Ik was nog nooit een bruid. Mijn moeder en grootmoeder wel. Andere tijden? In de vroege uurtjes na het feest wordt mijn aandacht getrokken door een witte ballonbruid die elegant tegen de muur aanleunt. Haar krullen van wit glanzend lint, die schuin over haar zwart afgelijnde gelaatstrekken vallen, lijken op te lichten in het duister van de nacht. Ze straalt kwetsbaarheid en vermoeidheid uit, alsof haar grote verlangen op het feest toch niet vervuld is geraakt. Ik ervaar het als schoonheid vermengd met tristesse, ook al staar ik nu naar een zorgvuldig geconstrueerd maar levenloos latex object op een uitgeleefde party omstreeks 2u in de ochtend.
Het feit dat ik eindelijk een partner had. Ik vond het super als zijn zwarte BMW, waaraan hij voortdurend sleutelde, voor ons huis stond geparkeerd. De BMW kon me gestolen worden, maar zo zag tenminste iedereen dat hij er was. Na drie maanden al besloot ik een einde te maken aan de relatie. Hij bleef namelijk maar zeggen dat hij nooit eerder zo verliefd was geweest. Ik begon toen te beseffen dat mijn eigen gevoelens niet zo sterk waren als de zijne. Ik wilde hem niet aan het lijntje houden en vond het eerlijker om er dan maar een punt achter te zetten. Exit love interest.
De Oosterse filosofie van het taoïsme zegt dat mensen gedreven worden door ‘de onlesbare dorst van het verlangen’. Het probleem is daarbij niet zozeer of ze wel gaan krijgen wat ze willen, maar wel of datgene wat ze verlangen hen werkelijk zal vervullen op de manier die ze hadden verwacht. Het antwoord is onmiskenbaar: nee. Daarom stelt TAO dat een mens moet oefenen om te weten te komen wat er werkelijk onder dat eerste oppervlakkige verlangen schuilgaat. Wat we wensen, diep binnenin, is het stromen van de innerlijke kwaliteiten, zoals bijvoorbeeld verbinding, en vervolgens te focussen op hoeveel je daarvan al hebt, en welk gevoel je dat geeft. Door het voelen stromen van die kwaliteiten, zouden we minder gaan verlangen…
Persoonlijk kan ik moeilijk aanvaarden dat ‘stoppen met verlangen’ een manier is om een mensenleven te leiden, tenzij je ervan uitgaat dat het leven bestaat uit het zoveel mogelijk vermijden van pijn en ongemak. Moeten we ons verlangen intensief blijven najagen, moeten we uitgaan van het defaitisme dat ons verlangen toch niet zal worden vervuld, of moeten we het verlangen het verlangen laten en de ballon laten zweven totdat de wind beslist of hij dichterbij komt of net ver weg blijft. Aan het einde van het boek ‘Call Me By Your Name’ van André Aciman, dat werd verfilmd in 2017, heeft de vader een intiem gesprek met zijn zoon Elio, het hoofdpersonage, die liefdesverdriet heeft:
If there is pain, nurse it, and if there is a flame, don’t snuff it out, don’t be brutal with it. […] We rip out so much of ourselves to be cured of things faster than we should that we could go bankrupt by the age of thirty and have less to offer each time we start with someone new. But to feel nothing so as not to feel anything – what a waste! […] I don’t envy the pain. But I envy you the pain. (p 224-225)
De vader associeert verlangen (flame) hier meermaals met pijn, wat wel voor de hand ligt: het risico dat je verlangen onvervuld blijft omdat je niet zal krijgen wat je verlangt, of weer verliest wat je verlangt, is vaak niet onbestaande. Stoppen met verlangen lijkt een goede optie te zijn als je pijn wil vermijden, tenzij je erkent dat pijn inherent is aan het leven en het je net in staat stelt om te blijven leven, groeien, en opnieuw verlangen, zoals de vader hem wil bijbrengen.
Van liefdesverdriet ben ik niet gespaard gebleven, al ging het hierbij eerder om de pijn van een onbereikbare liefde dan het treuren om een relatie die verbroken werd. Als jongvolwassene had ik veel moeite om vriendschappen aan te gaan en was ik eerder een huismus, die alleen al statistisch gezien dus minder kansen had om haar soulmate tegen het lijf te lopen. Mannelijke vrienden had ik eigenlijk niet.
Op een dag kwam er een klant aan de balie, een knappe blonde jongeman, die wel heel erg vriendelijk was. Dat was dan ook het enige dat door mijn hoofd schoot: “amai, wat een vriendelijke klant vandaag”, zelfs toen hij vroeg of hij moest terugkomen. Hij was amper buiten toen mijn collega uitriep: “maar allez, wat is er mis met jou, die is keihard met jou aan het flirten en jij zit daar maar te zitten”.
Niet lang daarna sprak een jongen me aan in de rij voor een concert. Hij was buitengewoon enthousiast en had waanzinnig mooie ogen. Alleen vroeg ik me af waar hij toch de hele tijd naar stond te kijken en moest ik tijdens ons gesprek de neiging onderdrukken me niet om te draaien en te ontdekken wat het dan wel was. Pas veel later viel mijn spreekwoordelijke frank, toen al door de euro vervangen.
Om die dingen te kunnen verklaren, wou ik me laten onderzoeken op autisme, maar het resultaat was “u bent bipolair”. Oh. Ik vroeg de psychiater dus opnieuw hoe het dan kwam dat ik al sinds mijn jeugd zoveel moeite had om contact te leggen met mensen. Dat zou eerder te maken hebben met stemmingen die mensen heel goed aanvoelen en een bipolaire gevoeligheid wordt gekenmerkt door een onevenwicht op dat vlak. Opnieuw: oh. De uitleg stelde me enigszins teleur omdat ze weinig concrete handvaten bood.
