‘De eerste keer. Misschien heb je al eens ‘voorspel’ gedaan en wat dingen ontdekt, maar nu heb je voor het eerst ‘echte seks’. Vaak is de ‘eerste keer’ geen pretje. Het doet meestal pijn. Als vrouw kun je zelfs bloeden omdat het maagdenvlies kan scheuren.’
‘Met ‘echte seks’ bedoelen we penetratie, want dat is waar alles om draait. Mannen hebben hier vaker behoefte aan omdat zij nou eenmaal sneller opgewonden zijn. Maar als vrouw moet je hier ook van kunnen genieten (denk aan de G-spot!). Heb je toch problemen met zin in seks? Dan ligt dat waarschijnlijk aan jou: misschien heb je een laag libido, of een stoornis? Doet het pijn? Dat hoort er nou eenmaal bij. Je wilt je partner toch niet tekort doen?’
Echo’s van misogynie
Dit verhaal klinkt bekend toch? Het zijn woorden en ervaringen die we wel vaker om ons heen hebben gehoord. Toch is het niet zomaar een verhaal. Het is een sprookje, gevuld met onwaarheden en verzonnen termen, zo stellen seksuologen Ellen Laan en Rik van Lunsen in hun boek De waarheid over seks.
In het sprookje klinken de echo’s van een lange geschiedenis van misogynie, vijandigheid en discriminatie tegenover vrouwen, waarbij vrouwelijke seksualiteit werd gecontroleerd of genegeerd.
Daarbij doet het sprookje precies wat sprookjes moeten doen: het helpen doorgeven van gebruiken en tradities en het overbrengen van bepaalde levenslessen; zoals dat ‘echte seks’ maar één ding betekent; penis-in-vagina-seks.
Beeld: Etienjones, van Canva.com
Bevruchting en plezier
Als we denken aan ‘echte seks’, dan denken we vaak aan penis-in-vagina-seks, penetratie. Maar waarom is dat eigenlijk zo? De evolutionaire psycholoog David Buss had daar wel een theorie over, zoals Laan en Lunsen in hun boek schrijven; volgens hem draait het allemaal om voortplanting.
Onzin, vinden Laan en Lunsen. Zij wijzen ook op de sociale functie van seks, waarbij het gaat om verbinding en gezamenlijk plezier. Hun theorie: wanneer ook vrouwen plezier beleven aan seks zal dit ervoor zorgen dat zij vaker seks willen en zal de kans op zwangerschap ook groter worden.
Kijk maar naar dieren, zoals makaken en bonobo’s zeggen ze, ook zij hebben voornamelijk seks voor het plezier. Dieren denken echt niet: “Ik wil een baby, daarom wil ik seks.” Ze gaan voor snelle beloning: plezier.
Penis-in-vaginaseks
Dus nogmaals en nu eerlijk: waarom gaat ‘echte seks’ enkel over penetratie? Omdat dat het meest opwindend is! Nouja, voor mannen dan. Het is ronduit bewezen dat penis-in-vagina-seks voor mannen bevorderlijk is voor het orgasme. Dat dit ook voor de leden van het vrouwelijke geslacht geldt is allesbehalve bewezen, maar dat werd maar al te hard geprobeerd.
Zo bedacht Sigmund Freud in de vroege 20e eeuw een theorie over het ‘infantiele clitorale orgasme’ en het ‘volwassen vaginale orgasme’. Volgens hem moest een getrouwde vrouw haar kinderlijke seksualiteit, die te maken heeft met de clitoris, opgeven en volwassen worden door haar seksuele opwinding van de clitoris naar de vagina te verplaatsen.
Later ‘ontdekte’ gynaecoloog Ernest Grafenberg de niet-bestaande G-spot, een gevoelige zone in de vaginawand dat volgens hem ervoor zou zorgen dat vrouwen tijdens penetratie ook seksueel gestimuleerd zouden worden.
De G-spot bestaat niet
Want wat zou dat toch goed uitkomen, hè? Dat vrouwen precies zouden genieten van wat mannen het liefst hebben tijdens seks. Toch bleek ook de G-spot een fabeltje; de vaginawand is relatief ongevoelig, wat logisch is als je bedenkt dat daar een babyhoofd uit moet.
Wat de ‘extra stimulatie’ kan verklaren, is dat het clitorale complex vanaf de binnenkant wordt gestimuleerd. Want dat is toch echt waar de echte stimulatie plaatsvindt bij vrouwen: bij de clitoris. En als we nou eens naar de realiteit zouden kijken zien we dit bewezen: minstens zeventig procent van de vrouwen komt niet klaar zonder clitorale stimulatie.
