Update 15 mei 23 u 54
Een mooi boek, een heel mooie graphic novel die loopt in de laatste maanden van de oorlog, in door de Duitsers bezet Frankrijk, waarin het verzet van bepaalde burgers tegen die vreemde soldaten een grote rol speelt, is ‘Elke Raaf pikt’ van GIBRAT. Het is ook een prachtig verhaal, met vlotte dialogen en voortdurend fijnzinnige humor. Onmisbare artistieke lectuur in deze dagen van oorlogsdreiging, spionage en sabotage, nu vanwege de Russen.
De ruggengraat van het verhaal is de fijne romance die op gang komt tussen de gentleman- dief François en het meisje van het verzet, Jeanne. De scène van de actie is Parijs, prachtig en sfeervol in beeld gebracht, en de omliggende plattelandsgebieden en kanalen. Een groot deel van het verhaal speelt op een aak, een binnenschip. Zoals in bepaalde afleveringen van Secret Army wordt er een verzetslid resp. Britse piloot of deserterende soldaat in de boot verstopt en vervoerd.
Gibrat heeft een mooie tekenstijl, van huizen en voertuigen tot landschap. Hij begon ooit met het tekenen van karikaturen en de karakterkoppen maken dan ook indruk. De hoofdpersonages vertonen menselijke gebreken, maar de persoonlijkheden hebben ook juist iets uitgesproken nobels, vooral bij de charmante, lieve en toch bijzonder dappere en vindingrijke meisjes. Aan de andere kant, komt bij Gibrat, zoals in het echte leven, de man ook heel goed tot zijn recht. Zonder zijn ervaring letterlijk in hoge, gevaarlijke sferen het evenwicht te bewaren (op de tien verdiepingen hoge herenhuizen in Parijs, op de daken!) was de engelachtig mooie Jeanne in het eerste deel van het verhaal nergens.
De sfeer in bezet Parijs is grimmig, hoewel het leven doorgaat. De meedogenloosheid, de hardheid van de Wehrmacht komt uit de verf, en de Franse politie onder de bezetter wordt met interessante nuance vertolkt. De commissaris is een onvergetelijk personage, net als François en Jeanne en het echtpaar binnenschippers; zij worden oude vrienden die je na verloop van tijd graag terugziet, zodat je het boek weer openslaat. Niets is simpel in een oorlog, zo blijkt, wanneer twee Spitfires van de RAF plots de hoofdpersonages die een kanaal bevaren bezuiden Parijs, gaan bestoken.
De figuren charmeren in de mate dat zij voorzichtig, opportunistisch bewegingen vooruit maken, midden in een stroom uitdagingen en problemen. Verlies, verdriet, gebrek en angst blijven hun niet bespaard. Zoals het in de jaren veertig wellicht meer dan nu aan toe ging, vinden zij bij dit al heel wat steun aan hun sociale omgeving. Het einde is hoopvol in dit verhaal. In de tegenhanger, Het Uitstel / Le sursis, eveneens een ongelofelijk mooi oorlogssprookje, is de tragiek in de staart van het verhaal groter. Tezamen met de subtiele beelden en woorden over liefde en erotiek maakt deze realistische tragiek er zeer humane, rijke verhalen van, die de gerijpte lezer veel voldoening zullen bieden.
De tekeningen van Gibrat, die ook de terecht algemeen geroemde inkleuring verzorgd, zijn dus fantastisch mooi. Evenzeer echter wordt ik bij elk herlezen getroffen door de dialogen, de gesprekken. Deze mensen maken van grote drama’s en gevaarlijk gevaar bijna een spel: door de manier waarop zij over een en ander met elkaar spreken, taal inzetten, wordt het allemaal dragelijk. In de Franstalige, originele versie herken ik moeiteloos de mooie wendingen van het Frans dat onze medeburgers in de Ardennen aanwenden om het leven samen leefbaar te houden en te maken. Voor mij als intussen enigszins ervaren persoon, de zestig voorbij, is dit het einde wat medemenselijkheid betreft: de speelse, soepele taal waarin vrienden en familie en lotgenoten elkaar de hele tijd plagen en voor schut zetten, maar gaandeweg door middel van die woorden en woordspelingen toch de nodige grip krijgen op situaties en uitdagingen. Via deze plaagstoten communiceren de mensen aan mekaar oplossingen voor problemen en meer nog: via dit plagen, dat oudere mensen weten te behoren bij het leven zoals het was, op de werkvloer en in de ruimere vriendenkring, zeggen mensen inf feite hoe zij… van elkaar houden! Zoals in het overbekende lied ‘It’s a wonderful world” van jazz legende Louis Armstrong de bloedmooie versregel gaat:
“Door elkaar “goeidag” te zeggen, zeggen mensen in feite: “I.LOVE.YOU!”
Misschien is dit de essentie van de wonderbaarlijke verhalen van Gibrat:de medemenselijkheid bereikt er – op soepele, bijna ongemerkte, vanzelfsprekende manier – ongekende hoogten.
De lectuur van de dialogen en het bekijken, het visueel degusteren van de tekeningen, werkt bij mijzelf in elk geval zonder fout als de perfecte “stemmingsverbeteraar”. Tot in de nachtrust na de lectuur werkt dit voor mij.
Aanbevolen!
