Geen twijfel aan, film blijft de meest indringende vorm van communicatie en entertainment in de postmoderne wereld. De filmbeleving combineert het vertrouwde – de sensuele ervaring gebaseerd op licht en geluid, kijken en horen – met het onbekende, de reis op gang getrokken door verhaal, personages, universum en sfeer. Film is in die zin zowel een oude vriend als een nieuw avontuur. Tegelijk een terugblik én een toekomstgerichte ontdekkingstocht. Jaarlijks onderneemt Film Fest Gent deze dubbele, avontuurlijke trip.

Slotfilm Waarom Wettelen van Dimitri Verhulst

Een trip waar film centraal staat, ditmaal met 96 langspeelfilms en 29 kortfilms geprogrammeerd tussen 9 en 20 oktober, en waar zowel muziek als componisten een podium krijgen (de WSA Film Music Days lopen van 15 tot 17 oktober). Met gasten (Emily Watson, Miguel Gomes, Elliot Goldenthal ,…), awards (o.m. Michel Khleifi), competities, events en een stevig Classics luik (thema American Dream/American Nightmare). Met spectaculaire muzikale experimenten (VIDEODROOM creëert onder meer een nieuwe soundtrack bij cultfilm Donnie Darko) en oorverdovende stilte (de Walker reeks van Tsai Ming-liang loopt in het S.M.A.K.). Kortom, levendige cinema bekeken vanuit verschillende invalshoeken.

Kijken in het donker

Samen in het donker naar een ‘silver screen’ kijken zorgt toch écht voor iets extra, bedachten we ons toen na de perspresentatie het FFG-programma Conclave van All Quiet on the Western Front-regisseur Edward Berger werd vertoond.

Ralph Fiennes speelt er een kardinaal die de geheime verkiezing van een nieuwe paus in goede banen moet leiden. Kardinaal Lawrence worstelt met zijn geloof, maar ook met pontificale zekerheden. Hij geeft de ‘kandidaten’ die samen met hem opgesloten worden voor het conclaaf mee dat hij aan een ding een grondige hekel heeft: “Stelligheid.” Het laat zich raden dat ook die overtuiging gaat wankelen in een film die gebukt gaat onder “nadrukkelijkheid”.

Conclave met Ralph Fiennes

En toch zuigt Fiennes ons – meer met zijn blik en lichaamstaal dan via de dialogen – als een magneet in de film waardoor er spanningen ontstaan, macht ontmaskerd wordt en de niet minder chaotische buitenwereld binnendringt op een manier die herinnert aan Federico Fellini’s Prova d’Orchestra.

Of Conclave dezelfde impact zou hebben gehad op een klein scherm durven we te betwijfelen, Fiennes fronsende blik betovert ons in de zaal waar de kijker kleiner is dan het beeldscherm toch meer. Laat dat een argument zijn om zoveel mogelijk FFG-films op de festivalschermen te bekijken.

Gouden generatie

De kans dat je daarbij kennismaakt met een film van eigen bodem is dit jaar erg groot. Collega’s uit Nederland durven wel eens te polsen naar het geheim van ‘onze’ cinema, het lijkt wel of er op filmvlak een gouden generatie is ontstaan die wèl prijzen pakt (sorry, Kevin), en dat zal nu zeker niet anders zijn.

Het festival opent met Small Things Like These van Wil en De Patrick regisseur Tim Mielants, een internationale productie met naast sterren als Cillian Murphy en Emily Watson ook lokaal talent.

Een historisch drama over het misbruik op de Ierse Magdallena-wasserijen en de doofpot reflex van de katholieke kerk. Dimitri Verhulst (auteur van De helaasheid der dingen) sluit de feestelijkheden met zijn regiedebuut Waarom Wettelen, een prettig gestoorde zwarte komedie over een begrafenisplechtigheid die net iets anders verloopt.

Openingsfilm Small Things Like These van Tim Mielants

Daar blijft het niet bij. Zo is er het langverwachte langspeelfilm debuut van Rabot cineaste Christina Vandekerckhove, het intimistische vader-zoon drama Milano (zie openingsbeeld). De Belgische Oscarinzending Julie zwijgt van Leonardo van Dijl.

De Laatste Joodse Zomer van Thom Vander Beken, een documentair essay over de deportatie van meer dan 10.000 Joden door de Duitsers in 1942. Les dames blanches, een hybride documentaire van Camille Ghekiere die ons introduceert in een woonzorgcentrum. The Jacket van Mathijs Poppe, het portret van een Palestijnse man die in ballingschap leeft in het vluchtelingenkamp van Shatila in Beiroet en daar politiek theater maakt.

Werk van eigen bodem

We kijken ook uit naar Hold on to her. Een filmessay waarin Robin Vanbesien de zaak van Mawda Shawri, de tweejarige die tijdens een politieachtervolging werd doodgeschoten, fileert om de problematiek in een ruimer kader te schetsen en er reflecties over rouw en afscheid aan te verbinden.

Al even nieuwsgierig zijn we naar het portret van Molenbeek dat de jonge Brusselse cineasten Mounir Ait Hamou en Ish Ait Hamou schetsen in BXL. Een insiders blik en daar is beslist nood aan gezien de ongenuanceerde clichés die rondgaan.