De clitoris
Als het om seks gaat, gaat het voor vrouwen dus voornamelijk over de clitoris. Maar wat weten we hier eigenlijk over?
We wisten al behoorlijk veel, schrijven Laan en Lunsen. De anatomie van de clitoris werd al in de tweede eeuw na Christus bekend en later uitgebreid onderzocht door de Amsterdamse anatoom Reinier de Graaf in de zeventiende eeuw. Maar aan het eind van de negentiende eeuw gebeurde er iets opmerkelijks: de clitoris verdween volledig uit alle medische leerboeken.
Het clitoraal complex, afbeelding uit het boek.
Dit hele clitoraal complex werd volgens de seksuologen gereduceerd tot een klein, onbeduidend knopje. In deze periode werd vrouwelijke seksuele opwinding steeds meer gepathologiseerd, het werd als afwijking en probleem gezien. Tegelijkertijd werd vrouwelijke seksualiteit gereduceerd tot het passief ontvangen van de penis.
Het patriarchaat was beter af zonder de kennis over het clitorale complex. Want stel je voor dat vrouwen seksueel plezier konden ervaren zonder penetratie en penissen? We zien maar wat voor een onderliggende, misogyne angst de clitoris symboliseert.
Alle onzin over zin
Dus, de focus op penetratie hield en houdt de aandacht weg van een belangrijk vrouwelijk orgaan: het clitorale complex. Penis-in-vagina-seks, dat is waar het allemaal om zou draaien.
Dat deze manier van seks niet voor elke deelnemer evenveel genot en plezier betekende was niet belangrijk. ‘Frigide’, zo noemde Freud vrouwen die geen orgasme konden krijgen door penetratie. Hij hield zich nog stevig vast aan zijn seksistische overtuigingen. Volgens Freud was de overgrote meerderheid van de vrouwen, 70 procent, dus ‘frigide’.
Freud noemde vrouwen die geen orgasme konden krijgen door penetratie ‘frigide’
En daar hield het niet op. Later werd term ‘frigide’ gebruikt om vrouwen met een gebrek aan seksueel verlangen te beschrijven. En ook in de huidige tijd zijn er pogingen gedaan om deze ‘geen-zin-problematiek’ met medicijnen op te lossen, wat leidde tot de creatie van een niet-bestaand ziektebeeld: Hypoactieve Seksuele Luststoornis (HSDD).
Want ja, waar zou die weerzin in penis-in vaginaseks toch vandaan komen?
Laan en Lunsen stellen dat met de meeste vrouwen (en mannen) die geen zin hebben in seks niks mis is; zij hebben vaak hele goede redenen om geen zin te hebben. Bijvoorbeeld omdat ze in het verleden weinig plezier hebben beleefd aan seksuele ervaringen en dus de verwachting ontbreekt dat toekomstige ervaringen wel plezierig zullen zijn.
De seksuologen erkennen dat er verschillen zijn in het plezier dat mannen en vrouwen aan seks beleven, maar dit komt door het mannelijke seksuele script waarin de penis centraal staat en de clitoris lange tijd verwaarloosd en genegeerd werd.
Vrouwen raken minder snel opgewonden
Wat we veel om ons heen horen is dat vrouwen minder snel of vaak opgewonden raken dan mannen. Maar ook dat is onzin, stellen Laan en Lunsen. “Opwinding en zin werken voor mannen en vrouwen precies hetzelfde!”
Zin in seks is het resultaat van seksuele prikkels, zo schrijven Laan en Lunsen, die niet alleen lichamelijk zijn, maar ook een subjectief gevoel van opwinding en verlangen opwekken. Dit proces werkt voor zowel vrouwen als mannen op dezelfde manier.
Voor mannen zijn er veel meer seksuele prikkels beschikbaar
Waarom we allemaal denken dat mannen vaker zin hebben en meer lust ervaren dan vrouwen? Het antwoord is genderongelijkheid. Voor mannen zijn er veel meer seksuele prikkels beschikbaar. In het dagelijks leven worden we constant geconfronteerd met (halfnaakte) vrouwenlichamen, denk aan posters bij een bushokje, advertenties op sociale media of tv, denk aan de vrouwelijke vorm van een coca-cola flesje.
