Het fenomeen is nu voldoende gekend: “Eén op de acht burgemeesters heeft zakelijke belangen in vastgoed”(DS 09/10.2024). In meerdere forensische onderzoeken van Audit Vlaanderen worden steeds weer dezelfde inbreuken vastgesteld, voornamelijk belangenvermenging. Apache maakte een artikelenreeks over de wantoestanden in Antwerpen.
Het fornuisfilmpje waarop je de burgemeester van Antwerpen en zijn gevolg ziet buigen voor de bevriende projectontwikkelaar Van der Paal blijft in het geheugen hangen. Onderzoeksjournalisten schreven er een boek De Vrienden van het Vastgoed over. GVA maakte drie bladzijden vol over het wanbeheer van de burgemeester van Boechout, Koen T’Sijen. Hoe is het zover kunnen komen en wat doe je er aan?
Volgens Wikipedia is corruptie “Het politieke, sociale of economische verschijnsel waarbij iemand in een machtspositie deze misbruikt teneinde zichzelf of anderen ongeoorloofde gunsten te verlenen, in het laatste geval vaak in ruil voor wederdiensten of als vriendendienst. Waarom dat in de immobiliënsector gebeurt is snel uitgelegd.
Een eigen woonst is de levensdroom van vele Vlamingen. Anderzijds is daar steeds minder plaats voor. Om het te kunnen doen heb je een vergunning van het gemeentebestuur nodig. Burgemeesters en schepenen hebben dus een erg belangrijke beslissingsmacht over wat en hoe er kan worden gebouwd. Er heeft zich ook een opmerkelijke verschuiving voorgedaan in wie kan bouwen.
In de gouden jaren zestig kocht de burger een stukje grond en deed hij beroep op zijn architect en zijn aannemer. Nu zorgen bouwpromotoren voor alles tegelijk. De burger moet nog slechts één ding doen: betalen wat door die promotoren is gebouwd, en dat is nu voor de gewone burger zo goed als onbetaalbaar.
De burger moet nog slechts één ding doen: betalen wat door die promotoren is gebouwd, en dat is nu voor de gewone burger zo goed als onbetaalbaar
Wat mag gebouwd worden en hoe dat kan gebeuren is ook een vrij betwistbare vraag. Het probleem zit vooral in wat de “appartementisering” wordt genoemd. Voor de promotor scheelt het immers meer dan een slok op de borrel hoeveel verdiepingen hij mag bouwen op een stukje grond waar voorheen slechts één woning stond. Eén verdieping meer maakt meermaals het verschil tussen gewone of grote winst. Dat er nood aan woningen zou zijn is daar slechts een relatieve verantwoording voor.
Er zij sprekende voorbeelden van. “De Antwerp Tower krijgt er enkele verdiepingen bij en wordt zodoende 100 meter hoog (De Morgen, 25 oktober 2017)”. Het is benijdenswaardig dat Matexi de toelating krijgt om de vloek van Antwerpen nog te verhogen, zodat er enkele ‘niet goedkope’ lofts kunnen bovenop worden gezet.
De klassieke truc die je ook op andere plaatsen in de stad kan opmerken. Het was te mooi om waar te zijn: de ijzeren brug weg, het plein opgewaardeerd en er onder verbeterde mobiliteit. Waarom moeten deze mooie verwezenlijkingen volkomen worden vernietigd door het in stand houden en zelfs de verhoging van wat de Antwerpenaren nooit hebben aanvaard: die vervloekte toren?
Aan de kust is de bouwwoede al generaties lang een pijnpunt
Even verder in de stad wil Fernand Huts op de toren van de boeren een kroon zetten, de muts van Huts. Aan de kust is de bouwwoede al generaties lang een pijnpunt. In 1979 werd de burgemeester van De Panne veroordeeld wegens corruptie bij het verkavelen van de duinen. De plannen van projectontwikkelaar Seapark om in de Zeeparkduinen 250 vakantiehuisjes en een hotel te bouwen konden gezien het burgerverzet net worden belet.
Jean-Marie van Middelkerke kon op zijn strand een “speelhol” bouwen. Wie woont er in een casino? Toch niet de volkse achterban van de populaire burgemeester?
Het ontbreekt Vlaanderen ook niet aan regeltjes en voorschriften. Er werd zelfs een onafhankelijk agentschap opgericht om klachten te onderzoeken. Audit Vlaanderen doet dat in onafgebroken forensische onderzoeken ook voorbeeldig. Het ontbreekt deze nieuwe vorm van toezicht evenwel aan één gegeven: Er wordt weinig of niets mee gedaan.
De vorige minister van Binnenlands bestuur Bart Somers had er wat op gevonden om er niets aan te moeten doen. Hij bedacht eigenmachtig een niet bestaande maatregel. Hij maakte geen gebruik van de tuchtprocedure en stelde meerdere gemeenten onder “verscherpt toezicht”. Toezien is evenwel sterk onvoldoende.
Want veelal zie je dan toe hoe het verder verkeerd loopt. Somers stelde in antwoord op verschillende parlementaire interpellaties dat het parlement niet de geschikte plaats is om het fenomeen te bespreken. Er werd ook een smoes bedacht om de burger erbuiten te houden. Hoewel de handelingen van een burgemeester in uitvoering van zijn ambt binnen de toepassing van het begrip openbaar bestuur vallen, werd de bescherming van de privacy aangewend om het allemaal geheim te houden.