Hold on to her van Robin Vanbesien

Brusselaar, cinefiel en filmmaker Fabrice du Welz is ook van de partij. Tweemaal zelfs. Met de Béatrice Dalle documentaire La Passion selon Béatrice én met Maldoror. Een fictiefilm die zoals hij ons toevertrouwde, “het midden houdt tussen film noir en thriller. Het verhaal is fictie, maar gebaseerd op de Dutroux affaire en het trauma dat daar mee verbonden is. Maldoror vertrekt vanuit het standpunt van een jonge rijkswachter, gespeeld door de jonge Franse acteur Anthony Bajon (Un autre monde), en we volgen zijn tocht van 1994 tot 2002. Het is een onderzoekfilm, er zijn noir elementen maar ook horror en thriller elementen”.

Prijzenpakkers en grote namen

Film Fest Gent denkt ook aan wie de grote festivals aan zich voorbij moet laten gaan (waarvoor dank Wim De Witte en Michiel Philippaerts, programmatoren) en in de stad waar Ciné Rex straks in al zijn glorie zal worden hersteld wel wil kennismaken met Gouden Palm Anora van Sean Baker of met de Gouden (The Room Next Door van Pedro Almodóvar) en Zilveren (Vermiglo van Maura Delpero) Leeuw van Venetië. En gehypete films zoals The Substance van Coralie Fargeat en de Donald Trump biopic The Apprentice van Ali Abassi (Gräns, Holy Spider).

Anora van Sean Baker

Wat betreft namen die in cinefiele kringen op handen worden gedragen scoort het festival ook behoorlijk met Miguel Gomes (Grand Tour), Andrea Arnold (Bird), Steve McQueen (Blitz), Alain Guiraudie (Miséricorde), Maryam Moghaddam & Behktash Sanaeeha (My Favourite Cake), Steven Soderbergh (Presence), Tsai Ming-Liang (Abiding Nowhere), Hong Sang-Soo (A Traveller’s Needs) en Pablo Larrain (met zijn Callas portret Maria).

Terwijl het op historische research gebaseerde Des Teufels Bad (Veronika Franz & Severin Fiala) terecht naar voren wordt geschoven als ontdekking. Dit wat morbide en donkere, in het Oostenrijk van de 18de eeuw spelende, drama over de impact van religieuze angsten op de mentale gezondheid van jonge dorpelingen treft immers als een mokerslag in het middenrif. Een aanrader.

Op zoek naar verrassingen

Persoonlijk kijken we uit naar twee documentaires. Made in England: the Films of Powell and Pressburger van David Hinton (over het cineasten duo Michael Powell en Emeric Pressburger) én Chain Reactions van vaste FFG gast Alexandre O. Philippe, een docu over de kracht en blijvende impact van Tobe Hoopers The Texas Chain Saw Massacre.

Nieuwsgierig zijn we dan weer naar de queer road movie Crossing Istanbul, naar de Nederlandse bijdragen Poison (Désirée Nosbusch) en de Arthur Japin adaptatie Een Schitterend Gebrek (Michiel Van Erp), naar de documentaire ontluistering Riefenstahl (Andres Veiel) en de ontmaskering van manipulatie mechanismen in Führer und Verführer (Joachim Lang).

The Apprentice van Ali Abbasi. Donald Trump is ook van de partij.

Een buitenbeentje is Eno, waar het leven en de muziek van Brian Eno het uitgangspunt van een generatieve film vormen. Een film die ontstaat terwijl hij geprojecteerd wordt. Hoe geslaagd deze combinatie van kunst en technologie is kunnen we in Gent ontdekken.

Tijdens het mini Ierse filmfestival in Brussel waren we onder de indruk van Ó Bhéal, een in wonderlijk mooi zwart-wit gefilmde muzikale documentaire van Ciara Nic Chormaic die Hip Hop en elektronische muziek linkt aan Ierse cultuur en taal. Daarom kijken we ook uit naar Kneecap van Rich Peppiatt, een deels gefictionaliseerde Ierse biopic (het Belfast hip hop trio Kneecap stond model) over rappen, taal en de burgerrechtenbeweging.

American Dream, American Nightmare

Het door curator Patrick Duynslaegher samengestelde Classics-programma American Dream/American Nightmare verzamelt klassiekers en cultfilms die draaien rond angst voor Armageddon, samenzweringsscenario’s, machtspolitiek en beeldvorming. Rond historische figuren en kantelmomenten.

Blow Out, Dr. Strangelove, Fail Safe, The Parallax View, The Manchurian Candidate (1962 én 2004), Three Days of the Condor, Winter Kills, Starship Troopers, Nixon en Reds, om maar enkele van de films te noemen die we doorgaans via dvd (de streaming platformen laten het op dit vlak veelal afweten) herontdekken, maar nu in Gent op het grote scherm kunnen herbeleven.

The Parallax View van Alan J. Pakula. Met Warren Beatty.

We komen op deze Amerikaanse politieke films nog terug in latere bijdragen. Volgens Duynslaegher zijn “veel titels in dit programma in deze beangstigende tijden actueler dan ooit tevoren. Met het spook van de Burgeroorlog dat over Amerika hangt en waar regisseur Alex Garland recent de (profetische?) blockbuster Civil War over maakte, is het bang wachten op de verkiezingen en de mogelijk gewelddadige reacties”.

Alle geprogrammeerde films zijn de moeite, maar voor wie moet kiezen raden we beide versies van The Manchurian Candidate (1962 en 2004), paranoia klassieker The Parallax View, de zelden vertoonde cultfilm Winter Kills en de tragische suspense film/Hitchcock masterclass Blow Out aan.

FILM FEST GENT, Editie 51, van 9 tot 20 oktober. In Kinepolis, Sphinx, Studio Skoop, Vooruit Theaterzaal, KASK Cinema. Info www.filmfestivalgent.be

Blow Out van Brian De Palma. Met John Travolta.