Daarnaast heeft zin in seks niet alleen te maken met een gebrek aan seksuele prikkels, maar ook met belonende en plezierige seksuele ervaringen. Wanneer er een seksueel script wordt gevolgd dat is gebaseerd op de voorkeuren van mannen—waarbij mannen genieten en vrouwen lijdzaam volgen—is het duidelijk welke groep minder plezier heeft gehad en dus ook minder uitkijkt naar de volgende keer.
Nogmaals: om zin te kunnen krijgen, moet er een plezierige beloning in het vooruitzicht liggen; iets wat aangenaam is en waarschijnlijk tot een orgasme leidt.
Beeld: Dikas Design, via Canva.com
Pijn hoort er niet bij
De focus op penis-in-vagina-seks zorgt ervoor dat vrouwen gemiddeld nog altijd minder seksueel plezier ervaren, minder zin lijken te hebben en zelfs vaak pijn ondervinden bij deze vorm van seks.
Maar liefst 28 procent van de vrouwen blijkt tijdens penetratie vaak of bijna altijd pijn te ervaren. Opvallend (en verontrustend) genoeg geeft de meerderheid van deze vrouwen desondanks aan tevreden te zijn met hun seksleven. Veel vrouwen communiceren hun pijn bovendien niet, terwijl hun mannelijke partners genot beleven en vaak denken dat ze hun partner ook plezier doen.
Als je een knieblessure hebt stop je met voetballen, als je rugpijn hebt stop je met tillen.
Waarom ondergaan vrouwen de fysieke pijn die ze bij seks kunnen ervaren dan wel? Laan en Lunsen beschrijven verschillende studies waaruit blijkt dat vrouwen vaak blijven accepteren dat ze pijn bij penetratie ervaren, omdat ze zich anders geen ‘echte vrouw’ voelen. Daarbij geven velen aan bang te zijn dat ze hun partner tekort doen of zouden kunnen verliezen.
Pijn bij penetratie is niet normaal, zelfs niet bij ‘de eerste keer’
En zo zien we hoe de gedachte dat pijn ‘er nou eenmaal bij hoort’ vorm krijgt. Maar, zo stellen de Laan en Lunsen, pijn bij penetratie is niet normaal, zelfs niet bij ‘de eerste keer’ (het maagdenvlies bestaat ook niet trouwens, dus bloeden is al helemaal niet normaal).
Pijn bij penetratie is vaak het gevolg van de gewoonte om seksuele penetratie te aanvaarden zonder voldoende seksuele opwinding en ontspanning. Door herhaalde irritatie kan dit probleem verergeren en beland je in een vicieuze cirkel.
Het echte probleem dat hieraan ten grondslag ligt, is dat veel vrouwen en mannen nog steeds denken en geloven dat vrouwen altijd in staat (moeten) zijn tot penis-in-vaginaseks, ongeacht of ze seksueel opgewonden zijn of niet.
Laat seks over plezier gaan!
Problemen met seks, zo stellen de seksuologen in hun boek, zijn vaak het resultaat van een seksueel script dat voornamelijk is afgestemd op de man. Hierdoor ontstaat er een plezierkloof, die rechtstreeks voortkomen uit de genderkloof—de genderongelijkheid waarbij vrijwel alles, inclusief seksualiteit, wordt gedefinieerd volgens mannelijke normen.
Zij pleiten ervoor om mensen, kinderen, jongeren te leren dat, zolang er geen kinderwens is, plezier het enige doel van seks zou moeten zijn. Het is belangrijk om op zoek te gaan naar de voorwaarden die jou in staat stellen om plezier te beleven, bijvoorbeeld door soloseks.
Het is belangrijk dat we ons realiseren dat het verhaal dat we kennen over ‘echte seks’ een sprookje is en dat we de realiteit onder ogen moeten zien, zo leren de seksuologen ons in hun boek. ‘Echte seks’ draait niet alleen om penetratie; het gaat om zoveel meer, en vooral om plezier.
x
***
In het artikel en in het boek gaat het constant over ‘vrouwen’ en ‘mannen’. Iemand die bij de geboorte het vrouwelijk geslacht of het mannelijk geslacht toegewezen heeft gekregen. In dit artikel bedoel ik met ‘vrouwen’ en ‘mannen’ cisgenderpersonen, mensen van wie de genderidentiteit overeenkomt met het geboortegeslacht.
Ik citeer uit het boek: “In onze spreekkamer en ook in dit boek vertellen we vanuit een nogal heteronormatief denkkader. Omdat vermeende verschillen tussen mannen en vrouwen vooral een rol spelen bij heteroseksuele seks, gaat het in dit boek onvermijdelijk veel over ‘cisvrouwen’ en ‘cismannen'”.