Wie dacht dat de kanker van Vlaanderen zou zorgen voor een nieuw gepast beleid komt erg bedrogen uit. De aannemerszoon Diependaele werd minister-president. In een interview in de DS van 25/05/22 met de Nederlandse minister voor Volkshuisvesting De Jonghe gaf de Vlaamse minister voor Wonen Mathias Diependaele zijn gedachten.
De Jonghe: “Natuurlijk verschillen woningmarkten van elkaar, maar ik sprak vorige week met mijn Franse collega en zij had het over exact dezelfde situatie vandaag in Frankrijk. Ook met Vlaanderen zijn er gelijkenissen. In Nederland hebben we nu de ongelooflijke opdracht om onze volkshuisvestelijke traditie in ere te herstellen.
Dat betekent dat de overheid zich bekommert om hoeveel woningen er worden gebouwd en hoeveel daarvan betaalbaar zijn voor gewone mensen. Is reguleren, zoals in Nederland, dan niet de enige optie? Diependaele(snel): “Nee, ons idee is dat je ook vooral in die steden het aanbod moet uitbreiden. Daar gaat het om.” Dat aanbod alleen zal er toch niet voor zorgen dat die prijzen plots dalen? Diependaele: “Toch wel. Dat is de economische logica zelve. Waarom zou dat niet zo zijn?” De economische logica van een aannemerszoon?
In de stad Antwerpen kent de samenwerking met de bevriende promotoren geen grenzen
In de stad Antwerpen kent de samenwerking met de bevriende promotoren geen grenzen. Niet enkel schepen Tom Meeuws gaf er de brui aan. Ook het vertrek van Johan De Muynck, de CEO van het Antwerps zorgbedrijf is een verrassing. Blijkbaar kon hij wél goed functioneren onder het voorzitterschap van Monica De Coninck (sp.a, nu Vooruit), Liesbeth Homans (N-VA) en Fons Duchateau (N-VA). De samenwerking met voorzitter en schepen Els van Doesburg (N-VA) zou echter onhoudbaar zijn geworden.
Daar moet toch een aanwijsbare reden voor zijn? Volgens de krant bericht zou er een meningsverschil zijn tussen De Muynck en Van Doesberg over de nieuwe structuur van het Zorgbedrijf naar een nieuwe vzw-structuur dat privépartners zou toelaten en zou het gaan over de wijze waarop daarover wordt “gecommuniceerd”. Als Van Doesburg de opvolgster van De Wever wordt mag je ervan op aan dat de parel van het Antwerpse socialisme, het zorgbedrijf, aan het privé wordt verpatst. Waarom moet juist Johan Klaps Annick De Ridder als schepen van ruimtelijke ordening vervangen?
Volgens De Tijd is hij daarnaast al langer actief in het vastgoed. Zo is hij de directeur van het softwarebedrijf Madaster Belgium, een online register dat bijhoudt welke bouwmaterialen in gebouwen zitten. In die functie onderhoudt hij relaties met verschillende vastgoedontwikkelaars met activiteiten in Antwerpen. Klaps blijkt ook zelf actief in verschillende vastgoedvennootschappen. En Annick, die is intussen Vlaams minister van mobiliteit, openbare werken, en havens geworden. De havenbazen kunnen dus op beide oren slapen.
Wat is er kunnen gebeuren sinds Geert Bourgeois de Volksunie opblies om als Vlaams-nationalist zijn eigen weg te gaan? De eis voor de Vlaamse onafhankelijkheid werd wel in de beginselverklaring van de NV-A geschreven, maar enkel Bourgeois werd er door verkozen. Sindsdien is het Vlaams-nationalisme enkel een smoes om wat anders te kunnen verwezenlijken.
Het nationalisme werd door De Wever “vercommercialiseerd”
Het nationalisme werd door De Wever “vercommercialiseerd”. Het belang van de ondernemers, de havenbazen en de chemiereuzen heeft het algemene verdrongen: “Voka is mij baas”, zei de Antwerpse burgervader. Dat begint stilaan tot alle burgers van de stad door te dringen.
Ook daar is voorzitter Rousseau van Vooruit nog niet mee klaar. Hij “huivert” voor een alternatieve meerderheid waarin alle linkse partijen dezelfde standpunten kunnen innemen om de arrogantie van de promotoren aan banden te leggen. Er is wel meer waar deze jongeling voor huivert. Voor de macht doet hij dat blijkbaar niet. Maar wat is de macht als de burgers er niet achter staan? Ook hierin zou hij zich wel eens kunnen verslikken.
Je moet wel erg hardhorig of stekeblind zijn om het niet te begrijpen. De kanker van Vlaanderen, de vooraf gemaakte vertrouwelijke samenwerkingsakkoorden tussen gemeentelijke machthebbers en de bouwpromotoren geven de belangenneming en de corruptie vrije loop. Zolang zowel de bestuurlijke als de gerechtelijke overheden er niets aan doen of zij er een grote pleinvrees voor betonen zal het fenomeen enkel toenemen. Maar het burgerverzet wordt er steeds groter door.