Dus nam ik mijn toevlucht tot de boeken en de hechtingstheorie van relatiebemiddelaar en seksuologe Rika Ponnet, om een antwoord te krijgen op de vraag: waarom word ik bijna nooit verliefd en als het dan toch gebeurt, waarom blijken de personen in kwestie dan onbereikbaar te zijn. Verdere zelfanalyse buiten beschouwing gelaten: ik probeerde veel, maar het bracht weinig zoden aan de dijk. Ik, een proactieve en assertieve vrouw die intussen gewend was om de touwtjes in handen te nemen, kwam tot de constatatie dat er aan die touwtjes alleen maar losse eindjes zaten. Ik besloot er dan maar ballonnen aan te knopen.
Het was niet de eerste keer dat ik niet kreeg wat ik wou. Zelfs niet omdat iemand daar anders over besliste, maar omdat ik simpelweg de vraag niet stelde, alsof voor mij enkel het verlangen ernaar wel voldoende was. Soms denk ik dat het een gave is, een gave die we zijn verleerd. De ballonbruid lijkt nu te transformeren tot iets lugubers: ze lijkt te leven, maar het is geen echt leven. Ze heeft een dode blik, gemaakt uit dood materiaal, alsof ze in de tijd is verstild en een nog onbestemd onheil aankondigt.
Zoals de zwevende rode ballonnen in het boek ‘It’ van Stephen King, die de komst van de Clown aankondigen, die eigenlijk het monster is, het beest, en de dood. Naarmate het verhaal vordert, weten de personages wel dat ze heel hard moeten wegrennen voor die rode ballonnen waarmee hij hen probeert te lokken. Misschien is datzelfde wegrennen wel de functie van een onvervuld verlangen. Het drijft ons voort, stuwt ons weg van de dood, naar het leven toe. Want eens een verlangen is vervuld, wat blijft er dan nog over. Zou het daarom niet het verlangen zelf zijn dat we najagen, in plaats van de vervulling? Want een verlangen kan ook luguber worden.
In 2010 bracht de Amerikaanse one-man band Corridor een videoclip uit bij de single ‘Be My Wife’, een cover van het gelijknamige nummer van David Bowie. In de video hebben de muzikanten ballonhoofden, gemaakt van roze bloemen. Ondanks de rozenblaadjes die overal liggen uitgestrooid, heeft de muziek een donkere onheilspellende ondertoon, een gevoel dat volgens mij nog wordt versterkt door de songtekst:
Sometimes you get so lonely
Sometimes you get nowhere
I’ve lived all over the world
I’ve left every place
Please be mine
Share my life
Stay with me
Be my wife
Sometimes you get so lonely
Ik vraag me spontaan af of de man per se een vrouw moet nemen, omdat hij al eens eenzaam is. Uit tekst, muziek, en video spreekt duidelijk de nood naar verbinding, maar wordt die dan werkelijk alleen maar vervuld door het vinden van een vrouw, die hij dan ook nog moet ‘bezitten’. En zou de artiest in kwestie, mocht hij een vrouw gevonden hebben, dan dit mooie nummer hebben gecreëerd. Een onvervuld verlangen stuwde hem voort tot iets creatiefs, een toevoeging aan het leven. Hij kwam in verbinding met zichzelf, zijn collega-muzikanten, en met een publiek. Hij bleef niet zitten wachten op een vrouw, maar ging op een andere manier met zijn verlangen aan de slag. Lijden om te leiden.
Een onvervuld verlangen doet lijden, maar ook leiden: de eigen regie opnemen, omdat mensen naar wegen zoeken, die al dan niet alternatieven zijn, om met dat lijden om te gaan. Dat is wat ik zelf ook doe, want ik wil geen slachtoffer zijn van mijn eigen onvervuld verlangen. Soms mis ik een meer diepgaande emotionele verbondenheid en het gevoel iemands prioriteit te zijn, een gezamenlijk project, samen in onze ballon: ‘we against the world’. Maar ik vrees: als mijn leven zo al bevredigend is, zal ik dan nog genoeg sense of urgency hebben om dat verlangen na te jagen. Wil ik mijn avondje vriendinnen of creatief schrijven nog wel opgeven voor de een of andere date?
Op dit moment denk ik dat mijn leven rijk en zinvol genoeg is om voldoende te hebben aan het verlangen naar dat verlangen. Ik geloof dat omgaan met onvervuld verlangen een talent is dat je kan ontwikkelen, en ik denk dat ik er wel goed in ben.
Daarbij maak ik me zo nu en dan de bedenking of ik mezelf niet in de voet schiet. Intussen heb ik mijn leven wel erg comfortabel ingericht. Een rijke kennissenkring, met wie ik leuke dingen onderneem. Een paar topvriendinnen met wie ik lief en leed kan delen. Een aangenaam contact met mijn mama met wie ik zonder veel strubbelingen een huis deel. De siblings die me met raad en daad bijstaan en gevraagd en ongevraagd zeggen waar het op staat. Een warme familie tout court. Een boeiende job met leuke collega’s in een organisatie waarmee ik me voor een groot deel identificeer. Allerhande cursussen waarin ik me creatief kan uitleven en ook mijn ei kwijt kan. Mijn Satisfyer Pro Penguin Set. Mijn leven is gewoon perfect.
