frequenties. Er komt een auditcultuur die
met name de banken streng controleert en ook offshoreconstructies
aanpakt.

De industrie en het kapitaal moeten dus mee betalen voor de crisis
die ze hebben veroorzaakt. Dit was om duidelijke redenen taboe tot nu
toe. Recessies werden bestreden (ook bij ons – het is een religieus
dogma voor neoliberalen) door kapitaal te stimuleren ten koste van de
rest van de samenleving.

Al deze dingen zaten al in het pakket dat Varoufakis in
februari voorstelde. Toen ik die documenten las in februari was ik
enerzijds ontgoocheld – het plan was hoe dan ook géén socialistisch plan
dat de economische logica brak. Maar anderzijds was ik verbaasd en vol
bewondering over de manier waarop de Grieken de diepere logica van de
austeriteit aanvielen. De precedentwaarde daarvan was, is en blijft
enorm, ik schreef er deze tekst over.

Ik blijf bij dat standpunt. Dat de Grieken een aantal toegevingen
hebben gedaan is evident, maar die toegevingen raken niet de kern van de
zaak. Gaat links zich opwinden over hogere bezuinigingen bij defensie
en intussen hier campagne voeren tegen de aankoop van nieuwe
gevechtsvliegtuigen? Het is zo dat alles wat fundamenteel was in het plan van Vouroufakis ook in dit plan behouden blijft.
En dat de Trojka en de Eurozone zich, net als Tsipras trouwens,
intussen in zo’n ongemakkelijke onderhandelingspositie hebben gewrongen
dat ze hierop nog moeilijk “neen” kunnen zeggen.

Ik besluit.

Het is logisch dat Tsipras, gegeven de unisono waarmee de hele
Europese pers het woord “capitulatie” in het rond strooit, in
Griekenland gekruisigd zal worden. Dat is trouwens – iedereen weet het
inmiddels want niemand maakt er nog een geheim van – de politieke
doelstelling van de hele oefening sinds februari. En het is ook een
gevolg van de opgeblazen verwachtingen ontstaan na het “OXI” referendum.

Het ligt ook voor de hand dat de modale Griek geen voordeel zal
ervaren dank zij dit plan. De armen blijven arm, de daklozen dakloos.
Maar men lijkt vergeten te zijn wat de Trojka vroeg (en welke gevolgen
dit zou hebben op de Griekse samenleving) en hoe groot de toegevingen
van de Trojka wel zijn die met deze Griekse voorstellen afgedwongen
worden.

De pers en de politici zullen voorspelbare geluiden blijven
produceren: de Griekse toegevingen zullen worden uitvergroot, die van de
Trojka zullen geminimaliseerd worden. Maar wie de documenten heeft
gevolgd weet wel beter: het gewicht van de toegevingen in dit compromis
ligt in overweldigende mate op de schouders van de geldschieters.

En als Tsipras daardoor krijgt wat hij al in februari vroeg: een
stoot geld waarmee de Griekse overheid zes maand lang haar plannen kan
implementeren en kan investeren in haar land – en een schuldherschikking
die de algemene druk van de begroting verlicht en de strop om de hals
losser maakt – dan heeft hij een belangrijk deel van z’n
verkiezingsbeloften waargemaakt.

(Bij wijze van voetnoot. De slag bij Passendale werd in 1917 door
de Britten voorgesteld als een glorieuze overwinning. Heel de
geallieerde pers zong dit liedje mee en er werden overal klokken
geluid en vreugdevuren ontstoken. Terwijl de reële opbrengst van die
slag een handvol kilometers nutteloze, modderige frontlijn waren,
betaald met het bloed van honderdduizenden slachtoffers. De Britten
hadden echter dringend nood aan een “overwinning”, want het Franse leger
was nagenoeg ingestort. De les, toen al, luidde: het is niet omdat de
elites en hun pers eensgezind iets schreeuwen dat het ook zo is. Wie
echter de framing van de pers overneemt leest er enkel bevestigingen van
– die regel van propaganda was toen al heel erg duidelijk)

Links

De teksten van de Griekse Regering: http://s.kathimerini.gr/resources/article-files/h-ellhnikh-protash.pdf

De VRT berichtgeving: http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/2.37284?eid=1.2387682